Pakahimong Makaya an Kamondoan

“An gabos niang [ni Jacob] aking lalaki asin babae nag-arabot tanganing rangahon sia, alagad habo niang magparanga. ‘Dai,’ an sabi nia, ‘nagmomondo akong mahilig sa lolobngan pasiring sa sakong aki.’ Kaya tinangisan sia kan saiyang ama.”​—GENESIS 37:35, The Holy Bible—​New International Version.

 AN PATRIARKANG si Jacob nagmondo nin grabe sa pagkagadan kan saiyang aking lalaki. Naniniwala sia na magmomondo sia sagkod sa aldaw na sia magadan. Arog ni Jacob, tibaad nagsasaboot kamo na an kolog kan pagkagadan nin namomotan grabeng gayo kaya nungka nang mahahale iyan. An siring daw na grabeng kamondoan pirmeng nagpaparisa nin kawaran nin pagtubod sa Dios? Dai nanggad!

Ilinaladawan kan Biblia si Jacob bilang tawong may pagtubod. Kaiba kan saiyang lolo na si Abraham asin ama na si Isaac, si Jacob tinawan nin komendasyon huli sa saiyang pambihirang pagtubod. (Hebreo 11:8, 9, 13) Tara, sa sarong pangyayari, magdamlag pa ngani siang nakipaggumolan sa sarong anghel tanganing makakua nin bendisyon hale sa Dios! (Genesis 32:24-30) Malinaw na si Jacob sarong espirituwal nanggad na tawo. Kun siring, ano an manonodan niato sa pagmondo ni Jacob? An saro puedeng may makosog na pagtubod sa Dios pero puede pa man giraray siang makamate nin grabeng kamondoan asin kapungawan kun magadan an sarong namomotan. An kamondoan sarong normal asin natural na reaksion sa pagkagadan nin sarong namomotan niato.

Ano an Kamondoan?

Puede kitang maapektaran nin kamondoan sa manlaenlaen na paagi, alagad para sa dakol an nagdodominar na pagmate iyo an grabeng kolog sa emosyon. Estudyare an eksperyensia ni Leonardo, na 14 anyos kan biglang magadan an saiyang ama huli sa problema sa puso asin paghangos. Nungkang malilingawan ni Leonardo an aldaw na ibinareta iyan sa saiya kan saiyang inaon. Kan primero, habo niang maniwala na totoo iyan. Naheling nia an bangkay kan saiyang ama sa lobong, alagad makangangalas na garo baga iyan gabos bakong totoo. Sa laog nin mga anom na bulan, si Leonardo dai makahibi. Sa parate, naririsa nia na hinahalat nia an saiyang ama na magpuli hale sa trabaho. Uminabot nin mga sangtaon bago nia lubos na narealisar na talagang gadan na an saiyang ama. Kan mangyari iyan, an pagmate nia sia biyong nagsosolo. An ordinaryong mga bagay​—arog kan pagpuli sa harong na mayong tawo—​nagpapagirumdom sa saiya na mayo na an saiyang ama. Sa arog kaiyan na mga panahon, sia parateng bigla na sanang napapahibi. Hinahanaphanap nia nanggad an saiyang ama!

Malinaw na ipinapaheling kan eksperyensia ni Leonardo na puedeng magin grabe an kamondoan. An maogmang bareta iyo na posibleng makayanan iyan. Minsan siring, tibaad haloy-haloy na panahon an kaipuhan. Kun paanong an grabeng pisikal na lugad haloy-haloy na panahon bago maomayan, iyo man an kamondoan huli sa pagkagadan nin namomotan. Tibaad kaipuhan nin dakol na bulan, pirang taon, o mas halawig pa ngani tanganing makayanan an kamondoan. Alagad an grabeng kolog na namamatean nindo sa kapinonan maiinaan sa paglihis nin panahon, asin an buhay luway-luway na magigin garo baga bako nang gayong makamomondo asin daing kahulogan.

Mientras tanto, an pagmondo sinasabing kaipuhan tanganing makayanan an kamondoan asin makanood na matuod sa bagong situwasyon. Bakante na an lugar na kaidto yaon dian an tawo kan buhay pa sia. Kaipuhan na matuod kitang mabuhay na mayo an tawong iyan. An pagmondo puedeng makatabang sa kinakaipuhan na pagpaluwas nin emosyon. Siempre, bakong gabos nagmomondo sa eksaktong pararehong paagi. Pero, sarong bagay an garo baga totoo: An pagpugol sa saindong kamondoan nakakadanyar sa mental, emosyonal, asin pisikal. Kun siring, paano nindo ikakaluwas an saindong kamondoan sa paagi na makakarahay sa  salud? An Biblia igwa nin nagkapirang praktikal na sadol. *

Pakahimong Makaya an Kamondoan

Nanompongan nin dakol na nagadanan na an pakikipag-olay nakakatabang sa pagpaluwas nin emosyon. Halimbawa, mangnoha an mga tataramon kan personahe sa Biblia na si Job, na naeksperyensiahan an pagkagadan kan gabos na sampulo niang aki asin nagtios nin iba pang mga trahedya. Sia nagsabi: “Ikinaririmarima nanggad nin makuri kan sakong kalag an sakong buhay. Papaluwason ko an sakong kahaditan manongod sa sakong sadiri. Ako magtataram sa kapaitan kan sakong kalag!” (Job 1:2, 18, 19; 10:1) Mangnoha na kaipuhan ni Job na ‘paluwason’ an saiyang mga kahaditan. Paano nia iyan gigibohon? “Ako magtataram,” an paliwanag nia.

Si Paulo, na nagadanan nin ina, nagsabi: “An saro sa mga bagay na nakatabang sa sako iyo an pakikipag-olay manongod sa sakong ina.” Kaya an pagsabi kan namamatean nindo sa sarong pinagtitiwalaan na katood puedeng makatao minsan paano nin kaginhawahan. (Talinhaga 17:17) Pagkagadan kan saiyang ina, nakiolay si Yone sa saiyang Kristianong mga tugang na mas parate ninda siang bisitahon. “An pakikipag-olay nakatabang tanganing mainaan an kolog,” an paggirumdom nia. Tibaad manompongan man nindo na an pagsabi kan saindong namamatean sa sarong tawong maduminamay mapangyari na magin mas madaling makaya iyan.

An pagsurat puede man na makatabang sa pagpaluwas nin emosyon. May mga tawo na tibaad mas madaling ihayag an nasa boot ninda paagi sa pagsurat kisa sa pagsabi kan namamatean ninda. Kasunod kan pagkagadan ni Saul asin Jonatan, an maimbod na si David nagsurat nin mamondo nanggad na awit na dian nia biyong ipinahayag an saiyang kapungawan. Sa kahurihurihi, an emosyonal na panambitan na ini nagin kabtang kan libro sa Biblia na Ikaduwang Samuel.​—2 Samuel 1:17-27.

Tibaad makatabang man sa pagpaluwas nin emosyon an paghibi. “Para sa gabos na bagay igwa nin itinalaan na panahon, . . . panahon nin pagtangis,” an sabi kan Biblia. (Eclesiastes 3:1, 4) Daing duwa-duwa na “panahon nin pagtangis” an pagkagadan nin sarong namomotan niato. Dai dapat ikasupog an mga luha nin kamondoan. An Biblia igwa  nin dakol na halimbawa nin maimbod na mga lalaki asin babae na hayag na ipinaheling an saindang kamondoan paagi sa pagtangis. (Genesis 23:2; 2 Samuel 1:11, 12) Si Jesu-Cristo “naghibi” kan sia paduman sa linobngan kan saiyang padangat na katood na si Lazaro, na dai pa sana nahaloy na nagadan.​—Juan 11:33, 35.

An pagmamaigot na makaya an kamondoan nangangaipo nin pasensia, huling tibaad namamate nindo na biglang nagbabarobago an saindong emosyon. Girumdomon na dai nindo dapat na ikasupog an pagluha. Nanompongan nin dakol na maimbod na indibiduwal na an pagluha huli sa kamondoan normal asin kaipuhan na kabtang kan proseso na makayanan an kamondoan.

Rumani sa Dios

Sinasabi sa sato kan Biblia: “Rumani kamo sa Dios, asin sia marani sa saindo.” (Santiago 4:8) An pamimibi saro sa pangenot na mga paagi na makarani sa Dios. Dai pagmenoson an halaga kaiyan! An Biblia nagtatao kan nakakarangang panuga na ini: “Si Jehova harani sa mga nalugadan an puso; asin an mga nasasakitan an espiritu saiyang iliniligtas.” (Salmo 34:18) Inaasegurar man kita kaiyan: “Itao mo ki Jehova mismo an pagabat sa saimo, asin sia mismo matabang sa saimo.” (Salmo 55:22) Isip-isipa nindo ini. Siring sa nasabi na, nanompongan nin dakol na nakakatabang an pagsabi kan namamatean ninda sa sarong pinagtitiwalaan na katood. Bako daw na mas makakatabang pa ngani na biyong ipahayag an saindong namamatean sa Dios na nanunuga na  rarangahon nia an satong puso?​—2 Tesalonica 2:16, 17.

Si Paulo na nasambitan sa enotan, nagkomento: “Kun dai ko na talaga matios an kolog asin namamate ko na dai ko na makakaya, ako minaluhod asin namimibi sa Dios. Nakikimaherak ako sa saiya na tabangan nia ako.” Kombensido si Paulo na nakatabang an saiyang mga pamibi. Tibaad manompongan man nindo na bilang simbag sa desidido nindong mga pamibi, “an Dios nin gabos na karangahan” matao sa saindo nin rigon nin boot asin kosog na makaya iyan.​—2 Corinto 1:3, 4; Roma 12:12.

An Paglaom na Pagkabuhay Liwat

Si Jesus nagsabi: “Ako iyo an pagkabuhay liwat asin an buhay. An nagtutubod sa sako, minsan pa sia magadan, mabubuhay.” (Juan 11:25) Itinotokdo kan Biblia na an mga gadan mabubuhay liwat. * Kan si Jesus yaon pa digdi sa daga, ipinaheling nia na kaya niang buhayon liwat an mga gadan. Sa sarong pangyayari, binuhay nia liwat an sarong 12 anyos na daragita. Ano an nagin reaksion kan mga magurang kaini? Sinda “haros mawara sa sadiri huli sa labi-labi kadakulang kaogmahan.” (Marcos 5:42) Sa irarom kan pamamahala kan saiyang Kahadean, bubuhayon liwat kan langitnon na si Hadeng Jesu-Cristo an dai mabilang na mga tawo digdi sa daga​—alagad sa matoninong asin matanos na mga kamugtakan. (Gibo 24:15; 2 Pedro 3:13) Imahinara an labi-labi kadakulang kaogmahan kun an mga gadan buhayon na liwat asin makaibanan giraray an saindang mga namomotan!

Si Claudete, na nagadanan nin aking lalaki sa sarong pagbagsak nin eroplano, nagbubugtak nin retrato kan saiyang aki na si Renato sa repridyeretor. Parate niang minamasdan an retrato asin sinasabi sa saiyang sadiri, ‘Magkakahelingan giraray kita sa pagkabuhay liwat.’ Iniimahinar ni Leonardo an saiyang ama na binubuhay liwat sa ipinanuga nin Dios na bagong kinaban. Iyo, an paglaom na pagkabuhay liwat sarong tunay na gikanan nin karangahan sa sainda asin sa dai mabilang na iba pa na nagadanan nin mga namomotan. Puede man iyan na magin tunay na gikanan nin karangahan para sa saindo!

[Mga Nota sa Ibaba]

[Kahon/​Ritrato sa pahina 7]

“An Dios nin Gabos na Karangahan”

“Omawon logod an Dios asin Ama kan satong Kagurangnan na Jesu-Cristo, an Ama nin maboot na mga pagkaherak asin an Dios nin gabos na karangahan.”​—2 Corinto 1:3.

Ipinaparisa kan bersikulong ini sa Biblia na kayang tabangan nin Dios an saiyang maimbod na mga lingkod na matagalan an ano man na problema o kadepisilan na tibaad atubangon ninda. An sarong paagi ni Jehova sa pagtao nin karangahan iyo an gamiton an sarong katood o sarong namomotan na kapareho niato sa paniniwala.

Nagigirumdoman ni Leonardo, na nagadanan nin ama, an sarong eksperyensia na nagtao sa saiya nin kosog asin karangahan. Kaaabot nia pa sana kaidto sa harong, asin kan magirumdoman nia na mayo na palan nin tawo duman, nagpoon siang humibi na dai na mapugolan. Puminasiring sia sa haraning parke asin tuminukaw sia sa sarong bangko, na duman padagos siang naghibi. Mantang sia naghihibi, nakimaherak siang tabangan nin Dios. Bigla na sana, puminondo an sarong sasakyan harani sa saiya, asin namidbid ni Leonardo an drayber na saro sa saiyang Kristianong mga tugang. Naghahatod an tugang na iyan nin mga produkto sa mga parokyano alagad ta nasala sia nin inagihan. An presensia kan tugang na ini igo na tanganing maranga si Leonardo.

Sarong beses, an sarong balong lalaki mapungawon asin nagmomondo nin makuri. Dai nia mapugolan na maghibi huling garo mayo nang paglaom an gabos na bagay. Nakimaherak sia sa tabang nin Dios. Mantang namimibi sia, biglang nagtanog an telepono. An makoapo niang babae palan an nag-aapod. Nagigirumdoman nia: “An samong halipot na pag-olay-olay igo na tanganing makabalik an sakong kosog nin boot. Dai ko malikayan na isipon na an pag-apod nia sa telepono iyo an simbag sa sakong pag-arang nin tabang.”

 [Kahon sa pahina 9]

Pagtao nin Karangahan sa Iba

“[An Dios] minaranga sa sato sa gabos niatong kahorasaan, tanganing maranga niato an mga nasa ano man na klase nin kahorasaan paagi sa karangahan na irinaranga mismo sa sato nin Dios.”​—2 Corinto 1:4.

Dakol na Kristiano an nakaeksperyensia mismo kan boot sabihon kan mga tataramon na iyan. Mantang nag-ako sinda nin pagranga tanganing makaya an pagkagadan nin sarong namomotan, nanompongan ninda na sinda nakakatao nin pamparigon sa boot asin karangahan sa iba.

Estudyaran niato an halimbawa ni Claudete, na regular na dinadalaw an iba tanganing ipaabot an saiyang mga paniniwala na basado sa Biblia. Bago nagadan an saiyang aking lalaki, may dati na siang dinadalaw na sarong babae na an aking lalaki nagadan huli sa helang na leukemia. Ikinakaogma kan babae an pagdalaw sa saiya, alagad inisip nia na nungka na biyong masasabotan ni Claudete an kolog na saiyang namamatean. Minsan siring, dai nahaloy pagkagadan kan aki ni Claudete, dinalaw sia kan babae asin sinabi kaini sa saiya na nagdalaw ini tanganing aramon kun baga napagdanay pa man giraray ni Claudete an saiyang pagtubod ngonyan na gadan na an saiyang aki. Napahanga sa makosog na pagtubod ni Claudete, an babae regular nang nakikipag-adal sa Biblia ki Claudete asin nakakanompong nin dakulang karangahan sa Tataramon nin Dios.

Pagkagadan kan saiyang ama, nagdesisyon si Leonardo na mag-adal nin pagtaram paagi sa senyas tanganing ikapaabot nia an nakakarangang mensahe kan Biblia sa mga bungog. Nanompongan nia na an saiyang pagmamaigot na tabangan an mga bungog nagtao nin dakulang kapakinabangan sa saiya. Sinabi nia: “An saro sa mga bagay na nakatabang sa sako na makaya an sakong kamondoan iyo an pagmawot ko na tabangan an mga bungog na makanood manongod sa Dios. Nagdusay ako nin dakol na oras asin kosog sa pagtabang sa sainda. An sakong pakamate nin kamondoan naribayan nin kagayagayahan kan maheling kong binabautismohan an enot kong inadalan sa Biblia! An totoo, sa kaenot-enote poon kan magadan an sakong ama, nakamate ako nin hararom na kaogmahan.”​—Gibo 20:35.

[Ritrato sa pahina 5]

An pagsabi kan namamatean nindo puedeng makatao minsan paano nin kaginhawahan

[Ritrato sa pahina 6]

An pagbasa manongod sa paglaom na pagkabuhay liwat puedeng magin sarong tunay na gikanan nin karangahan

[Ritrato sa pahina 6]

An pagsurat puedeng makatabang tanganing ipahayag an kamondoan

[Ritrato sa pahina 8, 9]

Si Jesus nanuga nin pagkabuhay liwat para sa mga nagtutubod sa saiya