Aram Mo daw?
Aram Mo daw?
Huling halawig an tigmara sa Israel, anong mga estratehiya an ginamit kan mga nag-iistar duman kan suanoy na mga panahon tanganing masegurado na pirme sindang may suplay nin tubig?
▪ Poon Oktubre sagkod Abril, nag-ooran sa Israel asin kun beses makosogon an pagbolos kan tubig sa sulogan na mga kababan. Minsan siring, kun tig-init, an kadaklan sa mga “salog” na ini namamara, asin tibaad mayo nin oran sa laog nin dakol na bulan. Paano napagdadanay kan mga tawo kan mga panahon kan Biblia na pirme sindang may suplay nin tubig?
Rinesolberan ninda an problemang ini paagi sa paggibo nin mga kali sa mga bakilid tanganing an tubig-oran kun tiglipot magpasiring sa mga kalot, o tiponan nin tubig sa irarom nin daga. An mga atop pinatagilid nin tama sana tanganing an tubig-oran dumiretso sa mga tiponan na ini nin tubig. Dakol na pamilya an may sadiring tiponan nin tubig, na puede nindang kuanan nin tubig kun sinda napapaha.—2 Hade 18:31; Jeremias 6:7.
Nagkukua man nin tubig an mga Israelita sa mga burabod. Sa haralangkaw na lugar, an tubig-oran kun tiglipot minasarumsom sa daga sagkod na makaabot iyan sa mga suon nin mga gapo na dai sinasagom nin tubig, na dian minaagi an tubig sagkod na lumuwas liwat sa mga burabod. An mga baryo sa parate ineestablisar harani sa sarong burabod (sa Hebreo, en) arog kan ipinaparisa kan mga ngaran kan lugar na En-semes, En-rogel, asin En-gedi. (Josue 15:7, 62) Sa Jerusalem, sarong paagihan nin tubig an ginibo paagi sa paglabot sa solidong gapo tanganing an tubig sa burabod makaabot sa siudad.—2 Hade 20:20.
Kun mayo nin burabod sa lugar, sarong bubon (sa Hebreo, beʼerʹ), arog kan yaon sa Beer-seba, an kinakalot tanganing makakua nin tubig sa irarom kan daga. (Genesis 26:32, 33) An autor na si André Chouraqui nagsabi na “an mga teknikal na solusyon na naisip [kan mga Israelita] kahangahanga dawa ngonyan.”
Anong klaseng harong an posibleng inistaran ni Abram (Abraham)?
▪ Si Abram asin an saiyang agom nag-istar sa asensadong Caldeong siudad nin Ur. Alagad sa instruksion nin Dios, binayaan ninda an siudad na iyan asin nag-istar sa mga tolda. (Genesis 11:31; 13:12) Isip-isipa an sakripisyo na kinaipuhan nindang gibohon huli sa pagbabagong ini.
An Ur, na nasa Iraq ngonyan, nakotkot ni Leonard Woolley sa pag-oltanan nin 1922 asin 1934. Kaiba sa mga edipisyong nadiskobre nia an 73 na harong na gibo sa ladrilyo. An mga kuarto kan dakol sa mga harong na ini nakapalibot sa patyong nasa tahaw na linatagan nin mga ladrilyo. An tahaw kan patyo medyo pababa nin dikit asin dian minabolos paluwas an maating tubig. Sa mas darakulang harong, an mga kuarto na pambisita igwa nin sadiring kasilyasan. An mga kusinang may dapog asin an mga torogan nin mga oripon yaon sa enot na eskalon. An pamilya nakaistar sa ikaduwang eskalon, na masasakat paagi sa hagyan. An mga hagyan na iyan pasiring sa kahoy na balkon na nakapalibot sa patyo asin inaagihan paduman sa mga kuarto sa itaas.
An “harong . . . , na may patyong linatagan nin mga ladrilyo asin mga lanob na pinintahan nin puti, na may sadiring sistema nin pasulogan nin tubig, [asin] may doseng kuarto o labi pa, nagpaparisa nin halangkaw nanggad na klase nin pamumuhay,” an isinurat ni Woolley. “Asin ini an mga harong . . . kan mga medyo may kaya, may tindahan, ordinaryong negosyante, eskriba, asin iba pa.”
[Ritrato sa pahina 19]
Tiponan nin tubig, Horvot Mezada, Israel
[Credit Line]
© Masada National Park, Israel Nature and Parks Authority
[Ritrato sa pahina 19]
Drowing nin sarong harong kaidtong panahon ni Abraham
[Credit Line]
© Drawing: A. S. Whitburn
