An Pinakabakong Makatanosan na Pagbista Kasuarin Man

PIRA sana kun igwa man nin mga kaso sa korte kan suanoy na panahon an midbid na marhay. Idinetalye kan apat na magkakalaen na libro sa Biblia, na inaapod na Ebanghelyo, an pag-arestar, pagbista, asin paggadan ki Jesu-Cristo. Taano ta dapat kang magin interesado digdi? Huling sinabihan ni Jesus an mga parasunod nia na girumdomon an saiyang kagadanan, na nagpagin mahalagang marhay sa pagbista na nagresulta dian; huling dapat niatong maaraman kun baga totoo an mga akusasyon kontra ki Jesus; asin huling an atang na ginibo ni Jesus paagi sa gikan sa boot na pagtao kan saiyang buhay mahalagang marhay para sa sato asin sa satong puturo.—Lucas 22:19; Juan 6:40.

Kan bistahon si Jesus, an Palestina nasa pamamahala kan Roma. Itinogot kan mga Romano sa lokal na Judiong hirarkiya na magpaotob nin hustisya sa mga Judio segun sa sadiring ley kaini alagad minalataw na dai itinao sa sainda an legal na autoridad na gumadan nin mga kriminal. Kaya, mga Judio na kaiwal ni Jesus huli sa relihion an nag-arestar sa saiya, alagad mga Romano an guminadan sa saiya. Huli sa paghuhulit ni Jesus, napasupog na gayo an mga lider sa relihion kan panahon na idto kaya nagdesisyon an mga miembro kaiyan  na sia dapat magadan. Pero, gusto nindang palatawon na legal an paggadan sa saiya. Kan analisaron nin sarong propesor sa ley an paghihingoa ninda tanganing magibo iyan, inapod nia an bilog na pangyayari na “an pinakagrabeng krimen na nangyari sa kasaysayan nin mga pagbista sa korte.” *

Sunod-Sunod na Iregularidad

An Ley na ipinaabot ni Moises sa Israel inapod na “an pinakanangongorog asin pinakamakatanosan na sistema nin ley na naestablisar kasuarin man.” Minsan siring, kan panahon ni Jesus, an mga rabi na sobra an atension sa legalidad nagdagdag nin kadakol na reglamento na bakong sono sa Biblia, na dakol kaiyan an isinurat kan huri sa Talmud, sarong komentaryo dapit sa relihion nin mga Judio. (Helingon an kahon na  “Mga Ley nin mga Judio kan Enot na mga Siglo,” sa pahina 20.) Talaga daw na ipinaotob sa pagbista ki Jesus an mga reglamentong iyan asin an mga ley sa Biblia?

An pag-arestar daw ki Jesus ibinasar sa magkaoyon na testimonya mapadapit sa espesipikong krimen na ipinahayag nin duwang testigo sa sarong korte? Kaipuhan iyan tanganing magin legal an pag-arestar. Sa Palestina kan enot na siglo, kun an sarong Judio naniniwala na may saro na nagbalga nin ley, sasangatan nia ini nin kaso sa korte durante nin regular na mga sesyon. An mga korte dai puedeng magsangat nin kaso kundi maimbestigar sana kan mga akusasyon na dinadara sa sainda. An mga testigo sana sa soboot krimen an magseserbing piskal. Poponan an legal na prosedimiento kun magkaoyon an testimonya nin kisiera duwang testigo sa iyo man sanang krimen. An testimonya ninda an magseserbing kaso, na susundan nin pag-arestar. Dai itinotogot an ebidensia nin saro sanang testigo. (Deuteronomio 19:15) Minsan siring, sa kamugtakan ni Jesus, an mga autoridad na Judio naghanap sana nin “epektibong paagi” tanganing ikapagadan sia. Inarestar sia kan magkaigwa nin “marahay na oportunidad”—durante nin banggi asin mantang “mayo nin mga tawo sa palibot.”—Lucas 22:2, 5, 6, 53.

Kan arestaron si Jesus, mayo nin kasong isinangat tumang sa saiya. An mga saserdote asin an Sanhedrin, na korte suprema kan mga Judio, nagpoon sanang maghanap nin mga testigo pagkaarestar sa saiya. (Mateo 26:59) Dai sinda nakakua nin duwang testigo na magkaoyon an testimonya. Pero, bakong obligasyon kan korte na maghanap nin mga testigo. Asin “bako nanggad makatanosan na bistahon an sarong tawo, nangorogna kun buhay nia an nakataya, na dai nguna espesipikong sinasabi kun sa anong krimen sia bibistahon,” an sabi kan abogado asin autor na si A. Taylor Innes.

An sururog na nagdetener ki Jesus dinara sia sa harong kan dating Halangkaw na Saserdoteng si Anas, na nagpoon na mag-usisa sa saiya. (Lucas 22:54; Juan 18:12, 13) Sa ginibong iyan ni Anas, binaliwala nia an reglamento na an mga kaso na may padusang kagadanan dapat bistahon kun aldaw, bakong kun banggi. Dugang pa, an ano man na pagdangog sa kaso dapat gibohon sa korteng bukas sa publiko, bakong sa pribado. Huling aram ni Jesus na ilegal an pag-usisa ni Anas, sia nagsimbag: “Taano ta hinahapot mo ako? Hapota an mga nakadangog sa sinabi ko sa sainda. Helinga! Aram ninda kun ano an sinabi ko.” (Juan 18:21) An dapat kutanang inusisa ni Anas iyo an mga testigo, bakong an akusado. An simbag ni Jesus puede kutanang nakapahiro sa sarong onestong huwes na igalang an tamang prosedimiento, alagad dai interesado si Anas sa hustisya.

Huli sa simbag ni Jesus, sinampaling sia nin sarong opisyal—na bako sana an kadahasan na tinagalan nia kan bangging iyan. (Lucas 22:63; Juan 18:22) An ley na yaon sa libro sa Biblia na Bilang kapitulo 35, mapadapit sa mga siudad nin pailihan (refuge), nagsasabi na an akusado dapat protehiran sa pagmaltrato sagkod na dai pa napapatunayan na sia may sala. Dapat kutanang itinao ki Jesus an siring na proteksion.

Dangan, si Jesus dinara kan mga nagdakop sa harong kan Halangkaw na Saserdoteng si Caifas, na duman nagpadagos an ilegal na pagbista sa banggi. (Lucas 22:54; Juan 18:24) Duman, dai iginalang kan mga saserdote an gabos na prinsipyo nin hustisya huling sinda naghanap nin “putik na saksi tumang ki Jesus tanganing gadanon sia,” pero mayo nin duwang testimonya na nagkaoyon dapit sa kun ano an sinabi ni Jesus. (Mateo 26:59; Marcos 14:56-59) Kaya pinagmaigotan kan halangkaw na saserdote na  akusaran si Jesus base sa sasabihon nia. “Ano mayo kang sasabihon bilang simbag?” an hapot nia. “Ano an pinapatotoohan kan mga ini tumang sa saimo?” (Marcos 14:60) Bako nanggad makatanosan an taktikang ini. “[Sarong] pagbalga sa tamang hustisya an paghapot sa akusado asin pagsentensia sa saiya base sa simbag nia,” an sabi ni Innes, na kinotar sa enotan.

Sa katapustapusi, an katiriponan na iyan nakahanap nin ikakaakusar ki Jesus base sa sinabi nia. Bilang simbag sa hapot na: “Ika an Cristo na Aki kan Mamuraway?” Si Jesus nagsimbag: “Iyo; asin maheheling nindo an Aki nin tawo na nagtutukaw sa too nin kapangyarihan asin minadatong na nasa mga panganoron nin langit.” Ininterpretar ini kan mga saserdote na paglanghad, asin “sia kinondenar ninda gabos na maninigong gadanon.”—Marcos 14:61-64. *

Segun sa Ley ni Moises, an mga pagbista dapat gibohon sa publiko. (Deuteronomio 16:18; Rut 4:1) Sa ibong na lado, ini sarong sekretong pagbista. Mayo nin siisay man na nagprobar o tinogotan na magtaram apabor ki Jesus. Mayo nin ginibong pag-usisa dapit sa pagkamasasarigan kan sinabi ni Jesus na sia an Mesiyas. Si Jesus dai nagkaigwa nin oportunidad na mag-apod nin mga testigo tanganing idepensa sia. Dai sinunod kan mga huwes an tamang areglo sa pagboto kun baga sia may sala o daing sala.

Sa Atubangan ni Pilato

Huling minalataw na mayong autoridad an mga Judio na gadanon si Jesus, sia dinara ninda ki Poncio Pilato, an Romanong gobernador. An enot na hapot ni Pilato iyo ini: “Ano an akusasyon nindo tumang sa tawong ini?” Sa pakaaram na mayo nin saysay ki Pilato an saindang falsong akusasyon na paglanghad, pinagmaigotan kan mga Judio na sentensiahan nia si Jesus na mayo nin imbestigasyon. “Kun an tawong ini bakong parakasala, dai mi kutana sia dinara sa saimo,” an sabi ninda. (Juan 18:29, 30) Dai inako ni Pilato an argumentong ini, kaya napiritan an mga Judio na gumibo nin bagong akusasyon: “An tawong ini nanompongan niamo na linalaglag an samong nasyon asin ibinabawal an pagbayad nin buhis ki Cesar asin nagsasabi na sia mismo Cristo na hade.” (Lucas 23:2) Kaya an akusasyon na paglanghad may katusohan na sinalidahan ninda nin pagtraydor sa gobyerno.

An akusasyon na “ibinabawal an pagbayad nin buhis” bakong totoo, asin aram iyan kan mga nag-akusar. Kabaliktaran nanggad kaiyan an itinokdo ni Jesus. (Mateo 22:15-22) Kun dapit sa akusasyon na ginibo ni Jesus an sadiri na hade, naheling tolos ni Pilato na bakong peligro sa Roma an lalaking iyan na nasa atubangan nia. “Mayo ako nin nakukuang sala sa saiya,” an ipinahayag nia. (Juan 18:38) Iyan an paniniwala ni Pilato durante kan bilog na pagbista.

Prinobaran nguna ni Pilato na patalingkason si Jesus paagi sa pagtogot sa saiya na makinabang sa pinagkatodan nang pagpatalingkas sa sarong preso kun Paskua. Pero, sa huri an pinatalingkas ni Pilato iyo si Barabas, na nagkasala nin sedisyon asin paggadan.—Lucas 23:18, 19; Juan 18:39, 40.

Nagin kompromiso an suminunod na pagprobar kan Romanong gobernador na patalingkason si Jesus. Nagboot sia na si Jesus pasakitan, sulotan nin bado na kolor lila, koronahan nin mga tunok, hampakon, asin tuyatuyaon. Sa giraray, ipinahayag nia  na si Jesus daing sala. Garo man sana sinabi ni Pilato: ‘Kulang pa daw ini sa saindo na mga saserdote?’ Tibaad naglalaom sia na kun maheling ninda an tawong ini na rogado na huli sa paghampak nin mga Romano, mapapanigoan na an makosog na pagmawot ninda na makabalos o maheherak sinda. (Lucas 23:22) Pero, dai iyan nangyari.

“Si Pilato padagos na naghanap nin paagi kun paano [si Jesus] papatalingkason. Alagad an mga Judio nagkururahaw, na nagsasabi: ‘Kun patalingkason mo an tawong ini, bako kang katood ni Cesar. An lambang tawo na nagpapakanghade nagtataram tumang ki Cesar.’” (Juan 19:12) An Cesar kan panahon na idto iyo si Tiberio, sarong emperador na midbid sa paggadan sa siisay man na ibinibilang niang bakong maimbod—pati na an opisyales na haralangkaw an ranggo. Nauyam na ki Pilato an mga Judio, kaya habo na niang grumabe pa iyan, asin lalong habo nia na maakusaran nin pagigin bakong maimbod. An sinabi kan mga tawo nagpaparisa nin panghuhuma—pananakot—asin ikinatakot iyan ni Pilato. Nagpadara sia sa panggigipit asin ipinapako nia sa harigi si Jesus, sarong tawo na daing sala.—Juan 19:16.

Pagrepaso sa Ebidensia

Pig-analisar nin dakol na komentarista manongod sa ley an mga pagkasaysay sa Ebanghelyo dapit sa pagbista ki Jesus. Sinda nakapagkongklusyon na iyan sarong pagpalsipikar asin paglapastangan sa hustisya. “An siring na pagbista na pinonan asin dinesisyonan saka pormal na idineklarar an sentensia, sa pag-oltanan nin matangang banggi asin bago mag-udto, kontra nanggad sa mga paagi asin reglamento kan Hebreong ley saka sa mga prinsipyo nin hustisya,” an isinurat nin sarong abogado. An sarong propesor sa ley nagsabi: “An bilog na prosedimiento pano-pano nin siring kagrabeng ilegalidad asin siring kahayag na iregularidad, kaya an resulta puedeng mansayon na an korte an guminadan ki Jesus.”

Si Jesus daing sala. Pero, aram nia na kaipuhan siang magadan tanganing iligtas an makinuyog na katawohan. (Mateo 20:28) Dakula nanggad an saiyang pagkamoot sa hustisya, kaya nagtogot sia na gibohon sa saiya an pinakahayag na inhustisyang nangyari kasuarin man. Ginibo nia iyan para sa mga nagkakasala na arog niato. Maninigo na nungka niato ining lingawan.

[Mga Nota sa Ibaba]

 [Kahon/Ritrato sa pahina 20]

 Mga Ley nin mga Judio kan Enot na mga Siglo

An minasunod na mga reglamento kaiba sa berbal na mga tradisyon nin mga Judio, na isinurat kan enot na mga siglo C.E., alagad pinapaniwalaan na kaidto pang haloyon nang panahon:

▪ Sa mga kaso na may padusang kagadanan, dinadangog nguna an mga argumento para sa pag-absuelto

▪ Dapat na gibohon kan mga huwes an gabos na paghihingoa tanganing isalbar an akusado

▪ An mga huwes puedeng makiargumento apabor sa akusado alagad bakong kontra sa saiya

▪ Pinapatanidan an mga testigo dapit sa pagigin seryoso kan papel ninda

▪ An mga testigo inuusisa nin magkakasuhay, na mayo an presensia nin iba pang testigo

▪ Dapat na magkakaoyon an testimonya sa gabos na mahalagang detalye—petsa, lugar, oras kan pangyayari, asin iba pa

▪ An mga akusasyon na may padusang kagadanan dapat na bistahon kun aldaw asin desisyonan kun aldaw

▪ An mga kaso na may padusang kagadanan dai puedeng bistahon sa bisperas nin Sabbath o sarong kapiestahan

▪ An pagbista sa mga kaso na may padusang kagadanan puedeng ponan asin taposon sa iyo man sanang aldaw kun an desisyon pabor sa akusado; kun iyan bakong pabor, an kaso puede sanang desisyonan sa sunod na aldaw, na ipapaisi an desisyon asin gigibohon an sentensia

▪ An mga kaso na may padusang kagadanan binibista nin kisiera 23 na huwes

▪ An mga huwes saro-sarong maboto apabor sa pag-absuelto o pagsentensia, na mapoon sa pinakanguhod; irerekord kan mga eskriba an mga tataramon kan mga apabor sa pag-absuelto asin apabor sa pagsentensia

▪ An pag-absuelto dinedesisyonan paagi sa mayoriya na lamang sana nin saro, alagad puede sanang magsentensia paagi sa mayoriya na lamang nin duwa; kun lamang sana nin saro an mayoriya na nagboto apabor sa pagsentensia, parateng madagdag nin duwang huwes kun kaipuhan sagkod na makaabot sa balidong desisyon

▪ Bakong balido an desisyon na may sala an akusado kun mayo nin kisiera sarong huwes na nakiargumento apabor sa akusado; an nagkakasararong desisyon na may sala an akusado ibinibilang na “indikasyon nin pagkoromplotan”

Mga Ilegalidad sa Pagbista ki Jesus

▪ An korte mayo nin dinangog na mga argumento o testigo para sa pag-absuelto

▪ Mayo sa mga huwes an naghingoang idepensa si Jesus; sinda mga kaiwal nia

▪ An mga saserdote naghanap nin falsong mga testigo tanganing masentensiahan si Jesus nin kagadanan

▪ An kaso pribadong dinangog sa banggi

▪ An pagbista pinonan asin dinesisyonan sa iyo man sanang aldaw, na bisperas nin sarong kapiestahan

▪ Mayo nin akusasyon, o isinangat na kaso, bago arestaron si Jesus

▪ Dai inusisa an pagsabi ni Jesus na sia an Mesiyas, na ibinilang na “paglanghad”

▪ Binago an akusasyon kan an kaso darahon ki Pilato

▪ Bakong totoo an mga akusasyon

▪ Naheling ni Pilato na mayong sala si Jesus pero ipinagadan pa man giraray sia

[Kahon sa pahina 22]

An mga Testigo Maninimbag Para sa Dugo

Bago magtao nin ebidensia an mga testigo sa mga kasong may padusang kagadanan, ini an patanid sa sainda kan mga korte nin mga Judio dapit sa halaga nin buhay:

“Tibaad intension mong magtao nin testimonya basado sa hona-hona, sabi-sabi, o sa sinabi nin sarong testigo sa ibang testigo; o tibaad iniisip mo, ‘Nadangog mi iyan hale sa sarong masasarigan na tawo.’ O, tibaad dai mo aram na sa huri uusisaon ka niamo nin angay na mga hapot sa pag-usisa asin pagsiyasat. Dapat mong maaraman na an mga ley sa pagbista sa mga kasong may koneksion sa propiedad laen sa mga ley sa pagbista sa mga kasong may padusang kagadanan. Kun dapit sa pagbista sa mga kasong may koneksion sa propiedad, an sarong tawo nagbabayad nin kuarta bilang bayad sa sala nia. Sa mga kaso na may padusang kagadanan, sia [na nagtestigo nin bakong totoo] maninimbag sagkod sa katapusan nin panahon para sa dugo [kan akusado] asin sa dugo kan gabos na magigin mga aki kutana nia [na nasentensiahan nin sala].”—Babilonyong Talmud, Sanhedrin, 37a.

Kun an akusado masentensiahan, an mga testigo an magadan sa saiya.—Levitico 24:14; Deuteronomio 17:6, 7.