SI Ester luway-luway na nagdolok sa trono, na grabe an pagkurabkutab kan puso. Imahinaron an biglang pagtoninong sa dakulaon na tiriponan sa laog kan palasyo nin Persia sa Susan, na huli kaiyan nadadangog mismo ni Ester an maluwayon niang lakad asin an ragasnas kan bado niang pangreyna. Mayo na siang panahon na mangalagkalag sa dakulaon na tiriponan na iyan, sa magagayon na harigi, sa kisameng gibo sa sedro na hale pa sa harayong Lebanon asin pano nin inukit na ladawan. Nakaturuhok si Ester sa lalaking nakatukaw sa trono, na sa saiya nakadepende kun baga sia mabubuhay o dai.

Pinagmasdan siang marhay kan hade mantang sia parani, dangan iginawgaw sa direksion nia an baston o setrong bulawan. Simpleng aksion iyan, pero nangahulogan iyan kan buhay ni Ester, huling paagi kaiyan pinatawad sia kan hade sa ginibo pa sana niang sala—an pag-atubang sa hade dawa dai ipinapaapod. Kan yaon na sia sa may trono, may pasasalamat na dinutaan ni Ester an poro kan setro.—Ester 5:1, 2. *

An gabos na bagay may koneksion ki Hadeng Assuero nagpapaheling na sia mayamanon asin makapangyarihan na marhay. May mga nagsasabi na an bado kan Persianong mga monarka kan panahon na idto nagkakantidad nin ginatos milyones na dolyar. Pero, naheheling ni Ester na may kapadangatan sa mga mata kan agom nia; talagang namomotan nia si Ester. Nagsabi an hade: “Anong saimo, hadeng [“reyna,” NW] Ester? asin ano an saimong hahagadon? Sagkod kan kabagña kan kahadean itatao sa saimo.”—Ester 5:3.

Nakapagpaheling na si Ester nin pambihirang pagtubod asin kosog nin boot; uminatubang sia sa hade tanganing protehiran an mga kahimanwa nia sa pakana na gadanon sinda gabos. Sagkod sa puntong ini, mapanggana na sia, pero may mas grabe pang kadepisilan. Kaipuhan niang kombensiron an orgolyosong monarkang ini na an parakonsehong pinagtitiwalaan na gayo kaini sarong maraoton na tawo na linoko ini tanganing sentensiahan nin kagadanan an mga kahimanwa ni Ester. Paano nia ini kokombensiron, asin ano an manonodan niato dapit sa pagtubod nia?

Sia Madonong na Puminili nin ‘Panahon na Magtaram’

Dapat daw na sabihon na ni Ester an bilog na problema sa atubangan kan gabos na opisyal kan hade? Kun gigibohon nia iyan, tibaad mapasupog an hade asin magkaoportunidad an parakonseho kaining si Aman na kontrahon an mga sumbong ni Ester. Kaya, ano an ginibo nia? Dakol na siglo bago kaini, pinasabongan an madonong na si Hadeng Salomon na magsurat: “Sa gabos na bagay igua nin kapanahonan, . . . panahon nin [pag-alo], asin panahon nin pagtaram.” (Parahulit 3:1, 7) Maiimahinar niato an maimbod na si Mardocheo, an kag-ampon ki Ester na garo na man sana ama kaini, na nagtotokdo sa daragang iyan nin siring na mga prinsipyo mantang nagdadakula sa pangangataman nia. Seguradong nasabotan ni Ester an kahalagahan kan maingat na pagpili nin ‘panahon na magtaram.’

 Nagsabi si Ester: “Kun pagmarahayon mo, Mahal na Hade, boot kong alokon ka saka si [Aman] ngunyan na banggi sa bangkete na inandam ko.” (Ester 5:4, BPV *) Nag-oyon an hade asin ipinaapod si Aman. Narisa mo daw kun gurano kadonong magtaram si Ester? Iningatan nia an dignidad kan agom nia asin nag-isip nin mas angay na oportunidad tanganing sabihon an ikinakahadit nia.

Daing duda na maingat na inandam ni Ester an bangketeng iyan, na sinisierto na an gabos na ihinanda iyo mismo an gusto kan agom nia. Sa bangketeng iyan, may primera klaseng arak tanganing makapag-oroogma. (Salmo 104:15) Nagustohan na marhay iyan ni Assuero, kaya hinapot nia giraray si Ester kun ano an kahagadan kaini. Ini na daw an panahon na dapat siang magtaram?

Para ki Ester, bako pa. Imbes, inimbitaran nia an hade asin si Aman sa saro pang bangkete, sa sunod na aldaw. (Ester 5:7, 8) Taano ta dai pa sia nagtaram kan enot na bangkete? Girumdomon na an gabos na kahimanwa ni Ester napapaatubang sa kagadanan huli sa pagboot kan hade, na nag-autorisar ki Aman na ipagadan an gabos na Judio. Huling dakol na buhay an nakataya, kaipuhan na siertohon ni Ester na tama an panahon. Kaya naghalat sia, na huli kaiyan nagkaigwa nin saro pang oportunidad tanganing ipaheling sa agom nia na dakulaon an pagpapahalaga nia sa saiya.

Bihira asin mahalagang marhay na karakteristiko an pagigin mapasensia. Dawa ngani napupurisaw asin gustohon nang sabihon ni Ester an nasa isip nia, sia mapasensiang naghalat nin tamang panahon. Dakol kitang manonodan sa halimbawa nia, huling gabos kita posibleng marhay na nakakaheling nin mga sala na kaipuhan itanos. Kun gusto tang makombensir an sarong may autoridad na tawan nin atension an sarong problema, puede tang arogon si Ester asin magin mapasensia. An Talinhaga 25:15 nagsasabi: “Sa halauig na pagtios [‘pagpasensia,’ NW] mapapalipot an boot kan principe; asin an malomoy na dila minabare sa magña tolang.” Kun mapasensia kitang mahalat nin tamang panahon asin mataram na may kabootan, arog ni Ester, puedeng mabari dawa an pagkontra na siring katagas nin tolang. Binendisyonan daw kan Dios ni Ester na si Jehova an pagpapasensia asin kadonongan nia?

Nagkaigwa nin Hustisya Huli sa Pagpapasensia

Huli sa pagpapasensia ni Ester, pambihira an nagin pagkasunodsunod nin mga pangyayari. Paghale ni Aman sa enot na bangkete, sia “magayagaya asin maogma an puso,” huli sa pabor na ipinaheling sa saiya kan hade asin reyna. Pero, mantang sia paluwas sa trangkahan kan kastilyo, naheling nia si Mardocheo, an Judio na habo pa man giraray magtao nin paggalang na gusto nia. Ano man an dahelan ni Mardocheo, iyan bakong huli sa mayo siang  galang kundi huli sa saiyang konsensia asin relasyon ki Jehova Dios. Pero, si Aman tolos-tolos na ‘napano nin kaanggotan.’—Ester 5:9.

Kan sabihon ni Aman sa saiyang agom asin mga amigo an dapit sa pang-iinsultong ini, sinabihan ninda sia na mag-andam nin dakulaon na harigi, na labing 22 metros an langkaw, dangan maghagad nin permiso sa hade na bitayon dian si Mardocheo. Nagustohan iyan ni Aman asin tolos-tolos na ipinagibo an harigi.—Ester 5:12-14.

Mientras tanto, napurisaw an hade kan bangging idto. “Dai nagñatorog an hade,” an sabi sa sato kan Biblia, kaya ipinabasa nia nin makosog an opisyal na mga rekord kan Estado. Kaiba sa nabasa an dapit sa planong pag-asasinar ki Assuero. Nagirumdoman nia an pangyayaring iyan; dinakop asin ginadan an mga maasasinar kutana sa saiya. Pero, kumusta an naghayag kan pakanang iyan—si Mardocheo? Kan biglang magirumdoman kan hade, naghapot sia kun ano an itinaong balos ki Mardocheo. An simbag? Mayo pa lamang nin ginibo para sa saiya.—Ester 6:1-3.

Huling dai mapamugtak an hade, naghapot sia kun sairisay na opisyal an yaon tanganing tabangan siang itanos an pagkalingaw na tawan ini nin atension. Sa gabos pa man na tawo, si Aman pa an yaon sa palasyo—na naamay huling minalataw na gustong-gusto na niang makakua nin permiso na ipagadan si Mardocheo. Pero, bago nia masabi an saiyang tuyo, hinapot si Aman kan hade kun ano an pinakamarahay na paagi na matawan nin onra an saro na nagkamit nin pabor kan hade. Paghona ni Aman, sia an nasa isip kan hade. Kaya, nag-isip sia nin ngana-nganang pagtao nin onra: Sulotan an tawong iyan nin badong panghade, pasakayon sia sa mismong kabayo kan hade, dangan ilibot sia sa Susan nin sarong halangkaw na opisyal, na ikinukurahaw an mga pag-omaw sa tawong iyan tanganing madangog nin gabos. Imahinaron an itsura ni Aman kan maaraman nia na an tatawan nin onra iyo palan si Mardocheo! Asin siisay an isinugo kan hade tanganing ikurahaw an mga pag-omaw ki Mardocheo? Si Aman!—Ester 6:4-10.

Maraot an boot na sinunod ni Aman an para sa saiya makababaldeng gibohon, dangan dali-daling nagpuli na dai mapamugtak. Sinabi kan saiyang agom asin mga amigo na an pagkabaliktad na ini nin mga pangyayari siertong may maraot na kaaabtan; seguradong madadaog sia sa pakikilaban nia ki Mardocheo na Judio.—Ester 6:12, 13.

Huling mapasensia si Ester, na naghalat pa nin sarong aldaw bago sabihon sa hade an kahagadan nia, natawan si Aman nin panahon na gibohon an plano na iyo man sana an ikakapahamak nia. Asin posible daw na si Jehova Dios an naggibo nin paagi kun taano ta dai napapatorog an hade? (Talinhaga 21:1) Bakong makangangalas na ineenkaminar kita kan Biblia na magpaheling nin ‘paglaom’ o pagigin mapaghalat. (Miqueas 7:7) Kun kita naghahalat sa Dios, maheheling niato na an solusyon nia sa satong mga problema nakakalabi nanggad sa ano man na tibaad maisip niato.

Sia Nagtaram na May Kosog nin Boot

Dai na prinobaran ni Ester na pagparapahalaton pa an hade; sa ikaduwa niang bangkete, dapat na niang sabihon an gabos. Pero, paano? Arog kan nangyari, nagkaoportunidad sia kan hapoton giraray sia kan hade kun ano an hinahagad nia. (Ester 7:2) Nag-abot na an ‘panahon na magtaram’ si Ester.

Maiimahinar niato na si Ester toninong na namimibi sa saiyang Dios bago ini sabihon: “Oh hade, kun nakakua ako nin biyaya sa saimong magña mata, asin kun pagmarahayon kan hade, ikaherak sa sakuya an sakuyang buhay huli kan sakuyang hinahagad, asin an sakuyang banuaan huli kan sakuyang hinohorot [“pakiolay,” NW].” (Ester 7:3) Mangnohon na sinierto nia sa hade na igagalang nia an ano man na marahay sa pagheling kan hade. Laen nanggad si Ester ki Vasthi, an dating agom kan  hade, na tuyong pinasupog an agom nia! (Ester 1:10-12) Saro pa, dai tinatsaran ni Ester an salang pagtitiwala kan hade ki Aman. Imbes, nakimaherak sia sa hade na protehiran sia huling namemeligro an mismong buhay nia.

An pakiolay na iyan siertong nakapahiro sa puso kan hade asin ikinabigla kaini. Siisay an mangangahas na ipahamak an reyna nia? Nagsabi pa si Ester: “Ipinagpabakal kami, ako asin an sakuyang banuaan, tagñaning tunauon kami, tagñaning garadanon asin porohoon kami. Asin kun ipabarakal sana kami tagñaning maguin kami magña oripon na lalaki asin magña oripon na babae, dai ako kutana magguiguirong, minsan baga an kaiual dai makakatimbang kan mapapahamak sa hade.” (Ester 7:4) Mangnohon na prangkang ihinayag ni Ester an problema, pero sinabi man nia na dai na kutana sia magirong kun pagkaoripon sana an kalabot. Alagad, an paggadan na ini sa gabos na Judio magigin dakulaon na kawaran sa hade mismo, kaya dai puedeng magsilensio na sana si Ester.

Dakol kitang manonodan sa halimbawa ni Ester dapit sa epektibong paagi nin pangongombensir. Kun may seryosong problema na kaipuhan mong sabihon sa sarong namomotan o sa tawong may halangkaw na autoridad pa ngani, makakatabang na marhay an pagigin mapasensia, magalang, asin prangka.—Talinhaga 16:21, 23.

Anggot na naghapot si Assuero: “Siisay . . . , asin haen, iyan na nagmawot sa saiyang puso sa pagguibo nin siring?” Imahinaron si Ester na itinotokdo si Aman mantang nagsasabi: “An kaiual asin katumang iyo an maraot na ining si Aman.” Ano daw an magigin reaksion sa seryosong akusasyon na ini? Grabe an takot ni Aman. Biglang namula an lalawgon kan hade pakarealisar na linoko sia kan pinagtitiwalaan niang parakonseho tanganing aprobaran an pagboot na mapahamak sa namomotan niang agom! Anggoton na nagluwas an hade asin nagpasiring sa hardin tanganing pakalmahon an sadiri.—Ester 7:5-7.

Si Aman, na nahayag bilang an kobardeng nagpakana, naglaob sa pamitisan kan reyna. Kan bumalik an hade asin maheling sia na nakikimaherak ki Ester na nasa sopa, anggoton niang sinahotan si Aman na gustong lupigan an reyna sa mismong harong nia. Nangangahulogan iyan nin siertong kagadanan para ki Aman. Ilinuwas sia na natatahoban an lalawgon. Dangan, sinabi sa hade kan saro sa mga opisyal nia an dapit sa dakulaon na harigi na ipinagibo ni Aman para ki Mardocheo. Si Aman tolos-tolos na ipinabitay dian ni Assuero.—Ester 7:8-10.

Sa kinaban ngonyan na daing hustisya, madali sanang isipon na dai na niato noarin man maheheling na ipinapaotob an hustisya. Naisip mo na man daw an arog kaiyan? Si Ester nungkang nagin negatibo, ni nawaran nin paglaom o pagtubod. Kan uminabot an tamang panahon, sia makosog an boot na nagtaram dapit sa kun ano an tama, asin nagtiwala na gigibohon ni Jehova an ano man na kaipuhan. Iyan man an dapat tang gibohon! Si Jehova dai nagbabago poon kan panahon ni Ester. Sagkod ngonyan, an mga maraot asin tuso kayang-kaya niang dakopon sa sadiri nindang litag, arog kan ginibo nia ki Aman.—Salmo 7:11-16.

 Sia Huminiro na Bakong Makasadiri Para ki Jehova Asin sa mga Lingkod nin Dios

Namidbid man giraray kan hade kun siisay si Mardocheo—bako sanang an maimbod na nagprotehir sa saiya sa asasinasyon kundi an kag-ampon ki Ester na garo na man sana ama kaini. Itinao ni Assuero ki Mardocheo an katongdan ni Aman bilang primer ministro. An harong ni Aman—pati na an dakulang kayamanan kaini—itinao kan hade ki Ester, dangan ipinamanehar iyan ni Ester ki Mardocheo.—Ester 8:1, 2.

Ngonyan na ligtas na si Ester asin Mardocheo, puede na daw na magin kampante an reyna? Iyo, kun makasadiri sia. Sa panahon mismong iyan, ipinapalakop na sa bilog na imperyo an pagboot ni Aman na gadanon an gabos na Judio. Tanganing maaraman an tamang panahon na gibohon an madahas na pag-atakeng ini, pinaagi iyan ni Aman sa pabunotan, o sa orihinal na lenguahe, Pur—malinaw na sarong klase nin espiritismo. (Ester 9:24-26) Pirang bulan pa bago mag-abot an aldaw na iyan, pero marikas an pag-agi nin panahon. Malilikayan pa daw an kapahamakan?

Huling bakong makasadiri, isinapeligro giraray ni Ester an buhay nia paagi sa pag-atubang liwat sa hade dawa dai ipinapaapod. Sa pagkakataon na ini, nagtangis sia para sa mga kahimanwa nia, na nakikimaherak sa agom nia na bawion an makatatakot na pagboot. Pero, dai na mababawi an mga ley na inaprobaran sa ngaran kan Persianong monarka. (Daniel 6:12, 15) Kaya, inautorisaran kan hade si Ester asin Mardocheo na gumibo nin bagong mga ley. Nagpaluwas sinda nin ikaduwang proklamasyon,  na nagtatao sa mga Judio nin deretso na idepensa an sadiri. Paagi sa nakakabayong mga mensahero, marikas na ipinaabot sa mga Judio sa bilog na imperyo an maogmang baretang ini. Nagkaigwa liwat nin paglaom an mga Judio. (Ester 8:3-16) Maiimahinar niato an mga Judio sa bilog na mahiwason na imperyong iyan na nag-aandam para sa ralaban, na dai ninda noarin man magigibo kun mayo an bagong pagboot na iyan. Pero an mas mahalaga, tatabangan daw ni “Jehova kan magña hukbo” an mga lingkod nia?—1 Samuel 17:45.

Kan umabot na an napiling aldaw, andam na an mga Judio. Dawa an dakol na Persianong opisyal kuminampi na sa sainda, huling nakalakop na an bareta dapit sa bagong primer ministro, an Judiong si Mardocheo. Tinawan ni Jehova nin dakulang kapangganahan an mga Judio. Daing duda na sinierto nia na biyong madaog an mga kaiwal ninda tanganing dai na makagibo nin maraot sa sainda. *—Ester 9:1-6.

Saro pa, dai noarin man magigin ligtas si Mardocheo sa pagmanehar sa harong ni Aman mantang yaon pa an sampulong aking lalaki kan maraot na tawong iyan. Ginadan man sinda. (Ester 9:7-10) Kaya, naotob an sarong hula sa Biblia, huling patienot nang ihinula nin Dios an biyong pagkapoho kan mga Amalecita, na nagin maraoton na kaiwal kan mga Israelita. (Deuteronomio 25:17-19) Posibleng marhay na kabilang an mga aki ni Aman sa mga kahurihurihi sa lahing iyan na sentensiado na.

Kinaipuhan man isaabaga kan hoben pang si Ester an magagabat na responsabilidad—arog baga nin mga pagboot sa ngaran kan hade may koneksion sa giera asin paggadan. Bako nanggad pasil iyan. Pero, tanganing maotob an kabotan ni Jehova, kaipuhan na dai mapoho an mga Judio huling sa nasyon nin Israel magikan an ipinanugang Mesiyas, an solamenteng makakapagtao nin paglaom para sa gabos na tawo! (Genesis 22:18) Ikinakaogmang marhay kan mga lingkod nin Dios ngonyan na kan magdigdi sa daga si Jesus bilang Mesiyas, pinagbawalan na nia poon kaidto na makilaban sa literal na giera an mga parasunod nia.—Mateo 26:52.

Minsan siring, talagang may espirituwal na pakikilaban an mga Kristiano; mas desidido ngonyan si Satanas na raoton an pagtubod niato ki Jehova Dios. (2 Corinto 10:3, 4) Sarong bendisyon nanggad na magkaigwa nin halimbawa na siring ki Ester! Arog nia, logod na magpaheling kita nin pagtubod paagi sa madonong asin mapasensiang paggamit nin pangongombensir, pagigin makosog an boot, saka pagigin bakong makasadiri patin gikan sa boot na paninindogan para sa mga lingkod nin Dios.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Kahon sa pahina 28]

Hapot Manongod sa Ester

Taano ta tinogotan ni Mardocheo si Ester na magpaagom sa sarong pagano na bakong kapagtubod?

Mayong basehan an sinasabi nin nagkapirang intelektuwal na si Mardocheo oportunista, na gustong ipaagom si Ester sa hade tanganing magin bantog. Bilang maimbod na Judio, siertong dai sia maoyon sa siring na pag-agoman. (Deuteronomio 7:3) Segun sa suanoy na Judiong tradisyon, hiningoa ni Mardocheo na dai iyan madagos. Minalataw na sia o dawa si Ester, na mga dayo sana sa nasyon na pinamamahalaan nin sarong diktador na minimidbid na garo dios, mayo talagang magiginibo dapit dian. Pag-abot nin panahon, nagin malinaw na an pag-agom ni Ester ginamit ni Jehova tanganing protehiran an mga lingkod nia.—Ester 4:14.

Taano ta dai nasambitan sa libro nin Ester an personal na ngaran nin Dios na Jehova?

Malinaw na si Mardocheo an pinasabongan na kagsurat kan libro. Posible gayod na sinaray nguna an libro kaiba kan opisyal na mga rekord nin Persia bago iyan dinara sa Jerusalem. An paggamit kan ngaran na Jehova tibaad magin dahelan na an libro raoton kan mga parasamba sa mga dios nin Persia. Sa ano man na kamugtakan, malinaw na imbuelto dian si Jehova. Interesante nanggad, an personal na ngaran nin Dios nakatago sa orihinal na tekstong Hebreo paagi sa akrostiko, na dian an pagkasunodsunod kan mga tataramon minalataw na tinuyo tanganing maheling an ispeling kan ngaran nin Dios sa mga enot o huring letra kan sunod-sunod na termino.—Ester 1:20, nota sa ibaba kan NW.

An libro daw nin Ester bakong kaoyon kan kasaysayan?

Iyan an sabi kan mga kritiko. Pero, narisa nin nagkapirang intelektuwal na an kagsurat kan libro detalyado nanggad an kaaraman dapit sa pamilya kan hade, arkitektura, asin mga kostumbre kan Persia. Totoo, dai nasambit si Reyna Ester sa sekular na mga dokumento na yaon pa, pero bako sana sia an namamahala na dai sinambit sa pampublikong mga rekord. Saro pa, talagang sinasambit sa sekular na mga rekord an lalaking inaapod na Mardukâ, an katumbas kan Mardocheo sa lenguaheng Persiano, na nagin opisyal sa palasyo sa Susan sa panahon na sinasabi sa libro.

[Kahon sa pahina 29]

Sarong Hula na Naotob

Sa pakikipaglaban para sa banwaan nin Dios, inotob ni Ester asin Mardocheo an saro pang hula sa Biblia. Kaidtong labing 12 siglo na an nakaagi, pinasabongan ni Jehova an patriarkang si Jacob na ihula an dapit sa saro sa mga aki niang lalaki: “Si Benjamin, paraagao na lobo: pagkaaga makakan kan dinakopan, asin [pagkahapon] pagbabaragñaon nia na magña natada [“samsam,” NW].” (Genesis 49:27) Sa “pagkaaga” kan kasaysayan kan mga hade sa Israel, kaiba sa lahi ni Benjamin si Hadeng Saul asin an iba pang makokosog na parapakilaban para sa banwaan ni Jehova. Sa ‘pagkahapon’ kan kasaysayan na iyan, kan matapos na an pamamahala kan mga hade sa Israel, si Ester asin Mardocheo—na parehong hale sa tribo ni Benjamin—mapangganang nakipaglaban sa mga kaiwal ni Jehova. Garo man sana binaranga ninda an samsam huling napasainda an kadakol na pagsasadiri ni Aman.

[Ritrato sa pahina 25]

Mapakumbabang pinasalamatan ni Ester an pagkaherak kan hade

[Ritrato sa pahina 26, 27]

Makosog an boot na ihinayag ni Ester an karatan ni Aman

[Ritrato sa pahina 28, 29]

Si Ester asin Mardocheo nagpaluwas nin mga proklamasyon para sa mga Judio sa Imperyo nin Persia