IKINARGA ni Jose sa asno an saro pang bagahe. Imahinara na nagkakalagkalag sia sa madiklom na palibot kan baryo nin Betlehem asin tinatapitapi an hawak kan sadit pero makosog na hayop na ini na pantrabaho. Siertong pig-iisip nia an harayoon na babaklayon ninda. Pa-Egipto! Ibang mga tawo, lenguahe, kostumbre​—⁠paano makikibagay sa dakulaon nanggad na pagbabagong iyan an saiyang sadit na pamilya?

Bakong madaling sabihon sa namomotan niang agom na si Maria an maraot na bareta, alagad kinosogan ni Jose an boot nia. Sinabi nia ki Maria an saiyang pangatorogan na dian an sarong anghel nagpaabot kan mensaheng ini hale sa Dios: Gustong ipagadan kan hadeng si Herodes an saindang sadit na aki! Kaipuhan nindang humale tolos. (Mateo 2:​13, 14) Haditon si Maria. Taano ta may gustong ipagadan an saiyang inosente asin daing kalabanlaban na aki? Dai iyan lubos na masabotan ni Maria asin Jose. Alagad nagtiwala sinda ki Jehova, kaya nag-andam na sinda.

Mientras na torog pa an mga tawo, na dai namamangnohan an nangyayari, patagong naghale sa Betlehem si Jose, Maria, asin Jesus. Mantang nagbabaklay sinda patimog asin nagpopoon nang magliwanag an langit sa sirangan, posibleng marhay na iniisip ni Jose kun ano an mangyayari sa sainda. Paano mapoprotektaran nin sarong hamak na karpintero an pamilya nia laban sa makapangyarihan na gayong mga puersa? Pirme daw nia sindang masusustentohan? Makakatagal daw sia sa paggibo kan itinao sa saiya ni Jehova Dios na magabat na asignasyon, an pag-asikaso asin pagpadakula sa daing kaagid na aking ini? Napaatubang si Jose sa grabeng mga kadepisilan. Mantang ineestudyaran niato kun paano nia inatubang an kada saro kaiyan, maheheling niato kun taano ta dapat arogon kan mga ama ngonyan​—⁠asin niato gabos​—⁠an pagtubod ni Jose.

Prinotektaran ni Jose an Pamilya Nia

Labing sarong taon bago kaiyan, sa ginikanan niang banwaan na Nazaret, biyong nabago an buhay ni Jose pagkatapos niang makipagtrato sa aking babae ni Heli. Midbid ni Jose si Maria bilang malinig asin maimbod na daraga. Alagad ta naaraman niang bados ini! Tanganing protektaran si Maria sa iskandalo, plinano nia na sekretong idiborsio ini. * Pero, sarong anghel an nakipag-olay sa saiya sa pangatorogan, na nagpapaliwanag na si Maria bados paagi sa banal na espiritu ni Jehova. Sinabi pa kan anghel na an ipapangaki ni Maria ‘magliligtas kan saiyang banwaan sa saindang mga kasalan.’ Sinierto pa nia ki Jose: ‘Dai ka matakot sa pag-ako ki Maria na saimong agom.’​—⁠Mateo 1:​18-21.

Iyan nanggad an ginibo kan matanos asin masinunod na si Jose. Inako nia an magabaton na mga asignasyon: an pagpadakula asin pag-asikaso sa sarong aki na bako nia pero pinakamamahal nin Dios. Dai nahaloy, bilang pagsunod sa dekreto kan emperador, iniba ni Jose sa Betlehem an bados niang agom tanganing magparehistro. Duman na namundag an omboy. *

Dai na ipinuli ni Jose an pamilya sa Nazaret. Imbes, nagdanay sinda sa Betlehem, na pirang kilometro an rayo sa Jerusalem. Pobre sinda, pero ginibo ni Jose an gabos na makakaya tanganing dai matikapo o magsakit si Maria asin si Jesus. Sa halipot na panahon, nag-istar sinda sa simpleng harong. Dangan, kan si Jesus bako nang omboy kundi sadit nang aki​—⁠tibaad labi sa sarong taon  an edad​—⁠bigla na naman na nagbago an buhay ninda.

Nag-abot an sarong grupo nin mga lalaki, mga astrologo hale sa Sirangan, na posibleng gikan sa harayong Babilonya. Sinundan ninda an sarong bitoon pasiring sa harong ni Jose asin Maria tanganing hanapon an aki na magigin hade kan mga Judio. An mga lalaki magalang na marhay.

Aram man ninda o dai, ibinugtak kan mga astrologo sa dakulang peligro an aking si Jesus. An naheling nindang bitoon giniyahan nguna sinda, bakong pasiring sa Betlehem, kundi sa Jerusalem. Duman, sinabi ninda sa maraot na si Hadeng Herodes na hinahanap ninda an aki na magigin hade kan mga Judio. Huli kaini, napukaw an may pag-imon na kaanggotan kan hade.​—⁠Helingon an artikulong “Naghahapot an mga Parabasa. . . Siisay an Nagsugo kan ‘Bitoon’?” sa pahina 29.

Pero, marahay sana ta igwa nin naghihirong mga puersa na mas makosog kisa ki Herodes. Sa anong paagi? Bueno, nagdara nin mga regalo an mga bisita, na mayong hinahagad na karibay. Pambihira nanggad para ki Jose asin Maria na bigla na sanang magkaigwa nin ‘bulawan, insenso, asin mira’​—⁠mamahalon na marhay na mga bagay! Sasabihon kutana kan mga astrologo ki Hadeng Herodes kun saen ninda nanompongan an aki na hinahanap ninda. Pero, nag-interbenir si Jehova. Paagi sa pangatorogan, pinagbotan nia an mga astrologo na mag-agi sa ibang ruta papuli.​—⁠Mateo 2:​1-12.

Dai nahaloy pakahale kan mga astrologo, pinatanidan si Jose kan anghel ni Jehova: ‘Magbangon ka, asin darahon mo an aking sadit asin an saiyang ina, asin dumulag ka pa-Egipto, patin umontok ka duman sagkod na sabihan ko ika. Huli ta hahanapon ni Herodes an aking sadit tanganing ipagadan sia.’ (Mateo 2:13) Kaya, siring kan sinabi niato sa enotan, nagsunod tolos si Jose. Ipinaorog nia sa gabos an kaligtasan kan aki nia, asin dinara an saiyang pamilya sa Egipto. Huling an mga paganong astrologong idto nagregalo sa pamilya nin mamahalon na mga bagay, puede ining makatabang sa sainda sa temporaryo nindang pag-istar duman.

Kan huri, ginibong bakong kapanipaniwala kan apokripal na mga eroestorya asin osipon an pagbaklay pa-Egipto, na nagsasabi na an pagbaklay milagrosong pinahalipot kan aking si Jesus, na pinugolan nia an mga tulisan, asin na pinaduko pa ngani nia an mga palmang datiles (date palms) tanganing maabot kan saiyang ina an bunga kaini. * An totoo, talagang halawig asin masakit na pagbaklay idto sa bakong pamilyar na lugar.

Dakol an manonodan nin mga magurang sa halimbawa ni Jose. Sia andam na magpondo sa trabaho asin isakripisyo an sadiri niang kaginhawahan tanganing maprotektaran sa peligro an pamilya nia. Malinaw nanggad na para sa saiya, sarong sagradong obligasyon hale ki Jehova an pamilya nia. Sa ngonyan, pinapadakula nin mga magurang an mga aki ninda sa peligrosong gayong kinaban, na pano nin mga puersang nagsasapeligro, nakakaraot, saka nagpapahamak pa ngani sa mga hoben. Kahangahanga  nanggad an mga ama asin ina na desididong minahiro arog ni Jose, saka nagmamaigot na protektaran an mga aki ninda sa siring na mga impluwensia!

Sinustentohan ni Jose an Pamilya Nia

Garo baga dikit sanang panahon na nag-istar sa Egipto an pamilya ni Jose, huling dai nahaloy ipinaisi sa saiya kan anghel na si Herodes gadan na. Ipinuli ni Jose an pamilya nia sa saindang dagang tinuboan. Sarong suanoy na hula an nagsabi na aapodon ni Jehova an saiyang aki hale “sa Egipto.” (Mateo 2:15) Nakatabang si Jose na maotob iyan, pero saen na daw nia dadarahon an saiyang pamilya?

Maingat na marhay si Jose. May kadonongan an pagkatakot nia sa hadeng nagsalida ki Herodes, si Arquelao, na saro man na maisog asin grabe kadahas. Sa paggiya nin Dios, dinara ni Jose an pamilya nia panorte, parayo sa Jerusalem asin sa gabos na pakanang nangyayari dian, saka buminalik sa ginikanan niang banwaan na Nazaret sa Galilea. Duman na sinda ni Maria nagpamilya.​—⁠Mateo 2:​19-23.

Namuhay sinda nin simple​—⁠pero bakong pasil iyan. Sa Biblia, inaapod si Jose na karpintero, na ginagamit an sarong termino na nagpaparisa nin dakol na paagi nin pagtrabaho gamit an kahoy, siring baga kan pagputol nin tablon, paghakot, asin pagpamara kaiyan tanganing magamit sa paggibo nin mga harong, baroto, sadit na tulay, kareta, rueda, sakal, saka gabos na klase nin kasangkapan sa pag-oma. (Mateo 13:55) Magabat nanggad na trabaho iyan. Sa parate, an karpintero kaidtong mga panahon kan Biblia nagtatrabaho harani sa pinto kan simple niang harong o sa sarong lugar na harani dian.

Naggamit si Jose nin dakol na klase nin kasangkapan, na an nagkapira posibleng marhay na minana nia sa saiyang ama. Puedeng naggamit sia nin eskuala, hulog, labtik, sadit na patok, lagadi, panglabra, martilyo, martilyong kahoy, tigib, barena na ginagamitan nin busog, manlaenlaen na pandukot, asin tibaad nagkapirang pako, minsan ngani mahal ini.

Imahinara si Jesus bilang solterito na nagmamasid mantang nagtatrabaho an saiyang kag-ampon na ama. Mientras na an mga mata nia muklat na marhay asin inoobserbaran an kada hiro ni Jose, siertong naghanga sia sa kosog kan haralakbang na abaga asin mga takyag kan saiyang ama, sa ekspertong paggamit kan mga kamot saka metikulosong mga mata kaini. Tibaad pinonan ni Jose na ipaheling sa hoben niang aki an simpleng mga trabaho, arog kan pagpakinis sa magaspang na parte nin kahoy gamit an pinaalang na anit nin sira. Posibleng marhay na itinokdo nia ki Jesus an pagkakalaen nin mga klase nin kahoy na ginagamit nia​—⁠an sikomorong higera, oak, o olibo, bilang halimbawa.

Nanodan man ni Jesus na an makokosog na kamot na idto na nagpapalod nin mga kahoy, nagpoporma nin mga barakilan, asin nagpupukpok nin mga sugpunan, iyo man an mapagpadangat na naghahapiyap asin nagraranga sa saiya, sa saiyang ina, asin sa mga tugang nia. Iyo, pag-abot nin panahon nagdakula an pamilya ni Jose asin Maria, na kisiera may anom na iba pang aki apuera ki Jesus. (Mateo 13:​55, 56) Kaipuhan ni Jose na orog pang magtrabaho tanganing maataman asin mapakakan sinda gabos.

Pero, aram ni Jose na an pag-asikaso sa espirituwal na pangangaipo kan pamilya nia iyo an pangenot sa gabos. Kaya, nagtao sia nin panahon sa pagtokdo sa mga aki nia dapit ki Jehova Dios asin sa  Saiyang mga ley. Sinda regular na dinadara nia asin ni Maria sa lokal na sinagoga, na duman an Ley ni Moises binabasa nin makosog asin ipinapaliwanag. Pagkatapos kaiyan, tibaad dakol nin hapot si Jesus asin nagmaigot nanggad si Jose na masimbag an mga hapot kan aki nia dapit sa espirituwal na mga bagay. Dinadara man ni Jose an pamilya nia sa relihiosong mga kapiestahan sa Jerusalem. Para sa taonan na Paskua, tibaad kaipuhan ni Jose nin duwang semana tanganing baklayon an mga 112.65 kilometros, iselebrar an okasyon, dangan magpuli.

An Kristianong mga ama nin pamilya ngonyan sinusunod man an kaparehong arogan. Nagsasakripisyo sinda para sa mga aki ninda, na ipinapaorog an espirituwal na pagsasanay kisa sa iba pang bagay, kabali na an materyal na kaginhawahan. Ginigibo ninda an gabos na makakaya tanganing darahon an mga aki sa Kristianong mga pagtiripon, dakula man o sadit. Arog ni Jose, aram ninda na mayo na nin maorog pang bagay na magigibo sinda sa kapakanan kan mga aki ninda.

‘Nahahadit’

Kan 12 anyos na si Jesus, dinara ni Jose an saiyang pamilya sa Jerusalem siring kan nakatodan na nia. Paskua kaidto, sarong magayagayang panahon, asin iribang nagbabaklay an darakulang pamilya na may haralabang karaban na minaagi sa berdeng mga lugar sa panahon nin tigsoli. Mantang padangadang sinda sa bakong gayong balunbon na lugar harani sa kalangkawan kan Jerusalem, siertong dakol an nagkakanta kan bantog na mga awit sa pagtukad. (Salmo 120-134) Ginatos na ribong tawo an posibleng nagsusurusoan sa siudad. Pagkatapos kan kapiestahan, an mga pamilya asin an mga karaban ninda nagpoon nang magbaklay papuli. Si Jose asin Maria, na tibaad dakol an inaasikaso, naghona na si Jesus kaiba kan iba pang nagbabaklay, na posibleng mga kapamilya. Pakalihis nin sarong bilog na aldaw na pagbaklay hale sa Jerusalem, saka sana ninda narealisar an nakakakubhan na bagay​—⁠nawawara si Jesus!​—⁠Luke 2:​41-44.

Natatarantang sinusog ninda an dalan pabalik sa Jerusalem. Imahinara an siudad na dai nang katawotawo asin medyo nakakatakot mantang naghahanap sinda sa mga kalye, na nagkukurahaw sa pag-apod kan ngaran kan aki ninda. Haen na daw an solterito? Sa ikatolong aldaw nin pagparahanap, nagpoon daw na mag-isip-isip si Jose kun baga nagkulang siang gayo sa sagradong obligasyon na ini hale ki Jehova? Sa katapustapusi, nagduman sinda  sa templo. Nagparahanap sinda sagkod na makaabot sa sarong kuarto, na duman nagkakatiripon an dakol na lalaking may inadalan asin kabisado an Ley​—⁠kaiba an solteritong si Jesus na nakatukaw sa tahaw ninda! Imahinara an pakaginhawa ni Jose asin Maria!​—⁠Lucas 2:​45, 46.

Si Jesus maingat na nagdadangog sa mga lalaking may inadalan asin nagpaparahapot. Nagngalas an mga lalaki sa pakasabot asin sa mga simbag kan aki. Pero, nabigla nanggad si Jose asin Maria. Sa salaysay, dai nasambitan an reaksion ni Jose. Pero, an mga tataramon ni Maria malinaw na nagpaparisa kan saboot nindang mag-agom: “Aki, tadaw ta siring an ginibo mo samo? Hadit na ako asin an saimong ama sa pagparahanap saimo.”​—⁠Lucas 2:​47, 48, BPV. *

Kaya sa pira sanang tataramon, ikinaladawan kan Tataramon nin Dios an realidad nin pagigin magurang. Nakakatension iyan​—⁠dawa kun perpekto an aki! An pagpadakula nin aki sa peligrosong kinaban na ini puedeng magdara nin dakol na ‘kahaditan,’ pero mararanga an mga ama asin ina sa pakaaram na talagang sinasabi sa Biblia an kadepisilan na inaatubang ninda.

Marahay sana ta si Jesus nagdanay sa sarong lugar sa kinaban na duman namatean nia na sia haraning marhay sa saiyang Ama sa langit, si Jehova, asin gustong-gusto niang akoon an ano man na puedeng manodan nia. Kaya, sinsero nanggad an simbag nia sa saiyang mga magurang: ‘Tadaw ta hinahanap nindo ako? Dai nindo aram na kaipuhan na nasa harong ako kan sakong Ama?’​—⁠Lucas 2:​49, BPV.

Siertong dakol na beses na pinag-isipan ni Jose an mga tataramon na iyan. Posibleng ipinag-orgolyo niang marhay iyan. Total, mahigos niang tinokdoan an saiyang ampon na aki na magkaigwa nin siring na saboot dapit ki Jehova Dios. Sa panahon na idto kan pagkasolterito ni Jesus, igwa na sia nin maogmang saboot dapit sa terminong “ama”​—⁠na tuminalubo nanggad huli sa impluwensia ni Jose.

Kun ika sarong ama, aram mo daw na may dakula kang pribilehio na tabangan an saimong mga aki na masabotan kun ano an kahulogan nin pagigin mamomoton asin mapagprotektar na ama? Siring man, kun an agom mo may mga aki sa enot kaining agom o kun ika may ampon na mga aki, girumdoma an halimbawa ni Jose asin trataron an kada saro bilang magkakalaen saka mahalagang marhay na mga indibiduwal. Tabangan sindang orog na rumani sa saindang Ama sa langit, si Jehova Dios.

Si Jose Maimbod na Nagtagal

Sinasambit kan Biblia an pira sanang bagay dapit sa buhay ni Jose, alagad kapakipakinabang an maingat na pag-estudyar kaiyan. Mababasa niato na si Jesus ‘nagin makinuyogkuyog sa sainda’ (BPV)​—⁠sa mga magurang nia. Mababasa man niato na ‘si Jesus nagtalubo sa kadonongan, asin sa hawak, patin  sa pagpaoyon sa Dios asin sa mga tawo.’ (Lucas 2:​51, 52) Ano an ipinapaheling kan mga tataramon na ini dapit ki Jose? Nagkapirang bagay. Manonodan niato na padagos na pinangenotan ni Jose an saiyang pamilya, huling iginalang kan perpekto niang aki an autoridad kan saiyang ama asin nagdanay na mapagpasakop dian.

Manonodan man niato na padagos na nagtalubo an kadonongan ni Jesus. Siertong dakula an nagin papel ni Jose sa pag-oswag kan saiyang aki sa bagay na iyan. Kan mga panahon na idto, igwa nin sarong sagugurang na kasabihan an mga Judio. Sinasabi kaiyan na an mayayaman sana an puedeng magin tunay na madonong, pero an mga trabahador arog nin karpintero, paraoma, asin panday “dai makakapahayag nin hustisya asin paghusgar; saka dai sinda manonompongan sa mga lugar na pinag-oorolayan an mga parabola.” Pag-abot nin panahon, ipinaheling ni Jesus na daing saysay an kasabihan na iyan. Bilang solterito, parate nanggad niang nadadangog an saiyang kag-ampon na ama​—⁠minsan ngani hamak na karpintero​—⁠na epektibong nagtotokdo dapit sa “hustisya asin paghusgar” ni Jehova! Daing duwa-duwa na sa dakol na pagkakataon.

Maheheling man niato an ebidensia kan impluwensia ni Jose sa pisikal na pagtalubo ni Jesus. Bilang sarong aki na inataman na marhay, si Jesus nagdakula na makosog asin marahay an salud. Dugang pa, sinanay ni Jose an aki nia na magin eksperto sa pisikal na trabaho. Namidbid si Jesus bako sana bilang aki nin panday kundi saro man na “panday” o karpintero. (Marcos 6:⁠3) Kaya, nagin mapanggana an pagsasanay ni Jose. Madonong na inaarog si Jose kan mga ama nin pamilya, na inaasikaso sa praktikal na paagi an kapakanan kan mga aki ninda asin sinisierto na masusustentohan kan mga ini an saindang sadiri.

Pag-abot niato sa kabtang kan Biblia dapit sa pagbautismo ki Jesus sa edad na 30, maheheling niato na dai na nasambitan si Jose sa estorya. An ebidensia nagpaparisa na si Maria balo na kan ponan ni Jesus an ministeryo nia. (Helingon an kahon na “Kasuarin Nagadan si Jose?” sa pahina 27.) Pero, si Jose nagwalat nin malinaw na arogan​—⁠sarong marahayon na halimbawa nin ama na prinotektaran an pamilya nia, sinustentohan sinda, asin maimbod na nagtagal sagkod sa katapusan. An siisay man na ama, siisay man na padre de pamilya, o siisay man na iba pang Kristiano, marahay na arogon an pagtubod ni Jose.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Kahon sa pahina 27]

Kasuarin Nagadan si Jose?

Aram niato na buhay pa si Jose kan si Jesus 12 anyos. Sa edad na iyan dakol na hoben na Judio an nagpopoon nang makanood kan trabaho kan saindang ama asin nagigin katabang kaini sa edad na 15. Malinaw na si Jose nabuhay nin igong lawig nin panahon tanganing matokdoan si Jesus na magin karpintero. Buhay pa daw si Jose kan ponan ni Jesus an ministeryo nia sa edad na mga 30 anyos? Garo baga dai na. Kan panahon na iyan, an ina ni Jesus asin an mga tugang niang lalaki saka babae gabos nasambitan na buhay pero si Jose dai na. Sarong beses na inapod pa ngani si Jesus na “an aki ni Maria,” bakong an aki ni Jose. (Marcos 6:⁠3) Nasambitan si Maria na naggigibo nin mga bagay-bagay asin nagdedesisyon na sia sana, na mayong kinokonsultang agom. (Juan 2:​1-5) Pambihira iyan kaidtong mga panahon kan Biblia apuera sana kun sia sarong balo. Pangultimo, mantang si Jesus naghihingagdan, ipinagkatiwala nia sa apostol na si Juan an pag-ataman sa saiyang ina. (Juan 19:​26, 27) Dai na kutana iyan kaipuhan kun buhay pa si Jose. Kaya, malinaw na nagadan si Jose kan si Jesus medyo hoben pa. Bilang pinakamatuang aki, daing duda na si Jesus na an namahala sa trabahong pagkarpintero asin nag-asikaso sa pamilya sagkod na sia mabautismohan.

[Ritrato sa pahina 24]

Desidido asin daing kaimotan na prinotektaran ni Jose an aki nia

[Ritrato sa pahina 25]

Maigot na nagtrabaho si Jose tanganing sustentohan an pamilya nia

[Ritrato sa pahina 26]

Regular na dinadara ni Jose an pamilya nia sa templo sa Jerusalem

[Ritrato sa pahina 28]

Sinanay ni Jose an aki nia na magin karpintero