Mga Babayi sa Bibliya—Ano an Manunudan Ta Sainda?

I-PLAY

An simbag kan Bibliya

Dakul kitang manunudan sa mga babaying sinambit sa Bibliya. (Roma 15:4; 2 Timoteo 3:16, 17) Sa artikulong ini, mabibisto ta an pira sainda. An kadaklan marahayon na mga halimbawa, pero an iba dai ta dapat arugon.—1 Corinto 10:11; Hebreo 6:12.

Abigail

Siisay si Abigail? Agom siya kan mayaman pero maisog na lalaking si Nabal. Pero madunong saka mapakumbabang babayi si Abigail. Magayon siya pati an espirituwalidad niya.—1 Samuel 25:3.

Ano an ginibo niya? Nagin madunong saka maingat si Abigail. Huminiro siya para makalikay sa kapahamakan. Nakaistar sinda ni Nabal sa lugar na pigdulagan ni David, an magigin hadi kan Israel. Mantang yaon duman si David saka an mga tawuhan niya, binantayan ninda an mga karnero ni Nabal para dai mahabon. Pero kan magsugo si David nin mga mensahero ki Nabal para maghagad nin kakanon, habuon ni Nabal tapos tinuya niya pa sinda. Grabe su kaanggutan ni David! Kaya piglusob ninda si Nabal para gadanon pati na an gabos na lalaking kaiba niya sa harong.—1 Samuel 25:10-12, 22.

Kan maaaraman ni Abigail an ginibo kan saiyang agom, huminiro tulos siya. Isinubol niya an saiyang mga suruguon para darahan nin mga kakanon sa David, tapos suminunod siya para makimahirak ki David. (1 Samuel 25:14-19, 24-31) Kan mahiling ni David an mga regalo saka an saiyang kapakumbabaan, dangan nadangog an madunong niyang suhestiyon, nahiling ni David na ginamit ini nin Diyos para malikayan an dakulang trahedya. (1 Samuel 25:32, 33) Dai nahaloy, nagadan si Nabal tapos nagin agom ni David si Abigail.—1 Samuel 25:37-41.

Ano an manunudan ta ki Abigail? Dawa magayon siya saka mayaman, dai nagin halangkaw an hiling niya sa sadiri. Para sa katuninungan, handa siyang maghagad nin tawad dawa bako man siya an may sala. Sa tensiyonadong sitwasyon, nagin kalmado siya, mataktika, makusog an buot, saka mapamaagi.

▸ Para sa iba pang impormasyon manungod ki Abigail, hilingon an artikulong “Naghiro Siya na May Pagmansay.”

Agom ni Lot

Siisay an agom ni Lot? Dai sinabi sa Bibliya an pangaran niya. Pero sinabi diyan na igwa siyang duwang aking babayi asin nag-istar sindang pamilya sa siyudad nin Sodoma.—Genesis 19:1, 15.

Ano an ginibo niya? Sinuway niya an sarong pagbuot nin Diyos. Nagdesisyon an Diyos na paraon an Sodoma pati an kataraid na siyudad huli sa grabeng seksuwal na imoralidad na lakop diyan. Huling namumutan nin Diyos an matanos na si Lot saka an pamilya niya, na nakaistar sa Sodoma, nagpadara an Diyos nin duwang anghel para tabangan sindang makadulag.—Genesis 18:20; 19:1, 12, 13.

Sinabihan kan mga anghel an pamilya ni Lot na dumulag asin dai magsalingoy, huling magagadan sinda kun masalingoy sinda. (Genesis 19:17) Pero an agom ni Lot ‘suminalingoy asin nagin hariging asin.’—Genesis 19:26.

Ano an manunudan ta sa agom ni Lot? Manunudan ta sa istorya niya an peligro nin sobrang pagkamuot sa kuwarta na puwedeng sumagkod sa pagsuway sa Diyos. Itinukdo ni Jesus na dai ta siya dapat pag-arugon. “Girumdumon an agom ni Lot,” an patanid niya.—Lucas 17:32.

Babaying Sulamita

Siisay an babaying Sulamita? Siya an magayon na daraga na bida sa libro sa Bibliya na Awit ni Salomon. Dai sinabi kan Bibliya an pangaran niya.

Ano an ginibo niya? Nagin maimbod an babaying Sulamita sa pastor na namumutan niya. (Awit ni Salomon 2:16) Dahil sa pambihira niyang gayon, nagkagusto saiya an mayaman na si Hading Solomon na naghinguwang marhay na makua an puso niya. (Awit ni Salomon 7:6) Dawa ngani pigtutulod siya kan iba na si Solomon an pilion, dai nagtubod an babaying Sulamita. Namumutan niya an ordinaryo sanang pastor asin maimbod siya digdi.—Awit ni Salomon 3:5; 7:10; 8:6.

Ano an manunudan ta sa babaying Sulamita? Dawa ngani magayon siya saka hinahangaan, mapakumbaba man giraray siya. Dai naapektuhan an namamatian niya sa pastor dawa pa pigtutulod siya sa iba o pinangakuan pa ngani nin kayamanan o kasikatan. Nakontrol niya an saiyang emosyon asin nagdanay na malinig sa moral.

Debora

Siisay si Debora? Saro siyang propetisa na ginamit kan Diyos kan Israel na si Jehova para ipaaram sa saiyang banwaan an kabutan niya. Ginamit man siya nin Diyos para tabangan an mga Israelita na maresolberan an saindang mga problema.—Hokom 4:4, 5.

Ano an ginibo niya? Kusog-buot na sinuportaran kan propetisang si Debora an mga nagsasamba sa Diyos. Sa sugo nin Diyos, ipinaapod niya si Barak para panginutan an hukbo nin mga Israelita sa paglaban sa mga Canaanita na nang-aapi sa sainda. (Hokom 4:6, 7) Kan pakiulayan siya ni Barak na umiba saiya, dai siya nagpadara sa takot. Dai siya nagduwa-duwang mag-iba saiya.—Hokom 4:8, 9.

Kan biyong manggana an mga Israelita dahil sa tabang nin Diyos, isinurat ni Debora an mga pirang liriko kan kanta na kinanta ninda ni Barak para girumdumon an pagkagana ninda. Sa kanta, iiniba niya an naitabang ni Jael, saro man na babaying makusog an buot, tanganing madaog an mga Canaanita.—Hokom, kapitulo 5.

Ano an manunudan ta ki Debora? Mapagsakripisyo si Debora saka makusog an buot. Pinakusog niya an iba na gibuhon an tama sa paghiling nin Diyos. Asin pag ginigibo ninda iyan, talagang ipinapahiling niya an saiyang apresasyon.

▸ Para sa iba pang impormasyon manungod ki Debora, hilingon an artikulong “Ako ay Bumangon Bilang Isang Ina sa Israel.”

Delaila

Siisay si Delaila? Siya an babaying namutan ni Samson, na sarong hukom kan Israel.—Hokom 16:4, 5.

Ano an ginibo niya? Nag-ako siya nin suhol sa mga Filisteo para trayduron si Samson, na ginagamit nin Diyos na parasalbar sa mga Israelita laban sa mga Filisteo. Huli sa milagrosong kusog na igwa siya, dai siya madaog-daog kan mga Filisteo. (Hokom 13:5) Kaya nagpatabang an mga opisyal ninda ki Delaila.

Sinuhulan kan mga Filisteo si Delaila para aramon kun taano ta arog kaiyan kakusog si Samson. Inako ni Delaila an kuwarta, asin pagkatapos kan pirang beses niyang pamimirit, napatuga niya man giraray si Samson. (Hokom 16:15-17) Sinabi niya sa mga Filisteo an sekreto ni Samson, kaya nadakop ninda siya saka iprineso.—Hokom 16:18-21.

Ano an manunudan ta ki Delaila? Dai ta siya dapat pag-arugon. Dahil sa kuwarta saka pansadiring interes, linoko niya saka trinaydor an sarong lingkod kan Diyos na Jehova.

Esther

Siisay si Esther? Saro siyang Judio na pinili ni Hading Ahasuero kan Persia na magin reyna niya.

Ano an ginibo niya? Ginamit ni Reyna Esther an posisyon niya para iligtas an mga kahimanwa niya laban sa pagkapuho. Naaraman niya kaya na may ipinaluwas na pagbuot an palasyo na sa partikular na petsa, gagaradanon an gabos na Judio na nakaistar sa Imperyo kan Persia. An maraot na pakanang ini kagigibuhan kan primer ministro na si Haman. (Ester 3:13-15; 4:1, 5) Sa tabang kan saiyang mas matuang pinsan na si Mardokeo, sinabi niya an pakanang iyan sa agom niyang si Hading Ahasuero, dawa nameligro an buhay niya dahil kaini. (Ester 4:10-16; 7:1-10) Kaya sa permiso ni Ahasuero, nagpaluwas si Esther asin Mardokeo nin saro pang pagbuot na inaawtorisaran an mga Judio na idepensa an saindang sadiri. An nangyari, biyong nadaog kan mga Judio an mga kaiwal ninda.—Ester 8:5-11; 9:16, 17.

Ano an manunudan ta ki Esther? Nagtao sato si Reyna Esther nin marahayon na halimbawa nin kusog nin buot, kapakumbabaan, asin balanseng paghiling sa sadiri. (Salmo 31:24; Filipos 2:3) Sa ibong kan saiyang kagayunan saka posisyon, naghagad siya nin konseho saka tabang. Kan kaulay niya an saiyang agom, nagin maingat siya sa pagtaram saka magalang, pero makusog an buot. Asin kaidtong nameligro an buhay kan mga Judio, daing takot siyang nagpabisto na Judio man siya.

▸ Para sa iba pang impormasyon manungod ki Esther, hilingon an artikulong “Nanindugan Siya Para sa Banwaan nin Diyos” saka “Siya Madunong, Makusog an Buot, Asin Bakong Makasadiri.”

Eva

Siisay si Eva? Siya an kainot-inuting babayi saka an pinakainot na babaying binanggit sa Bibliya.

Ano an ginibo niya? Dai sinunod ni Eva an sarong malinaw na tugon nin Diyos. Arog kan saiyang agom na si Adan, linalang siya nin Diyos na perpektong tawo na may kakayahan na magdesisyon para sa saiyang sadiri saka maipahiling man an mga karakteristiko nin Diyos, arog kan pagkamuot asin kadunungan. (Genesis 1:27) Aram ni Eva na sinabihan nin Diyos si Adan na kun makakan sinda nin bunga kan sarong partikular na kahoy, magagadan sinda. Pero nadaya siya asin napatubod na dai siya magagadan. Napaniwala pa ngani siya na kun susuwayon niya an Diyos, mas mapaparahay siya. Kaya kuminakan siya kan bunga tapos inalok niya an saiyang agom na magkakan man.—Genesis 3:1-6; 1 Timoteo 2:14.

Ano an manunudan ta ki Eva? Dai ta dapat pag-arugon si Eva. Dahil dai niya hinali an salang pagmawot, ikinapahamak niya iyan. Dawa malinawon an tugon nin Diyos, mas nangibabaw sa saiya an makusog na pagmawot na mapasaiya an sarong bagay na bako man saiya.—Genesis 3:6; 1 Juan 2:16.

Hana

Siisay si Hana? Siya an agom ni Elkana asin an ina ni Samuel, na nagin midbid na propeta sa suanoy na Israel.—1 Samuel 1:1, 2, 4-7.

Ano an ginibo niya? Kaidtong si Hana dai nagkakaaki, nagparapamibi siya sa Diyos para gumian an saiyang pagmati. An agom ni Hana duwa an agom. May mga aki an ibang agom ni Elkana na si Penina. Pero dai nagkakaaki si Hana dawa haloy na sindang nag-iibanan ni Elkana. Pigpaparainsulto si Hana ni Penina kaya nagpaparapamibi siya sa Diyos para gumian an pagmati niya. Nagpromesa siya sa Diyos na kun magkakaaki siya, itatao niya ini sa Diyos—maglilingkod ini sa tabernakulo, an nalilipat-lipat na tolda na ginagamit kan mga Israelita sa pagsamba.—1 Samuel 1:11.

Sinimbag nin Diyos an pamibi ni Hana, asin nagin aki niya si Samuel. Sa pag-utob kan saiyang promesa, dinara niya sa tabernakulo an aki pang si Samuel para maglingkod duman. (1 Samuel 1:27, 28) Taon-taon, ginigibuhan niya siya nin daing manggas na pansuknong tapos dinadara niya iyan saiya. Pagkatapos kaiyan, binendisyunan nin Diyos si Hana nin lima pang aki—tulong lalaki saka duwang babayi.—1 Samuel 2:18-21.

Ano an manunudan ta ki Hana? Nakatabang ki Hana an udok sa pusong pamimibi para matagalan an masakit na mga sitwasyon. Mahihiling ta sa saiyang pamibi nin pasasalamat na mababasa sa 1 Samuel 2:1-10 an makusog na pagtubod niya sa Diyos.

▸ Para sa iba pang impormasyon manungod ki Hana, hilingon an artikulong “Ipinahayag Niya sa Pamibi sa Diyos an Nasa Puso Niya.”
▸ Para maaraman kun taano ta pigtugot kaidto nin Diyos an poligamya sa saiyang suanoy na banwaan, hilingon an artikulong “Inooyonan daw nin Dios an Poligamiya?”

Jael

Siisay si Jael? Agom siya ni Heber, na bakong Israelita. Kusog-buot na sinuportaran ni Jael an banwaan nin Diyos.

Ano an ginibo niya? Huminiro si Jael nin may kusog nin buot kan nagduman sa tolda ninda an komandante militar kan mga Canaanita na si Sisera. Nadaog si Sisera sa pakikipaglaban niya sa Israel kaya naghahanap siya nin matataguan. Pinadagos siya ni Jael sa tolda para makatago saka makapahingalo. Mantang nagtuturog, ginadan siya ni Jael.—Hokom 4:17-21.

Nagkatotoo ki Jael an propesiya ni Debora: ‘Sa kamot nin babayi [itatao] ni Jehova si Sisera.’ (Hokom 4:9) Dahil sa ginibo niya, sinabi kan Bibliya na ‘pag-umawon lugod siya sa mga babayi.’—Hokom 5:24.

Ano an manunudan ta ki Jael? Nagsadiring buot na huminiro si Jael saka makusog an buot niya. Mahihiling ta sa nangyari kun paano puwedeng maniobrahon nin Diyos an mga bagay-bagay tanganing mautob an sarong propesiya.

Jezebel

Siisay si Jezebel? Agom siya kan hadi kan Israel na si Ahab. Bako siyang Israelita saka dai siya nagsasamba ki Jehova. An sinasamba niya iyo an diyos kan mga Canaanita na si Baal.

Ano an ginibo niya? Dominante, daing hirak, saka bayolente si Reyna Jezebel. Suportado niya an pagsamba ki Baal pati an seksuwal na imoralidad na parte kan pagsambang iyan. Pighihinguwa man niya na halion an pagsamba sa tunay na Diyos, si Jehova.—1 Hade 18:4, 13; 19:1-3.

Para makua an gusto niya, nangloko siya nin mga tawo saka nanggadan. (1 Hade 21:8-16) Arog kan ihinula nin Diyos, nagadan siya sa marauton na paagi saka dai man siya ilinubong.—1 Hade 21:23; 2 Hade 9:10, 32-37.

Ano an manunudan ta ki Jezebel? Dai ta siya dapat pag-arugon. Grabe siya karaot saka kaimoral mala ngani ta an pangaran niya iyo an nagin apod sa mga daing supog, imoral, asin daing delikadesang mga babayi.

Lea

Siisay si Lea? Siya an inot na agom kan patriyarkang si Jacob. An mas nguhod niyang tugang na si Raquel an ikaduwang agom ni Jacob.—Genesis 29:20-29.

Ano an ginibo niya? Siya an ina kan anom na aking lalaki ni Jacob. (Rut 4:11) An talagang papakasalan ni Jacob iyo si Raquel, bako si Lea. Pero si Lea an itinao kan ama nindang si Laban. Kan maaraman ni Jacob an pandadayang iyan saiya, kinumprontar niya si Laban.—Genesis 29:26-28.

Mas namumutan ni Jacob si Raquel kisa ki Lea. (Genesis 29:30) Dahil sa selos, nakikumpetensiya si Lea sa tugang niya para sa pagkamuot asin atensiyon ni Jacob. Naintindihan nin Diyos an namamatian ni Lea kaya binendisyunan niya ini nin pitong aki—anom na lalaki asin sarong babayi.—Genesis 29:31.

Ano an manunudan ta ki Lea? Nagtiwala si Lea sa Diyos paagi sa pamibi. Dai niya tinugutan an masakit na sitwasyon na magin dahilan para dai niya mahiling an suporta nin Diyos. (Genesis 29:32-35; 30:20) Ipinapahiling kan istorya kan buhay niya an maraot na resulta kan poligamya, na temporaryong itinugot kaidto nin Diyos. Pero an pamantayan niya talaga sa pag-agom iyo na dapat saro sana an agom.—Mateo 19:4-6.

▸ Para sa iba pang impormasyon manungod ki Lea, hilingon an artikulong “Napupurisaw na Gayong Magtugang na Babae na ‘Nagtogdok kan Kamag-anakan nin Israel.’”
▸ Para maaraman kun taano ta pigtugot kaidto nin Diyos an poligamya sa saiyang suanoy na banwaan, hilingon an artikulong “Inooyonan daw nin Dios an Poligamiya?”

Maria (ina ni Jesus)

Siisay si Maria? Saro siyang hoben na babaying Judio. Birhen siya kan ipangaki niya an Aki nin Diyos, si Jesus, na ipinangidam niya sa milagrosong paagi.

Ano an ginibo niya? Mapakumbabang ginibo ni Maria an kabutan nin Diyos. Ikakasal na siya ki Jose kan magpahiling saiya an sarong anghel na nagsabing mabados siya para ipangaki an haloy na nindang hinahalat na Mesiyas. (Lucas 1:26-33) Bilog na puso niyang inako an papel na iyan. Pagkatapos niyang ipangaki si Jesus, nagkaigwa pa sinda ni Jose nin apat na aking lalaki saka duwa o labi pang aking babayi. Kaya dai siya habangbuhay na birhen. (Mateo 13:55, 56) Dawa ngani nagkaigwa nin daing kaagid na pribilehiyo si Maria, dai lamang siya nag-isip na dapat siyang tawan nin pag-umaw, ni trinato man kan iba na espesyal, kaidtong panahon man kan ministeryo ni Jesus, o kan nagin parte na siya kan Kristiyanong kongregasyon kan inot na siglo.

Ano an manunudan ta ki Maria? Maimbod si Maria asin andam siyang mag-ako nin dakulang responsabilidad. Pamilyar siyang marhay sa Kasuratan. Tinatantiyar na mga 20 beses siyang nagkotar sa Bibliya kan sabihon niya an nasa Lucas 1:46-55.

▸ Para sa iba pang impormasyon manungod ki Maria, hilingon an artikulong “Kun Ano an Puedeng Itokdo sa Sato kan Halimbawa ni Maria.”

Maria (tugang ni Marta saka Lazaro)

Siisay si Maria? Arog kan tugang niyang si Lazaro saka Marta, haraning amigo man siya ni Jesus.

Ano an ginibo niya? Dakul na beses na ipinahiling ni Maria na mahalagang marhay saiya si Jesus bilang an Aki nin Diyos. Naipahiling ni Maria na nagtutubod siya na makakaya kutana ni Jesus na dai magadan an tugang niyang si Lazaro. Yaon man siya kan buhayon ini ni Jesus. Tinuyaw si Maria kan tugang niyang si Marta kan mas pilion niyang magdangog ki Jesus kisa magtabang sa mga asikasuhon sa harong. Pero kinomendaran ni Jesus si Maria huling mas ininot niya an espirituwal na mga bagay.—Lucas 10:38-42.

Sa sarong pagkakataon, ipinahiling ni Maria kun gurano niya pinapahalagahan si Jesus kan lagan niya nin “mamahalon na pahamot na lana” an payo saka mga bitis ni Jesus. (Mateo 26:6, 7) Sinabi kan iba na yaon duman na nagsasayang sana si Maria. Pero sinurog siya ni Jesus kan sabihon niya: “Sain man sa bilog na kinaban ihulit an maugmang baretang ini [kan Kahadian nin Diyos], an ginibo kan babaying ini isasaysay man bilang pagrumdom sa saiya.”—Mateo 24:14; 26:8-13.

Ano an manunudan ta ki Maria? Pinakusog ni Maria an pagtubod niya. Ininot niya an pagsamba sa Diyos kisa sa bakong gayong mahalagang mga bagay. Asin mapakumbaba niyang tinawan nin onra si Jesus, dawa pa magastusan siyang marhay.

Maria Magdalena

Siisay si Maria Magdalena? Saro siyang maimbod na disipulo ni Jesus.

Ano an ginibo niya? Saro si Maria Magdalena sa nagkapirang babayi na nakaiba ni Jesus asin kan mga disipulo niya sa paglibot sa iba-ibang lugar. Bukas-palad niyang ginamit an saiyang mga pagsadiri para makatabang sa mga pangangaipo ninda. (Lucas 8:1-3) Naglingkod siya kaiba ni Jesus sagkod sa katapusan kan ministeryo niya. Asin yaon siya kan gadanon si Jesus. Saro siya sa nagkapribilehiyong inot na makahiling sa binuhay liwat na si Jesus.—Juan 20:11-18.

Ano an manunudan ta ki Maria? Bukas-palad niyang sinuportaran an ministeryo ni Jesus, asin saro siyang maimbod na disipulo.

Marta

Siisay si Marta? Tugang siya ni Lazaro saka ni Maria. Nakaistar sindang tulo harani sa Jerusalem sa banwaan nin Betania.

Ano an ginibo niya? Nagin haraning amigo ni Marta si Jesus, na “namumutan si Marta asin an tugang kaining babayi saka si Lazaro.” (Juan 11:5) Maistimar si Marta. Sarong beses, kan magbisita si Jesus, mas pinili ni Maria na magdangog ki Jesus mantang si Marta sibot-sibot sa mga asikasuhon. Nagreklamo si Marta ki Jesus na dai siya tinatabangan ni Maria. Mabuot na itinanos ni Jesus si Marta.—Lucas 10:38-42.

Kan magkahilang si Lazaro, ipinaapod ni Marta saka kan saiyang tugang si Jesus, huling aram ninda na mapaparahay niya an saindang tugang. (Juan 11:3, 21) Pero nagadan si Lazaro. Mahihiling sa pag-uulay ni Marta asin ni Jesus kun gurano siya nagtutubod sa panuga kan Bibliya na pagkabuhay liwat asin sa kakayahan ni Jesus na buhayon an saindang tugang.—Juan 11:20-27.

Ano an manunudan ta ki Marta? Maasikasong marhay si Marta sa mga bisita. Andam siyang mag-ako nin mga pagtatanos. Dai siya nasusupog na sabihon an mga nasa buot niya pati an pagtubod niya.

▸ Para sa iba pang impormasyon manungod ki Marta, hilingon an artikulong ‘Nagtutubod Ako.’

Miriam

Siisay si Miriam? Siya an tugang ni Moises saka ni Aaron. Siya an inot na inapod sa Bibliya na propetisa.

Ano an ginibo niya? Bilang propetisa, ipinapaabot niya an mga mensahe nin Diyos. May mahalaga siyang posisyon sa Israel. Kaiba siya kan magkanta an mga lalaki nin awit nin kapangganahan kan puhuon nin Diyos an hukbo nin mga Ehipsiyo sa Dagat na Pula.—Exodo 15:1, 20, 21.

Paghaloy-haloy, may sinabing maraot si Miriam asin Aaron laban ki Moises. Malinaw na dahil iyan sa kapalangkawan saka pagkauri. ‘Nadadangog’ sinda nin Diyos, kaya sinagwi niya sinda. (Bilang 12:1-9) Pinadusahan nin Diyos nin leproso si Miriam, posibleng dahil ta siya an promotor kan negatibong urulay. Kan makimahirak si Moises sa Diyos para saiya, narahay siya. Pitong aldaw siyang isinuway sa kampo nin Israel. Pagkatapos, tinugutan siyang makabalik.—Bilang 12:10-15.

Ipinapahiling kan Bibliya na inako ni Miriam an pagtatanos. Pakalihis nin pirang gatos na taon, binanggit giraray nin Diyos an espesyal na pribilehiyo niya kan pagirumdumon niya an mga Israelita: ‘Isinubol ko saindo si Moises, Aaron, saka [Miriam].’—Miqueas 6:4.

Ano an manunudan ta ki Miriam? Ipinapahiling kan istorya ni Miriam na dinadangog nin Diyos an mga sinasabi kan mga parasamba niya manungod sa kada saro saka an sinasabi ninda manungod sa iba. Naaraman ta man na tanganing mapaugma an Diyos, dapat na dai kita magin mapalangkaw asin mauri—mga ugali na puwedeng magin dahilan na maraot ta an reputasyon kan iba.

Raquel

Siisay si Raquel? Aki siya ni Laban asin siya an mas namumutan na agom kan patriyarkang si Jacob.

Ano an ginibo niya? Nagin agom ni Raquel si Jacob asin nagkaigwa sinda nin duwang aking lalaki, na kaiba sa mga nagin payo kan 12 tribo kan suanoy na Israel. Nabisto ni Raquel an magigin agom niya kan pig-aataman niya an mga karnero kan saiyang ama. (Genesis 29:9, 10) Mas “magayon” siya kumpara sa mas matua niyang tugang na si Lea.—Genesis 29:17.

Namutan ni Jacob si Raquel, kaya nagtugot siya na magtrabaho nin pitong taon para maagom ini. (Genesis 29:18) Pero dinaya ni Laban si Jacob kan si Lea an itinao niya ki Jacob. Pagkatapos kaiyan, nagtugot man si Laban na magin agom ni Jacob si Raquel.—Genesis 29:25-27.

Mas padangat ni Jacob si Raquel saka an duwang aki kaini kisa ki Lea asin sa mga aki niya digdi. (Genesis 37:3; 44:20, 27-29) Kaya nagkaigwa nin kumpetensiyahan an duwang babayi.—Genesis 29:30; 30:1, 15.

Ano an manunudan ta ki Raquel? Tinagalan ni Raquel an masakit na sitwasyon sa pamilya asin padagos siyang nag-asa na dadangugon nin Diyos an mga pamibi niya. (Genesis 30:22-24) Ipinapahiling kan istorya niya an dinadarang mga problema kan poligamya sa pamilya. Sa nangyari ki Raquel, malinaw na talagang tama an orihinal na pamantayan nin Diyos sa pag-agom—na dapat saro sana an agom.—Mateo 19:4-6.

▸ Para sa iba pang impormasyon manungod ki Raquel, hilingon an artikulong “Napupurisaw na Gayong Magtugang na Babae na ‘Nagtogdok kan Kamag-anakan nin Israel.’”
▸ Para maaraman kun taano ta pigtugot kaidto nin Diyos an poligamya sa saiyang suanoy na banwaan, hilingon an artikulong “Inooyonan daw nin Dios an Poligamiya?”

Rahab

Siisay si Rahab? Saro siyang hostes na nakaistar sa siyudad nin Jerico sa Canaan. Nagi siyang parasamba kan Diyos na Jehova.

Ano an ginibo niya? Itinago niya an duwang Israelita na nag-eespiya sa lugar ninda. Ginibo niya iyan ta nabaretaan niya kun paano ilinigtas kan Diyos kan Israel na si Jehova an saiyang banwaan sa kamot kan mga Ehipsiyo asin sa pag-atake kan mga Amorita.

Tinabangan ni Rahab na makadulag an mga espiya asin nakiulay siya sainda na iligtas siya saka an pamilya niya pag pinabagsak na kan mga Israelita an Jerico. Nag-uyon sinda pero nagtao sinda nin mga kondisyon: Dai niya dapat pagsabihon sa iba an misyon ninda, dai sinda dapat magluwas kan pamilya niya pag nag-aatake na an mga Israelita, asin dapat siyang magsabit nin pulang pisi sa may bintana bilang tanda na idto an harong niya. Sinunod ni Rahab an gabos na instruksiyon, kaya nakaligtas siya saka an pamilya niya kan sakupon na kan mga Israelita an Jerico.

Kan huri, nakaagom siya nin sarong Israelita asin nagi siyang apuon ni Hading David saka ni Jesu-Cristo.—Josue 2:1-24; 6:25; Mateo 1:5, 6, 16.

Ano an manunudan ta ki Rahab? Saro si Rahab sa mga sinabi sa Bibliya na igwa nin makusog na pagtubod. (Hebreo 11:30, 31; Santiago 2:25) Ipinapahiling kan istorya niya na an Diyos mapagpatawad asin mayong pinapalain. Binebendisyunan niya an gabos na nagtitiwala saiya ano man an nagin buhay ninda o pinaghalian.

▸ Para sa iba pang impormasyon manungod ki Rahab, hilingon an artikulong “Siya ay ‘Ipinahayag na Matuwid sa Pamamagitan ng mga Gawa.’”

Rebeca

Siisay si Rebeca? Siya an agom ni Isaac asin an ina kan kambal nindang aki na si Jacob saka Esau.

Ano an ginibo niya? Ginibo ni Rebeca an kagustuhan nin Diyos dawa masakit iyan kun minsan. Kan nagsasakdo siya nin tubig sa bubon, may sarong lalaki na naghagad sa saiya nin maiinom. Tinawan tulos siya ni Rebeca nin tubig asin nagpresentar pa na pararaon an mga kamelyo kan lalaki. (Genesis 24:15-20) Lingkod ni Abraham an lalaking idto. Harayo an biyenahe niya para hanapan nin maaagom an aki ni Abraham na si Isaac. (Genesis 24:2-4) Namibi man siya para sa paggiya nin Diyos. Kan mahiling niya an kahigusan saka pag-asikaso ni Rebeca, naisip niya na sinimbag na nin Diyos an pamibi niya, na si Rebeca an napili Niya para ki Isaac.—Genesis 24:10-14, 21, 27.

Kan maaraman ni Rebeca kun taano ta napaduman an lingkod, nagtugot siyang mag-iba para magin agom ni Isaac. (Genesis 24:57-59) Nagkaigwa sinda nin kambal na aking lalaki. Sinabi nin Diyos saiya na an mas matua niyang aking si Esau maserbi sa mas nguhod kaining tugang na si Jacob. (Genesis 25:23) Kan itatao na ni Isaac ki Esau an bendisyon na para sa panganay, may ginibong paagi si Rebeca para masigurado na makukua ni Jacob an bendisyon, dahil iyan an aram niya na kabutan nin Diyos.—Genesis 27:1-17.

Ano an manunudan ta ki Rebeca? Mapakumbaba siya, mahigos, saka maasikaso—mga ugali na nakatabang sa saiya para magin marahay na agom, ina, saka parasamba kan tunay na Diyos.

▸ Para sa iba pang impormasyon manungod ki Rebeca, hilingon an artikulong “Maiba Ako.”

Ruth

Siisay si Ruth? Saro siyang Moabita na binayaan an saiyang mga diyos asin dagang tinubuan para magin parasamba ni Jehova duman sa Israel.

Ano an ginibo niya? Nagpahiling si Ruth nin pambihirang pagkamuot sa panugangan niyang si Noemi. Nagpa-Moab si Noemi, kaiba an saiyang agom saka an duwang aki nindang lalaki, ta may tiggutom kaidto sa Israel. Asin nakaagom an mga aki niya nin mga Moabita—si Ruth saka si Orpa. Pero nagadan an agom ni Noemi saka an duwang niyang aki, kaya nabalo siya saka an duwa niyang manugang.

Nagdesisyon si Noemi na magbalik sa Israel ta tapos na duman an tigmara. Nag-iba saiya si Ruth saka Orpa. Pero pigsubol sinda ni Noemi na magbalik na sana sa mga sadiring tawo ninda. Iyan an ginibo ni Orpa. (Rut 1:1-6, 15) Pero dai nanggad binayaan ni Ruth an panugangan niya. Padangat niya si Noemi asin gusto niyang sambahon an Diyos ni Noemi na si Jehova.—Rut 1:16, 17; 2:11.

Huli sa kahigusan saka kaimbudan ni Ruth sa panugangan niya, nagin magayon an saiyang reputasyon sa banwaan ni Noemi na Betlehem. Naghanga ki Ruth an mayaman na lalaking kagsadiri nin daga na si Boaz kaya nagin bukas-palad ini sa pagtao kan mga pangangaipo sa kakanon ni Ruth saka Noemi. (Rut 2:5-7, 20) Napangagom ni Ruth si Boaz saka nagin apuon siya ni Hading David saka Jesu-Cristo.—Mateo 1:5, 6, 16.

Ano an manunudan ta ki Ruth? Dahil sa pagkamuot niya ki Noemi saka ki Jehova, andam si Ruth na bayaan an saiyang lugar saka pamilya. Mahigos siya, maimbod, saka dai nambabaya dawa masakit an sitwasyon.

▸ Para sa iba pang impormasyon manungod ki Ruth, hilingon an artikulong “Kun Sain Ka Magduman, Maduman Ako” saka “Sarong ‘Marahayon na Babayi.’”

Sara

Siisay si Sara? Siya an agom ni Abraham asin an ina ni Isaac.

Ano an ginibo niya? Binayaan ni Sara an komportableng buhay sa mayaman na siyudad nin Ur huling nagtutubod siya sa mga panuga nin Diyos sa saiyang agom na si Abraham. Sinabihan nin Diyos si Abraham na maghali sa Ur asin magduman sa daga nin Canaan. Nangako an Diyos na bebendisyunan siya asin magigi siyang sarong dakulang nasyon (Genesis 12:1-5) Posibleng labing 60 na si Sara kan panahon na idto. Puon kaidto dai na sinda nagpirmi sa sarong lugar asin sa tolda na sana nakaistar.

Dawa delikado ta palipat-lipat sinda, sinuportaran man giraray ni Sara si Abraham sa pagsunod kaini sa mga instruksiyon nin Diyos. (Genesis 12:10, 15) Gurang na si Sara pero mayo pa siyang aki, kaya munduon siya. Pero may panuga an Diyos na bebendisyunan an magigin lahi ni Abraham. (Genesis 12:7; 13:15; 15:18; 16:1, 2, 15) Pinangako man nin Diyos na ki Sara mahali an aki ni Abraham. Asin talagang nagkaaki siya dawa garo imposible na ta gurang na siya. Nobenta anyos na siya kaidto, tapos sanggatos na man an agom niya. (Genesis 17:17; 21:2-5) Pinangaranan ninda an aki na Isaac.

Ano an manunudan ta ki Sara? Manunudan ta sa halimbawa ni Sara na pirmi kitang makakapagtiwala na uutubon nin Diyos an mga panuga niya, dawa idtong mga bagay na garo baga imposible! (Hebreo 11:11) Pinapahiling kan halimbawa ni Sara an kahalagahan kan pagpahiling nin paggalang kan mga agom na babayi.—1 Pedro 3:5, 6.