Magkauyon Daw an Siyensiya Asin an Bibliya?
An simbag kan Bibliya
Iyo, baga man an Bibliya bakong libro dapit sa siyensiya, eksakto an sinasabi kaiyan dapit sa siyensiya. Pag-isipan an pirang halimbawa na nagpapahiling na kauyon kan siyensiya an Bibliya asin na an mga detalye kaiyan eksakto man sa siyensiya kun ikukumparar sa paniniwala kan mga tawo kan panahon na isinurat iyan.
An uniberso igwa nin kapinunan. (Genesis 1:1) Pero, uyon sa dakul na suanoy na alamat, an uniberso dai linalang, kundi pinakarhay sana hali sa dis-organisadong pag-eksister kaini. Naniniwala an mga Babilonyo na an mga diyos na naggibo kan uniberso hali sa duwang kadagatan. Sinasabi pa kan ibang alamat na an uniberso hali sa sarong higanteng sugok o bunay.
Aroaldaw, an uniberso kontrolado nin sarong lohikal na mga ley nin naturalesa, bako nin kun ano sanang maisip kan mga diyos o diyosa. (Job 38:33; Jeremias 33:25) Itinutukdo kan mga alamat sa bilog na kinaban na an mga tawo daing kalaban-laban sa mga diyos o diyosa na paburubago saka kun minsan daing hirak.
An daga nakabitin sa mayo. (Job 26:7) Nagtutubod an dakul na tawo kaidto na an daga patag asin pasan nin sarong higante o nakapatong sa sarong hayop, arog nin sarong buffalo o sarong baoo.
An tubig sa mga salog asin mga burabod hali sa nag-alisngaw na tubig sa kadagatan asin sa iba pang pinaggigikanan dangan minabalik sa daga bilang uran, niyebe, o uran nin yelo. (Job 36:27, 28; Parahulit 1:7; Isaias 55:10; Amos 9:6) Pero uyon sa suanoy na mga Griego, an tubig sa salog hali sa tubig sa kadagatan na nagbubulos sa irarom kan daga, asin iyan an pinaniniwalaan sagkod kan ika-18 siglo.
An mga kabukidan minataas asin minababa, saka dating nasa irarom kan kadagatan. (Salmo 104:6, 8) Pero, sinasabi kan pirang alamat na arog na kaiyan an itsura kan mga kabukidan puon pa kan lalangon iyan kan mga diyos.
An kalinigan mahalaga sa marahay na salud. Kaiba sa Katugunan na itinao sa nasyon nin Israel an mga regulasyon sa paghugas nin kamot pagkatapos magkapot nin bangkay, pagkukuwarentenas sa mga may nakakaulakit na hilang, asin pagtalbong sa udo nin tawo. (Levitico 11:28; 13:1-5; Deuteronomio 23:13) Pero an mga Ehipsiyo kaidto, ihinahalo ninda an udo nin tawo sa bulong na pinapahid sa lugad.
May sinasabi daw an Bibliya na bakong kauyon kan siyensiya?
Mayo, kun sisiyasaton tang marhay an Bibliya. Uni an pira sa parating salang paghuna sa sinasabi kan Bibliya kun dapit sa siyensiya:
Salang paghuna: Sinasabi daa kan Bibliya na an uniberso linalang sa laog nin anom na aldaw na tig-24 oras.
Katotoohan: Mayong espesipikong sinasabi an Bibliya kun kasuarin nagpuon na lalangon nin Diyos an uniberso. (Genesis 1:1) Saro pa, an mga aldaw nin paglalang na ilinaladawan sa kapitulo 1 kan Genesis mga peryodo nin panahon na mayong espesipikong lawig. Sa katunayan, an bilog na peryodo nin panahon na paglalang sa daga asin langit inaapod man na “aldaw.”—Genesis 2:4.
Salang paghuna: Sinasabi daa kan Bibliya na nainot na linalang an mga pananom kisa sa saldang na kaipuhan para sa proseso nin photosynthesis.—Genesis 1:11, 16.
Katotoohan: Ipinapahiling kan Bibliya na an saldang, saro sa mga bituon sa ‘kalangitan,’ linalang bago an mga pananom. (Genesis 1:1) Kan inot na “aldaw,” o inot na peryodo nin panahon nin paglalang, an liwanag kan saldang nakaabot sa ibabaw kan daga. Pero nakalagbas sana an liwanag kaiyan sa atmospera kan ikatulong “aldaw” nin paglalang, asin igo na iyan para sa proseso nin photosynthesis. (Genesis 1:3-5, 12, 13) Kan bandang huri sana malinaw na nahiling an saldang sa ibabaw kan daga.—Genesis 1:16.
Salang paghuna: Sinasabi daa kan Bibliya na nag-iitok an saldang sa palibot kan daga.
Katotoohan: Sinasabi kan Parahulit 1:5: ‘Minasirang an aldaw asin minasulnop an aldaw, asin may pagmawot na minabalik sa saiyang kamugtakan kun sain siya minasirang liwat.’ Pero ilinaladawan lang kaini an paghiro kan saldang kun hihilingon iyan hali sa daga. Maski ngunyan, puwedeng gamiton nin sarong tawo an mga tataramon na “pagsirang kan saldang” asin “pagsulnop kan saldang,” pero aram niya na an daga nag-iitok sa saldang.
Salang paghuna: Sinasabi daa kan Bibliya na an daga patag.
Katotoohan: Ginagamit kan Bibliya an fraseng “sa kapuro-puruhi kan daga” para mangahulugan na “sa pinakaharayong parte kan daga”; pero dai buot sabihon kaini na an daga patag o may sagkudan. (Gibo 1:8; nota sa ibaba) An ekspresyon na ‘apat na kanto kan daga’ saro man na pananaram na may piguratibong kahulugan na nanunungod sa bilog na daga, arog kan sa apat na direksiyon nin kompas.—Isaias 11:12; Lucas 13:29.
Salang paghuna: Sinasabi daa kan Bibliya na an circumference kan bilog tulong doble kan diyametro kaini, pero an tamang sukol iyo an pi (π), o mga 3.1416.
Katotoohan: An mga sukol kan “dagat” na gibo sa hinurmang metal na nasa 1 Hade 7:23 asin 2 Cronica 4:2 nagpaparisa na 10 maniko an diyametro kaini asin na 30 manikong laba na pansukol an kaipuhan para malibutan ini. Posibleng an mga sukol na ini an pinakaharaning numero pag iyan naka-round off. Posible man na an circumference asin diyametro nagrerepresentar sa sukol kan laog asin luwas kan lalagan.