Ishiwi lya kuti “umweo” ilyaba mu Baibolo lyafuma kwi shiwi lya ciHebere ilya neʹphesh ne shiwi lya ciGriki ilya psy·kheʹ. Ishiwi lya ciHebere nga kulikonka fye lipilibula “icipema” e lyo ishiwi lya ciGriki lipilibula ica mweo. Kanshi umweo cibumbwa conse icipeema, te cintu icaba mu kati muntu icifumamo nga afwa. Umfweni ifyo Baibolo yalanda ifilanga ukuti umuntu e mweo wine:

•   Ilyo Yehova abumbile Adamu, umuntu wa kubaililapo, Baibolo itila “uyo muntu aishileba uwa mweo.” (Ukutendeka 2:7.) Adamu tapeelwe umweo, lelo aishileba icibumbwa ca mweo nelyo umuntu.

•   Baibolo itila umwebo kuti wabomba, kuti wafwaya ifya kulya, kuti walya, kuti waumfwila amafunde, e lyo kuti waikata ne citumbi. (Ubwina Lebi 5:2; 7:20; 23:30; Amalango 12:20; Abena Roma 13:1) Ifyo twalandapo, fintu ifyo umuntu umwine engacita.

Bushe ca cine umweo taufwa?

 Iyo, umweo ulafwa. Amalembo ya mu Baibolo ayengi yatila umweo ulafwa. Moneni ifikomo fimo ifyalandapo:

•   “Umweo uubembuka, e ukafwa.”—Esekiele 18:4, 20, King James Version.

•   Mu Israele baleti, umuntu nga acita ulubembu ulukalamba sana, ninshi “umweo wakwe ukepaiwa.” (Ukufuma 12:15, 19; Ubwina Lebi 7:20, 21, 27; 19:8, King James Version) Umuntu ali no “kwipaiwa.”—Ukufuma 31:14, King James Version.

•   Umuntu nga afwa, amaBaibolo yambi yeta icitumbi cakwe ati “umweo uwafwa.” (Ubwina Lebi 21:11, Impendwa 6:6) Nangu ca kuti amaBaibolo ayengi yabomfya amashiwi pamo nga “umubili uwafwa” nelyo “umuntu uwafwa” muli ifyo fikomo, ishiwi lya ciHebere ilyo babomfeshe pa kubala, lya kuti neʹphesh, nelyo “umweo.”

Ishiwi lya kuti “Umweo” kuti lyapilibula “ubumi”

 Baibolo ilabomfya ishiwi lya kuti “umweo” nga ilelanda pa “bumi.” Ku ca kumwenako, pali Yobo 33:22, ishiwi lya ciHebere ilyapilibulwa ukuti “umweo” (neʹphesh) balalibomfya apengaba ishiwi lya kuti “ubumi.” Baibolo ilanga no kuti umweo nelyo ubumi kuti bwaba mu busanso.—Ukufuma 4:19; Abapingushi 9:17; Abena Filipi 2:30.

 Ifi babomfya ishiwi lya kuti “umweo” cilenga twaumfwikisha ifikomo ifilanda pa mweo ukuti “ulafuma.” (Ukufuma 35:18; King James Version) Baibolo nga yalanda ukuti umweo wafuma nishi ileti umuntu afwa. AmaBaibolo yambi yapilibula amashiwi yaba pa Ukutendeka 35:18 ati: “ukuleka ukupema.”—Good News Translation; New Jerusalem Bible.

Ukwafuma icisambilisho ca kuti umweo taufwa

 Imipepele ya batila Bena Kristu abasumina ukuti umweo taufwa, tabafumya ici cisambilisho mu Baibolo lelo bacifumya ku mano ya buntunse aya baGriki ba ku kale. Icitabo ca Encyclopædia Britannica citila: “Umweo uo Baibolo yalandapo walyampana no kupeema kabili umweo te cintu icaibela iciba mu mubili wa muntu. Icisambilisho ca Bena Kristu bamo ica kuti umubili no mweo fyalipusana cafuma ku baGriki ba ku kale.”

 Lesa tafwaya abasakanya ifyo asambilisha e lyo na mano ya pano nse, pamo nga icisumino ca kuti umweo taufwa. Lelo Baibolo itusoka ati “Cenjeleni: epali umuntu amuteka ubusha ku mano ya buntunse no bucenjeshi ukulingana ne ntambi sha bantu, ukulingana ne fintu fya fye ifya muli ici calo kabili te kulingana na Kristu.”—Abena Kolose 2:8.