Cila mweshi, ifi e ficitikila bakapingula ba mu South Korea. Umulumendo nga atila alekaana ukwingila ubushilika pa mulandu wa fyo asuminamo, te mulandu ne fyo ali, bapingula ukumukaka imyeshi 18. Ilyo kapingula Young-sik Kim alepingula uwakeene ukwingila ubushilika pa mulandu wa fyo asuminemo, atile: “Bakapingula nga balepingula abakaana ukwingila ubushilika pa mulandu wa fyo basuminamo, tababamona ukuti ni bampulamafunde.” Ici calengele ukuti atwishike nga caliba fye bwino ukupingula abakaana ukwingila ubushilika pa mulandu wa fyo basuminamo kwati ni filya bapingula abakaana ukwingila ubushilika apabula umulandu.

Icalo ca South Korea cilakaka abakaana ukwingila ubushilika pa mulandu wa fyo basuminamo kabili tacibasuminisha no kulomba ukubapeela imilimo imbi. Bakapingula ba mu South Korea tabakwata mwakulosha kabili bafwile ukupingula abakaana ukwingila ubushilika pa mulandu wa fyo basuminamo kwati ni filya bengapingula bampulamafunde. Na kabili, bakapingula balishiba ukuti icipani ca UN Human Rights Committee calipingula imilandu iingi, iyakuma abalumendo 501, ukuti icalo ca South Korea tacikonka amafunde ifyalo fyonse fikonka aya kucindika insambu sha bantu, pantu cilacusha no kukaka abakaana ukwingila ubushilika pa mulandu wa fyo basuminamo. Ici calenga bakapingula abengi ukulacula na kampingu ilyo bakaka Abena Kristu abalumendo abo kampingu ishisuminisha ukubombako ubushilika.

Ukufika pali ino nshita, ifilye ifikalamba ifya mu fitungu 6 fyalitwala imilandu ya bakaana ukwingila ubushilika pa mulandu wa fyo basuminamo ku cilye ca Constitutional Court of South Korea, lelo mu 2011 icilye ca Constitutional Court catile ifunde lya kuti umwaume onse afwile ukubombako imilimo ya bushilika lifunde lya calo. Ifyo bakapingula bapingula imilandu na kabili filapwisha amafya yamo.

• Kukaka umuntu uukaana ukulwa inkondo pa mulandu wa kuti kampingu yakwe taimusuminisha

  “Ifunde lya calo ilya kucingilila ubuntungwa bwa kuisalila ukwa kupepa ubo umuntu akwata lyabeelako ku kucingilila kampingu ya muntu, iilenga alemona ukuti alicindama. . . . Nangu ca kuti filya basalapo ukukanaingila ubushilika filapusana ne fyo abengi mu bwikashi batontonkanya, te kuti tutile ifi basalapo ukucita fyaba mulandu uukalamba sana mu bwikashi kabili balinga ukubakanda kwati fye ni filya bakanda bampulamafunde.”–Kapingula Hye-won Lim, Suwon District Court, February 21, 2013, 2012Chogi2381.

  “Ukutontonkanya pa fyo fwe bantu twaba fye cimo cine . . . [na] pa mulandu twabelako, kwaba pa fintu ifilenga umuntu abe ifyo aba. Kusanshamo no kupingulapo ukukanaipaya umuntu, nangu ni lintu kwaba inkondo. Nga ca kuti abapingulapo ifi babapatikisha ukubomba imilimo ya bushilika nelyo ukubomfya ifyanso nangu ukubakanda pa mulandu wa kukanabombako imilimo ya musango yu, ninshi babekala pa nsambu kabili ninshi balebalesha ukuba ifyo bafwile ukuba. Ukucita ifi kukanacindika abantu.”–Kapingula Young-hoon Kang, Seoul North District Court, January 14, 2013, 2012Chogi1554.

• Bushe ukucindika insambu sha bakaana ukwingila ubushilika kuti kwalenga icalo ukukanacingililwa?

  “Takwaba ubushininkisho nelyo fimbi ifilanga ukuti ukubikako ifunde lya kusuminisha abakaana ukwingila ubushilika ukulomba ukubapeela imilimo imbi kuti kwalenga icalo ukukanacingililwa nelyo ukulenga abantu ukulamona kwati ifunde lya kubombako ubushilika talyacindama.”–Kapingula Gwan-gu Kim, Changwon Masan District Court, August 9, 2012, 2012Chogi8.

  “Takwaba umulandu wine wine uwa kusosela ukuti icalo e lyo na bekala calo te kuti ficingililwe nga abantu fye abanono, ukubikako ne Nte sha kwa Yehova, . . . bakaana ukubomfya ifyanso no kusambilila imilimo ya bushilika. Na kuba, . . . nangu mubakande shani icishinka ca kuti balakaana ukubomba imilimo ya bushilika. Ifi basosa nga e fyo caba, icalo e lyo na bantu nga tafyacingililwa nakalya.”–Kapingula Seung-yeop Lee, Ulsan District Court, August 27, 2013, 2013Godan601.

• Ifyo ubu bwafya bwingapwa

  “Icilye ca Constitutional Court nga capingula ukuti ifunde lyaba mu mafunde ya calo talyaba bwino, aba mu buteko na ba mu Ng’anda ya Mafunde kuti baikala pa nshi no kulolekesha pa fyo bengacingilila icalo, pa buntungwa bwa kuisalila ukwa kupepa, na pa mafunde ayasuminisha abantu ukukaana ukubomba imilimo ya bushilika kabili pa nshita imo ine kuti bacitapo cimo pa kuti bacingilile icalo.”–Kapingula Young-sik Kim, Seoul South District Court, July 9, 2013, 2013Chogi641.

  “Ubuteko nga bwabikako ifunde ilisuma ilya kusuminisha abakaana ukwingila ubushilika ukulabomba imilimo imbi, takwakabe ukubulisha abashilika kabili icalo cikatwalilila fye ukuba icacingililwa pantu balya abakaana ukwingila ubushilika apabula umulandu tabakaletila ico balekaanina ni pa mulandu wa fyo basuminamo.”–Kapingula Seong-bok Lee, Seoul East District Court, February 20, 2014, 2014Chogi30.

Aba bakapingula beba icilye ca Constitutional Court ukupwisha ubwafya bapitamo ilyo balepingula abakaana ukwingila ubushilika pa mulandu wa fyo basumininamo. Ukufika pali ino inshita, icilye ca Constitutional Court calisuminisha ukufwailisha ubushininkisho mu milandu 29, ukubikako na ibili iyakuma abaume 433.

Bushe icilye ca Constitutional Court cikapingula shani iyi milandu? Bushe icilye icikalamba ica mu South Korea cikacindika insambu shabakaana ukwingila ubushilika pa mulandu wa fyo basuminamo, no kulenga kukabe ifunde ilipya? Nga cacindika insambu shabo, cikakonka amafunde ayo ifyalo ifingi fikonka, cikakonka ifyaba mwi funde lya mu calo cine ica South Korea, cikacindika na bakampingu ba bantu abengi nga nshi, kabili abalumendo abengi abo bakaka mu cifungo apabula umulandu bakalubuka.