Ilyo bamunyinefwe baleshimikila mu Georgia, kwali umwaume uwaile pali kastandi apo babikile impapulo, ninshi alepunda ati: “Nshamuleke ukuti muleshimikila muno. Georgia calo ca ba Orthodox.” Munyinefwe uwaiminine ku mbali ya kastandi babikilepo impapulo aipwishe ulya mwaume nga ca kuti alibelengapo impapulo shesu. Uyu mwaume ayaswike ukuti, “Awe.” Lyena munyinefwe aebele  ulya mwaume ukuti abelenge impapulo. Ifyo munyinefwe alandile mu mutekatima fyalengele icipyu ca ulya mwaume ukupwa, kabili alisendelepo ne mpapulo ishakubelenga. Ilyo papitile inshiku, ulya mwaume alibwelele no kulomba ubwelelo pa fyo acitile. Alandile ukuti alibelengeele banyina abashimona magazini yesu. Ulya mwaume na banyina balitemenwe sana ifyo babelengele kabili balefwaya impapulo na shimbi ishipya isha kubelenga. Pali ino nshita, ulya mwaume libili libili alaya pali kastandi ako tubikapo impapulo mu kusenda magazini.

Ilyo bamunyinefwe babili baleshimikila mu Azerbaijan, baile ku mwaume umo uwaiminine ku nse ya cikuulwa no kutendeka ukumushimikila. Ulya mwaume abebele ati, “Nshilefwaya ukukutika ku fyo mulesambilisha pantu ukucita ifi lubembu.” Lyena abulile umwele mwi tumba no kutila, “Abantu balimfyenga, e ico ndefwaya ukuyaipaya abamfyenga.”

Bamunyinefwe tabaleenekela ukumfwa aya mashiwi lelo bamwebele ukuti, “Ukwipaya lubembu.”

Ulya mwaume atile, “Nomba ncite shani?” Bamubelengeele Abena Roma 12:17-21 no kumulondolwela ukuti Lesa fye e walinga ukulandula kabili tufwile ‘ukulacimfisha ububi pa kucita ifisuma.’ Balimulondolwelele na pa fyo cawamina ukutekanya no kutila nga ca kuti alicenene nelyo ukwipaya umuntu, kampingu yakwe yali no kulamucusha. Uyu mwaume alitemenwe ifyo aumfwile, kabili alifuminepo aya.

Ilyo papitile iawala limo, ulya mwaume asangile bamunyinefwe no kubeba ukuti: “Nafuma mu kumona umuntu  nacilafwaya ukwipaya. Nshimucitile icili conse, lelo twacilanshanya fye bwino. Natootela pa fyo mwacimpususha ku kupanga umulandu.” Ba Nte balimulondolwelele ukuti Yehova e wamwafwile.

Imyaka yafumako, nkashi umo ku Norway alilekele ukulongana. Ilyo bamunyinefwe batendeke ukubomfya utumastandi mu kushimikila ku cintubwingi, ilingi line uyu nkashi nga aleya mu kushita ifintu ku matuka alepita apo balebika kastandi.

Nangu ca kuti tabalile ayapo apo balebika kastandi ka mpapulo, alemona ifikope ifisuma ifyo babika apa kubika impapulo ne fyo apakubika impapulo palemoneka bwino. Ukumona ifyo utumastandi twalemoneka bwino no kumona ifyo ba Nte abalebombelapo bali abasansa ne fyo balefwala bwino, fyalengele uyu nkashi alefwaya ukubwelela kuli Yehova na ku bantu bakwe.

Uyu nkashi alimwene na webusaiti yesu iya jw.org kabili alilepo pali iyi webusaiti. Alitemenwe ilyo amwene ifyo cayanguka ukusanga ukwaba Amayanda ya Bufumu e lyo ne nshita balongana. Alikopolweleko impapulo shimo kabili aliile ku Ng’anda ya Bufumu nangu ca kuti aleumfwa umwenso. Bamunyinefwe balimupokelele bwino kabili baeluda balifwaile na nkashi uwa kumutungulula isambililo lya Baibolo. Pali ino nshita alalongana lyonse kabili alabombako no mulimo wa kubila imbila nsuma. Uyu nkashi aliba ne nsansa pantu bucibusa bwakwe na Yehova bwalikosa na kabili.

Ilyo Ronja uuli ne myaka 15 uwikala ku Norway ali muli basi pa kuya ku sukulu, alelanshanya na balumendo batatu  pa cisambilisho ca kuti ifintu fyonse fyasangwike fye. Aba balumendo tabaumfwile ifyo alebeba kabili balengele nkashi yesu ukumfwa sana ububi. Apo nkashi yesu alemona kwati te kuti alondolole bwino ifyebo pali uyu mulandu, aebele banyina ukuti bamwafwe ukusanga ifyebo ifingalenga abantu ukusumina ukuti Kabumba e ko aba.

Ubushiku bwakonkelepo ilyo Ronja ali muli basi pa kuya ku sukulu, alilanshenye na aba balumendo ukubomfya ifyebo apekenye. Na lyo line, balya balumendo balemupumya pa mulandu ne fyo alelanda pali Yehova. Umo pali balya balumendo abilikishe ati: “Muli ino basi tamuli nangu umo uwasumina ukuti Yehova e ko aba. Abasumina ukuti Yehova e ko aba bemye amaboko e lyo abasumina ukuti ifintu fyasangwike fye nabo bemye amaboko.” Icapapwishe Ronja ca kuti, umulumendo uwaikele mupepi nankwe alimishe ukuboko no kutila: “Nalisumina ukuti Yehova e ko aba.” Abana  be sukulu na bambi babili batile, “Na ifwe bene.” Abana be sukulu bambi balyumfwile ifyo Ronja alelanda kabili balimwene ukuti cishinka Yehova e ko aba.

Bushiku bumo mu nshita ya kasuba, abaume babili abalanda iciArabic abafumine ku Syria baile ku musambo wa mu Denmark. Baebele nkashi uwalebombela apo bapokelela abeni ukuti balefwaya Inte sha kwa Yehova. Ilyo nkashi abebele ukuti nabalondoka, aba baume balitemenwe. Baishibe shani ukwabela umusambo? Balangile umubomfi wa pa laibrare yaba muli iyi incende icikope ico bakopele na foni. Pali ici icikope pali ibula ilikwata adresi ya abasabankanya icitabo ilya mu citabo citila Bushe Cinshi Baibolo Isambilisha? mu ciArabic. Ababomba pa laibrare balibalangile ukwabela amaofeshi ya musambo.

Aba abaume babili tabaishibe sana ukulanda iciDanish, e ico balitile munyina uwaishiba ukulanda iciArabic uko bapokelela abeni. Ilyo balelanshanya balimwene ukuti umwaume umo pali aba alefwaya sana ukusambilila Baibolo. Munyinefwe alipokele adresi yabo no kubalaya ukuti ali no kuyabatandalila na munyina umbi uwaishiba ukulanda iciArabic.

Ilyo bamunyinefwe batandalile ulya mwaume, abebele ukuti takwaba Inte sha kwa Yehova abamutandalilapo. Alandile ukuti asangile cilya citabo mu kabokoshi bamubikila inkalata nangu ca kuti tapali ishina ilya kulangilila ukuti umwine wa kalya kabokoshi alanda iciArabic. Apo taishibe ukubelenga, aebele umunankwe ukuti amubelengeleko cilya citabo kabili mu nshiku fye shitatu, balipwile ukubelenga icitabo conse. Ifyo aumfwile fyalengele ashininkishe ukuti alisangile icine.

Ukuba imbutushi ukutali no kwaba balupwa lwakwe kulamumfwisha  sana ububi, nomba Baibolo ilamusansamusha. Ilyo bamunyinefwe bamutandaliile pa muku wa kubalilapo, abepwishe ukuti: “Cinshi lyonse ili mushaishila mu kuntandalila? Ndafwaisha ukusambilila.” Alitwalilila ukusambilila Baibolo na bamunyinefwe kabili alabikako sana amano.

Ba Dmitry bali bakalamba ba ncito pa kampani akapanga fwaka mu Ukraine, nomba ilyo baishibe bwino ifyo fwaka yonaula ubumi bwa muntu, balilekele incito nangu ca kuti balefola indalama ishingi. Lyena ilyo imyeshi itatu ishilapwa, banyina na banyinafyala balifwile. Balyumfwile sana ububi pali ishi imfwa. Balemona kwati aba ku calici balepepa bakabasansamusha no kwasuka amepusho bakwete nomba ifi tafyacitike. Cibusa wabo umo abebele ukuti umuntu uupepa ku Orthodox afwile “ukulafwala umusalaba mu mukoshi no kulaumfwa ububi.” Ifi fine e fyo na ba Dmitry baleumfwa. Basangile ukuti tabaishibe icili conse pali Lesa na pali Baibolo. Ici calengele bapepe ukuti Lesa abafwe. Lyena baibukishe ukuti kwaliba Inte sha kwa Yehova. Ilyo baile pa Intaneti balisangile webusaiti yesu kabili balitemenwe ilyo bamwene ukuti pali iyi webusaiti paliba ifyebo ifingi ifilanda pali Baibolo. Lyena balifwaile ukwabela Ing’anda ya Bufumu mupepi. Ilyo bafikile apa kusha amamotoka, kapyunga alibasengele kabili alibepwishe nga kwali ifyo balefwaya abacitile. Ba Dmitry batile, “Ndefwaya ukulasambilila Baibolo.” Nomba napapita imyeshi 6 ukutula apo batendekele ukusambilila Baibolo kabili balalongana lyonse no kwasukapo.

Ba Paul na ba Faith abekala ku Britain, balishimikile kuli ba Susan kabili balandile ukuti bakabwelelako. Ilyo  babweleleko, ba Susan tabali pa ng’anda. Lyena balishiile akapepala akalelanda ukuti bakabwela ubushiku bwakonkapo nga fintu Ubutumikishi Bwesu Ubwa Bufumu ubwa November 2014 bwalandile ukuti e fyo twingacita nga tatusangile abantu pa ng’anda. Ilyo babweleleko balipapile pa kusanga akapepala ako ba Susan babalembeele no kukambatika ku ciibi. Balandile ukuti bali no kuya mu kushita ifya pa bwinga bwa mwana wabo. Ba Paul na ba Faith balishile akapepala na kambi akalelanda ukuti bali no kubwelelako umulungu wakonkelepo. Pali ubu ubushiku, basangile ba Susan balebalolela kabili balitendeke ukubasambilisha Baibolo ukubomfya icitabo citila Ico Baibolo Isambilisha.

Apo umwana wabo aleupwa umulungu wakonkelepo, ba Susan baebele ba Paul na ba Faith ukuti bakese ubushiku bumbi. Ilyo babweleko pa bushiku baumfwene, tapaali abantu pa ng’anda e ico balishile akapepala apali ne nambala yabo iya foni. Balitemenwe ilyo bapokelele meseji ukufuma kuli ba Susan umo balombele ubwelelo abati ilyo baile mu kubamona  bali ku numa ya ng’anda balelanshanya no mwina mupalamano. Ukufuma pali bulya bushiku balasambilila Baibolo lyonse kabili nomba line fye baliya mu kulongana pa muku wa kubalilapo.

Ba Paul na ba Faith balitemwa sana ukulembela abantu utupepala pa kuti batwalilile ukulanshanya. Batile: “Kwaliba abantu na bambi abengi ababelengapo utupepala twabashiliile. Tusuma icine cine.”

Mu August mu 2014, munyinefwe uwaleikala ku Hungary balimutekele mu cipatala ilyo akwete ubulwele ubulenga imishipa iitwala umulopa ku mutima ukushinkika ubo beta ukuti pulmonary embolism. Ku ca bulanda tapakokwele alifwile. Ilyo abena mwakwe balelanda pali ba Tünde banasi ababafwile sana batile:

“Mu 2015 mu lusuba, naliile no mwana wandi mu Kulongana kwa Citungu ukwaleti, ‘Mulepashanya Yesu!’ Ilyo twapwile ukulongana pa bushiku bwalenga shitatu ninshi tulelonga ifipe ukuti tubwelelemo, umwanakashi aishileiminina pa ntanshi yandi, alekela ku fyola aikete mu minwe kabili alinkumbatile no kutendeka ukulila. Uyu mwanakashi e ulya nasi uwalesakamana abalume bandi lintu babatekele mu cipatala. Alondolwele ukuti lyonse banasi nga bali mu kutendeka imilimo, balabakanya umulwele umo umo. Lyonse alepepa ukuti bamupeele ukusakamana abalume bandi. Kabili ilingi line, ifi fine e fyo caleba.

“Ba Tünde balandile ukuti ifyo abalume bandi balelanga ukuti balikwata icitetekelo ne fyo batemenwe ukulanda pe subilo bakwete fyalengele bafwaisha ukutendeka ukusambilila Baibolo ne Nte sha kwa Yehova.

“Pali ino nshita ba Tünde balitendeka ukusambilila Baibolo kabili balafwaya ukwisasengela abena mwandi mu  calo cipya. Balafwaya bakeshibe ukuti ifyo balecita e lyo ne citetekelo cabo fyalibafwa ukwishiba Yehova no kwishiba amalayo ayasuma ayo atulaya.”

Pa mulandu wa fimfulunganya ifyaliko, baliseele ififulo fimo umo balondela abaleingila mu calo pa mupaka wa calo ca Greece ne ca Bulgaria, ne ci calengele kube amamotoka ayengi icine cine ayalelolela. Aba mu cilonganino icaba mupepi no mupaka mu calo ca Bulgaria balitendeke ukupeela abaali muli aya amamotoka impapulo ishilanda pali Baibolo. Bamunyinefwe balisendele impapulo mu ndimi 12. Banamutekenya abengi balinakile kabili balifulilwe sana, na lyo line, balefwaya aba kulanda nabo. Bamunyinefwe balekutikisha ilyo banamutekenya balelanda ifyo baleumfwa kabili balibakoseleshe no kubalanga ifyo Baibolo isambilisha. Namutekenya umo aipwishe ati: “Bushe muli Nte sha kwa Yehova?” Ilyo basumine alandile ati: “Nacishiba, pantu ni Nte sha kwa Yehova fye abengashimikila ifi.” Namutekenya umbi uwafumine ku Austria alandile mipulwe mipulwe ati: “Na kuno teti tumubutuke. Mulabombesha. Twalilileni ukusansamusha abantu no kubeba pa fyo ifintu fikaba ku ntanshi.” Umbi na o atile: “Nshatemwa ukubelenga impapulo shenu. Nomba lelo, nalashibelenga ne nsansa.” Namutekenya umbi na o atendeke ukulila ilyo munyinefwe amushimikile. Alandile ukuti na o ali ni Nte ya kwa Yehova kale sana. Bamunyinefwe balimukoseleshe ukuti elabelenga fye impapulo lelo atendeke no kulongana.