“Icebo ca kwa Lesa ca Mweo”
Icipandwa 13
“Icebo ca kwa Lesa ca Mweo”
Mu cipandwa cafumako, twamwene ifyo ukufunda kwa Baibolo kuti kwatwaafwa ukupikulule mpika no kusengauke filubo. Amano yashapiminwa nshita aya kufunda kwa Baibolo yaba bushininkisho bwakosa ubwa kupuutwamo. Baibolo iine yeka itila: “Amalembo yonse yantu yapuutwamo kuli Lesa, kabili ya mulimo ku kusambilisha, ku kwebaula, ku kulungika, ku kufunda kwa mu bulungami.” (2 Timote 3:16) Lelo Baibolo icite fyafulilako ukucila pa kutupeela ukufunda kwa mano. Nge Cebo ca kwa Lesa, mu cituntulu cilalula abantu.
1-3. (a) Ni shani fintu Baibolo ikomaila pa kukabila kwa kwaluka kwa buntu? (b) Cakukumanya nshi cilangisha amaka ya Baibolo ku kwalulo buntu?
BUSHE Baibolo mu cituntulu kuti yayalula abantu? Ee, kuti yateulula no buntu bwabo. Languluko ku kufunda kwalembwa muli Baibolo ukwa kuti: “Fuuleni ubuntu bwa kale, ubwa mibele ya ntanshi, ubuleonaika ku lunkumbwa lwa longolo; . . . mulengwe abapya ku myeo ya mitima yenu, no kufwalo buntu bupya, ubwalengelwe mu cipasho ca kwa Lesa mu kulungama no kushila kwa cine.”—Abena Efese 4:22-24.
2 Bushe mu cine cine kuti cacitika ukufwalo buntu bupya? Ee, kuti cacitika! Na kuba, ukuba Umwina Kristu inshita shimo cibimbamo ukuteuluka kukalamba ukwa buntu. (1 Abena Korinti 6:9-11) Ku ca kumwenako, kalume mu South America abeele umwana wanshiwa pa bukulu bwa myaka pabula. Ukukula ukwabulo butungulushi bwa bafyashi, alundulwile impika shayafya isha buntu. Ashimiko kuti: “Ukufika pa nshita nali ne myaka 18, nali uwakunkuma umupwilapo ku miti ikola kabili nali nimpoosa kale kale inshita mu cifungo pa mulandu wa kwiba pa kwafwilisha icibelesho.” Nyinasenge, nangu cibe fyo, aali umo uwa Nte sha kwa Yehova, kabili mu kupelako aali na maka ya kumwafwilisha.
3 Alondolo kuti: “Mayosenge atendeke ukusambilila Baibolo na ine, kabili pa numa ya myeshi cinelubali nali na maka ya kuputula icibelesho ca miti ikola.” Na kabili aputwileko abanankwe ba kale no kusange fibusa fipya pa kati ka Nte sha kwa Yehova. Atwalilila ukuti: “Aba banandi bapya, capamo ne sambililo lyandi ilya lyonse lya Baibolo, balingafwilishe ukucito kulunduluka kabili mu kupelako ukupeela ubumi bwandi ku kubombela Lesa.” Ee, uyu uwali kale uwakunkuma ku miti ikola kabili umupuupu nomba ali Umwina Kristu wacincila, kabili ukwaluka kwakwe kukalamba kwapwishishiwe ukupitila mu maka ya Baibolo. Mu cine cine, nga fintu umutumwa Paulo atila, “Icebo ca kwa Lesa ca mweo, kabili caliluma.”—AbaHebere 4:12.
Ayalwike Ukupitila mu Kwishiba
4, 5. Ukulingana na Abena Kolose 3:8-10, cinshi cikabilwa mu kulundulula ubuntu bupya?
4 Ni shani fintu Baibolo yalula abantu? Icasuko cimonwa muli ici cipande ca Baibolo ukuti: “Lelo nomba fuuleni ne fi fyonse: ubukali, icipyu, umufulo, imiponto, ilyashi libi. Mwibepana, mwe bafuulile ubuntu bwa kale pamo ne micitile ya buko, no kufwalo buntu bupya, ubo mu kwishiba [kwalungikwa, NW] bulelengwa cipya cipya nge cipasho ca kwa Kalenga wa buko.”—Abena Kolose 3:8-10.
5 Mona ulubali lwacindama ulwabombwa ku kwishiba kwalungikwa ukwa Baibolo. Baibolo ilondolola imibele tukabila ukusengauka kabili ne yo tulingile ukulundulula. Ukwishiba kwa musango yo mu kwine kweka kuti kwakwata ukwambukila kwa maka, nga fintu umulumendo mu kapinda ka ku kulyo aka Europe asangile. Akwete impika ya cine cine: inkuntu ya lukaakala. Lintu alekula, ilingi line aleba mu kulwa, kabili pamo ngo mwakufumina ulukaakala lwakwe, abuulile icangalo ca nkonya; lelo nalyo line taali nakulama imibele yakwe iya lukaakala. Lintu aali mu bushilika, aali mu bwafya bwa kuuma umushilika munankwe. Pa numa ya kusha ubushilika, alyupile lelo aumine umukashi wakwe. Mu kupaashanya kumo ukwa lupwa, aumine fye na wishi wine, ukumufuntula pa nshi. Mu cine cine mulumendo wakalipa, uwa lukaakala!
6, 7. Ni shani fintu ukwishiba kwalungikwa ukwa Baibolo kwaafwilishe umulumendo mu kapinda ka ku kulyo aka Europe ukwalula ubuntu bwakwe?
6 Mu kupelapo, nangu cibe fyo, asambilile Baibolo ne Nte sha kwa Yehova kabili alyumfwile ukufunda pamo ngo kwakonkapo ukuti: “Mwiba ababwesesho muntu nelyo umo ububi pa bubi, . . . nga cingacitwa, mube aba mutende ku bantu bonse nga caba mu maka yenu. Mwiba abalandula, mwe batemwikwa, lelo peeleni ubukali bwa kwa Lesa apa kupita.” (Abena Roma 12:17-19) Ici camwafwile ukwiluka ifyo ubunake bwakwe bwali ubwabipa ubwa nkuntu ya lukaakala. Alilekele ukulwa inkonya, uko ailwike ukuti takwali mu kumfwana no buntu bwa Bwina Kristu ubwa mutende. Lelo aali acili nakwato kushomboka kwine kwine ukwa mibele yakwe ya lukaakala.
7 Alyafwilishiwe, nangu cibe fyo, ku kwingilishako kwakwe ukwa kwishiba kwa fishinte fya Baibolo. Ici calopolwele kampingu wakwe, uyo mu kukonkapo walwishishe inkuntu yakwe yayangufyanya. Inshita imo, pa numa cibe nacito kulunduluka kumo mu kusambilila kwakwe ukwa Baibolo, umweni alikalipe kabili abilikishe umusaalula pali wene. Umulumendo aumfwile icinse cabeleshiwe cilesumbana mu kati. Lyene, aumfwile amaka yambi: amano ya nsoni; kabili ici camuleseshe ukunakila ku bukali bwakwe. Ukucila pa ‘kubwesesho bubi pa bubi,’ alamine icipyu cakwe. Nomba, aba muntu wayaluka, mu kuba no buntu bupya, kutasha ku kwishiba kwalungikwa ukufuma muli Baibolo.
Ukwishiba Lesa
8. (a) Ni mu cipasho ca kwa ani ubuntu bupya bwalengelwe? (b) Ukwishiba kwalungikwa uko kumumunga ubuntu bupya kufwile ukusanshamo ukwishiba nani?
8 Ca cine, abantu abengi balishiba icintu calungama ica kucita, lelo banakila ku mabunake ya ku mubili. Mu kumfwika, ukukwata fye ukwishiba kwalungikwa ukwa calungama ne calubana takwaba e conse cikabilwa. Icintu cimbi calyafwilishe abantu babili balondolwelwe pa mulu ukwaluka. Cali cinshi? Icipande ciloshiweko mu kubangilila catile: “No kufwalo buntu bupya, ubo mu kwishiba [kwalungikwa, NW] bulelengwa cipya cipya nge cipasho ca kwa Kalenga wa buko.” (Abena Kolose 3:10) Mono kuti, kwati fye fintu Adamu abumbilwe intanshi mu cipasho ca kwa Lesa, e fyo ubuntu bupya bulengwa mu cipasho ca kwa Lesa. (Ukutendeka 1:26) E co, ukwishiba kwalungikwa uko kwaafwilishe aba balumendo babili kwali no kusanshamo ukwishiba kwa kwa Lesa. Ici citwibukishako ulwa mashiwi ya kwa Yesu aya kuti: “Awe uyu e mweo wa muyayaya, ukuti bamwishibe, mwe Lesa wine wine mweka, no yo mwatumine, ni Yesu Kristu.”—Yohane 17:3.
9. Ni shani fintu ukwishiba kwa kwa Lesa kutwafwilisha ukwalulo buntu bwesu?
9 Ni shani fintu ukwishiba kwa kwa Lesa kutwafwilisha ukwalula ubuntu bwesu? Kutupeela inkuntu ya kucite fyo. Lintu twaisa ku kwishiba Lesa ukupitila mu kusambilila kwesu ukwa Baibolo, tusambilila ulwa mibele yakwe iya bulesa no kumono kutemwa alangisha kuli ifwe. Ici citutungulula ku kumutemwa mu kukonkapo. (1 Yohane 4:19) Lyene, kuti twaumfwila ilyo Yesu alandile ukuba ifunde lya ntanshi kabili ilyakulisha ati: “Uletemwa [Yehova, NW] Lesa ku mutima obe onse, na ku mweo obe onse, na ku kutontonkanya kobe konse.” (Mateo 22:37) Ukutemwa Lesa kutulenga ukufwaya ukufwalo buntu bupya ubo bumusekesha. Kutulenga ukuba abacilapo ukumutemwa, te mulandu no kukosa kwa kubombesha twingaba no kucita.
Amabunake Yashika lwa Nkati
10, 11. Ni shani fintu ukwishiba kwalungikwa kwaafwilishe umukashana umwina North America ukutendeka ukwalula ubuntu bwakwe?
10 Mu milandu imo, mu cine cine ciba kushomboka. Umukashana mu North America aali no kulwisha na maka ku kwaluka. Icinakabupalu ca kusaalulwa kwa bwamba ukwa ku bwaice, akulile mu lupwa lwa lukaakala kabili mu kupelako ayalukile ku miti ikola. Imiti ikola yaali iya mutengo nga nshi, nangu cibe fyo, e co aishitishe umwine eka nga cilende ku kulipila pa lwa cibelesho. Na kabili atiinishe no kwibila abatandashi kabili alepoosa inshita ishingi mu fifungo na mu miputule ya cangalo ca kucimfyanya kwa ndalama ukucila intu apoosele pa ŋanda.
11 Lintu Inte sha kwa Yehova bamukumenye, aali—pa numa ya kuponya kwa mafumo ukwingi—abele nyina wa mwana wabula wishi. Nangu ni fyo, atemenwe ico aumfwile ukufuma muli Baibolo kabili atendeke ukuisambilila. Mu kwangufyanya alekuula ukwampana na Lesa no kucito kuteuluka mu bumi bwakwe.
12, 13. Londolola ifyo ukwishiba kwalungikwa, lintu kwalimbwa, kubomba nga maka ya kwaluka.
12 Ukulwa kwakosa kwali ku ntanshi, nangu cibe fyo, pa mulandu wa kuti ubuntu bwa kale bwali ubwashika lwa nkati. Pa kashita kamo, akalifiwe pa kufunda kumo ukwali fye ukusuma, alekele ukusambilila Baibolo, kabili abwelele ku nshila shakwe ishishasanguluka. Lelo taali na kulaba icine ca Baibolo icalimbilwe muli wena, kabili asuminisho kuti: “Libili libili naleyumfwo wa mulandu, kabili na mashiwi ya 2 Petro 2:22 yalebilauka mu muntontonkanya wandi ukuti: ‘Imbwa ipilibukila ku malushi ya iko, na nakapoli uusambilwe abwelela ku kuikunkusha mu matipa.’”
13 Mu kupelako, uku kwishiba kwamuseseshe ku kucita ukubombesha na kumbi kwapampamikwa. Atila: “Natendeke ukwisula umwinshi kuli Yehova no kupepa libili libili ku kwafwilisha.” Iyi nshita, ubuntu bupya bwabele ubwalimbwa mu kukosa, nangu cingati aali acili no kushomboka na maka. Limo, mu kashita ka bunake, abwelele muli bucakolwa na bucisenene. Iyi nshita, nangu cibe fyo, ukwankulako kwakwe kwalangisho kuti mu cine cine aleyaluka. Alifuupwilwe kabili atila: “Nacitile ukupepa ukwingi no kusambilila.” Mu kupelako, Icebo ca kwa Lesa capeele amaka mu bumi bwakwe ukufika ku cipimo ca kuti abele Umwina Kristu wabilingana, ukwikala ubumi bwasanguluka, ubwa mucinshi. Pa myaka iingi nomba, aba umuntu wapusanako umupwilapo ukufuma ku muntu wasaalulwa, uwakunkuma ku miti ikola, uwa mikalile yailekelesha untu kale aali.
Abantu Bayalulwa ku Cebo ca kwa Lesa
14, 15. (a) Maka nshi yafuma kuli Lesa yabomba ukupitila muli Baibolo? (b) Misango nshi imo iya Bena Kristu ba cine ilelo?
14 Amaka ayo Baibolo yabomfya mu bumi bwa bantu umo umo abaicefya yalangisho kuti yalicila pa kuba fye citabo ca buntunse. Nge Cebo ca kwa Lesa capuutwamo, yaba lipitilo lya mibombele ya mupashi wa kwa Lesa. Umupashi umo wine uwalengele ukucitikako ifipesha mano Yesu acitile fitwafwilisha ilelo ukucimfya imibele yabipa no kulundulula ubuntu bwa Bwina Kristu. Mu cine cine, imibele ya citendekelo intu Abena Kristu bakabila ukulundulula—ukutemwa, ukusekelela, umutende, ukushipikisha, icikuuku, ubusuma, icitetekelo, ukuteko mutima, no kuilama—fiitwa muli Baibolo “ifisabo fya [mupashi].”—Abena Galatia 5:22, 23.
15 Ilelo, uyu mupashi ulebomba te pa banono fye abantu umo umo lelo pa mamilioni “abasambilishiwa na Yehova” kabili abaipakisha ‘ubwingi bwa mutende’ ukufuma kuli Wene. (Esaya 54:13) Ni bani aba? Yesu apeele nshila imo iya kubeshibilako, ukulando kuti: “Muli ici e mo bonse bakeshibilo kuti muli basambi bandi, nga mwaba no kutemwana.” (Yohane 13:35) Ukutemwa kwa Bwina Kristu kwaba cisabo ca mupashi kabili ulubali lukalamba ulwa buntu bupya ubwa Bwina Kristu. Bushe kwalibako ibumba ilili lyonse ilya bantu abalangisho kutemwa mu nshila iyo Yesu alandile?
16, 17. Ambula ukulandapo kumo ukwa mu manyushipepala uko kwaafwilisha ukwishibisha abo “abasambilishiwa na Yehova” kabili abaipakisha ‘ubwingi bwa mutende.’
16 Cisuma, kutika kuli uku kwambula kwafuma muli kalata yalembelwe ku New Haven Register, inyunshipepala ya ku North America ukuti: “Nampo nga walifulushiwa nelyo ukukalifiwa, nga fintu naba, ku kusangula kwabo, uli no kukumbwa ukuipeela kwabo, ubusuma bwa bumi bwabo, ica kumwenako cabo icapulamo ica mibele ya buntunse ne mikalile ya butuntulu busuma ubwa bumi.” Inyunshipepala ya ciGermany Münchner Merkur yalelanda pe bumba limo line lintu yatile: “Baba abacilamo ubufumacumi na bakalipila ba misonko bayangufyanya mu [German] Federal Republic. Icumfwila cabo ku mafunde kuti camonwa mu nshila benseshamo pamo pene na ku fipendo fya misoka.”
17 Ni pali bani ishi nyunshipepala shibili shalelandapo? Ibumba limo line ilyalandilwepo muli Herald wa ku Buenos Aires, Argentina. Iyi nyunshipepala yatile: “Inte sha kwa Yehova balishininkisha ukupulinkane myaka yonse ukuba abana calo babombesha, aba mushiye, abashilimuka kabili na abatiina Lesa aba musango uluko mu kumonekesha lukabila.” Ukusambilila kwa kwangalila capamo ukufuma ku Zambia ukwasabankanishiwe muli American Ethnologist kwalosha kwi bumba limo line. Kwatila: “Inte sha kwa Yehova shikumanya ukutunguluka kwakulilako ukucila ifilundwa fya fyakaniko fya butotelo fimbi mu kusungilila ukulundana kwashikatala ukwa mu cupo.”
18, 19. Ni shani fintu Inte sha kwa Yehova mu Italy na mu South Africa balondololwa?
18 Inyunshipepala La Stampa mu Italy nayo ine yalelanda pa lwa Inte sha kwa Yehova lintu yatile: “Baba e bekashi bacilapo ukunakila abo bantu uuli onse engatemwa: tabafyuka imisonko nelyo ukufwaya ukusengauka amafunde yabipa ku kumwenamo kwabo kwine. Ifishinte fyabo ifyasumbuka mibele isuma ifya kutemwa kwa mwina mupalamano, ukukaana kwa maka, ukubulwo lukaakala no kufumaluka kwa pa lwabo (uko ku Bena Kristu abengi kwaba ‘mafunde ya pa Mulungu’ ayawama fye ku kushimikilwa ukufuma pa pulupiti) fingila mu nshila yabo iya ‘cila bushiku’ iya bumi.”
19 Profesa wa ku university ya ku South Africa uwakumenye akapaatulula pe samba lya mafunde ya cilya calo aya kapaatulula eta Inte sha kwa Yehova “abantu basambilishiwa ne fipimo fya Baibolo mu cine cine ‘abapofula ku kapaatulula ka nkanda.’” Ukulondolole ci, alundapo ukuti: “Pano pali abantu abamona cintu bambi baba mu kati, te musango fye wa nkanda yabo. Inte sha kwa Yehova ilelo bapanga bumunyina fye bwa cine ubwa cibulungwa ubwa mutundu wa muntu.”
20. Mulandu nshi Inte sha kwa Yehova babela abapusanako?
20 Uku kulandapo kwalangisho kuti kwalibako ibumba lya bantu abaisula imitima yabo kuli Baibolo kabili pali abo umupashi wa kwa Lesa wabo wabilingana. Calilinga ukwishibo kuti aba baba e bantu bamo bene bantu twacishiba mu kubangilila abomfwila ifunde lya kwa Yesu ku kushimikila imbila nsuma iya Bufumu ukushinguluke calo. (Mateo 24:14) Mulandu nshi Inte sha kwa Yehova bapusaninako muli ishi nshila? Mu mbali ishingi tabapusana ukufuma ku bantu bambi. Bakwata amabunake ya ku mubili yamo yene, impika shimo shine isha mu fya ndalama, no kukabila kwa citendekelo kumo kwine. Lelo nge bumba, batemwa Lesa, babuula Baibolo mu kusakamanishisha, no kuileka ukupeela amaka mu bumi bwabo.
21. Cinshi cashininkishiwa ku cishinka ca kuti abantu pamo nge Nte sha kwa Yehova e ko baba mu calo ca lelo caisulamo ulupato?
21 Amamilioni ya Nte sha kwa Yehova basangwa ukucila mu fyalo 200. Basanshamo abantu ba mushobo onse, ululimi, no kwiminina kwa kwangalila capamo ukwingelenganishiwa. Lelo baba abaikatana, aba mutende, bumunyina bwa pa kati ka nko. Baba bekashi basuma aba calo icili conse cintu bekalamo, lelo ica ntanshi ne ca kubalilapo, baba bekashi ba Bufumu bwa kwa Lesa, kabili bonse baba ababilingana nga nshi mu kwebako bambi imbila nsuma iya bulya Bufumu. Mu cine cine caba icaibelo kuti muli ici calo cayakanikana, icaisulamo ulupato, ibumba pamo nge Nte sha kwa Yehova e mo lyaba. Icishinka ca kuti e ko baba bushininkisho bwa maka ukuti umupashi wa kwa Lesa ucili uwabilingana pa kati ka mutundu wa muntu. Kabili caba bushinino bwa kuti Baibolo mu cine cine yaba ‘iya mweo, kabili yaliluma.’
[Amepusho]
[Amashiwi pe bula 177]
Baibolo mu cituntulu ilalula abantu
[Amashiwi pe bula 181]
Ukwishiba Lesa kulengo muntu ukufwaya ukumupala
