Icipanadwa 8

Kuti Nacita Shani pa Kuti Nkwate Ifibusa Ifisuma?

“Nga nakalipa, mfwaya uwakwebako. Nga ndi no bulanda, mfwaya uwakunsansamusha. Nga ndi ne nsansa, mfwaya uwakusansamukila pamo na ine. Naishiba ukuti calicindama ukukwata ifibusa.”—E fyalandile Brittany.

ABANA abanono bakabila abakwangala nabo. Imisepela yena ifwaya ukukwata ifibusa. Bupusano nshi bwaba pa fibusa fya bana abanono ne fya misepela?

Ifibusa abana bakwata fya kwangala fye na fyo.

Imisepela ifwaya ifibusa ifingacindamika ifyo yacindamika.

 Baibolo itila: “Ukutemwa kwa kwa cibusa wa cishinka takupwa, kabili uyu cibusa ni munyina uufyalwa ilyo kuli ubucushi.” (Amapinda 17:17) Aya mashiwi yalanda pali cibusa uo watemwa sana, te muntu fye wangala nankwe!

Ishiba ukuti: Ilyo ulekula, ukalakabila abanobe

1. Abakwata imibele iisuma

2. Abacita ifyo Lesa afwaya

3. Abengalenga na iwe ulecita ifisuma

Icipusho: Kuti wacita shani pa kuti ukwate abanobe ababa ifi? Natulandepo.

Namba 1—Abakwata Imibele Iisuma

Ico ufwile ukwishiba. Te bonse abengaba ifibusa fisuma. Na Baibolo isosa ati, “kwaba bacibusa abafwaya ukuyonaula abene.” (Amapinda 18:24) Limbi kuti wapapa ukumfwa ifi. Nomba tontonkanyapo pali ifi fipusho: Bushe walikwatapo uo umona ukuti ni ‘cibusa’ obe lelo uukutemwa fye pa fyo wakwata nelyo pa fyo uumucitila? Bushe walikwatapo umunobe uulanda ifibi pali iwe ku mbali nelyo uukubepesha ubufi? Ifya musango uyu nga fyacitika kuti ca-afya ukucetekela ifibusa. * Uleibukisha ukuti calicindama ukukwata abanobe abanono aba mibele isuma ukucila ukukwata abengi lelo abakwata imibele yabipa!

Ifyo wingacita. Sala abanobe abakwata imibele iisuma iyo wingapashanya.

 Yvette uuli ne myaka 17 atile, “Abantu abengi balanda ukuti cibusa wandi Fiona alikwata imibele iisuma. Ndefwaya ukuti e fyo abantu balelanda na pali ine. Ndakumbwa ifyo aba.”

Cita ifi fili pe samba.

1. Belenga Abena Galatia 5:22, 23.

2. Ipushe ukuti, ‘Bushe abanandi balikwata “ifisabo fya mupashi”?’

3. Lemba amashina ya banobe watemwisha. E lyo ulembe ne mibele iyo cila muntu akwata.

Ishina Imibele akwata

․․․․․ ․․․․․

Icingawama ukucita: Nga uleibukisha fye imibele yabipa pa banobe, kuti cawama ukutendeka ukufwaya ifibusa fimbi ifyakwata imibele isuma!

Namba 2—Abacita Ifyo Lesa Afwaya

Ico ufwile ukwishiba. Nga tautekenye ilyo ulesala abanobe pantu fye ulefwaisha ifibusa pali iyo nshita, e lyo limbi wingalufyanya pa kusala. Baibolo itila: “Uwangala  na bawelewele akacula.” (Amapinda 13:20) “Abawelewele” te balya abashakwata amano ya ku sukulu. Lelo ni balya abakaana ukumfwila ukufunda kusuma kabili abafwaya fye ukucita ifyabipa. Aba te kuti bawame ukuba abanobe!

Ifyo wingacita. Ulesalulula abengaba abanobe. (Amalumbo 26:4) Tatuletila ufwile ukuba nakapatulula. Lelo ukusalulula tulelandapo kukwata amano ya ‘kumona apalekanina umulungami no mubifi, napalekanina uubombela Lesa no ushimubombela.’—Malaki 3:18.

Christopher uuli ne myaka 13, atile: “Ndatasha sana ukuti abafyashi balingafwile ukusanga abanandi abo nalingana nabo umushinku kabili abatemwa ukucita ifyo Lesa afwaya.”

Asuka aya mepusho:

Bushe nga ndi na banandi, ndatiina ukuti nalimo balampatikisha ukucita ifintu ifyo naishiba ukuti fibi?

□ Ee

□ Awe

Bushe ndatiina ukulanga abafyashi bandi abanandi pantu nalimo te kuti babatemwe?

□ Ee

□ Awe

Icingawama ukucita: Nga wa-asuka ukuti ee kuli aya mepusho, tendeka ukufwaya ifibusa ificita ifyo Lesa afwaya kabili ifyakwata imibele isuma.

 Namba 3—Abengalenga na iwe Ulecita Ifisuma

Ifyo ufwile ukwishiba. Baibolo itila: “Ukwampana pamo na babi kulonaula imibele isuma.” (1 Abena Korinti 15:33) Lauren atile: “Abanandi nalesambilila nabo balentemwa fye nga ndecita ifyo balefwaya. Naletalalilwa sana, e ico nasalilepo ukulacita ifyo balecita pa kuti bantemwe.” Lauren asambilileko ukuti, nga ulekonkelesha fye fyonse  ifyo abanobe balefwaya, kuti balekuteya fye nge cangalo. Kanshi abanobe te balingile ukulakutungulula!

Ifyo wingacita. Ulingile ukuleka ukwangala na abafwaya fye ulecita ifyo bacita. Nga wacita ifi, nalimo ukashala fye ne fibusa ifinono; lelo ukaba ne nsansa, kabili ukakwata ifibusa ifisuma, ifingalenga walacita ifintu ifisuma.—Abena Roma 12:2.

Jason uuli ne myaka 21 atile: “Umunandi Clint alitekanya kabili wa cikuuku, kabili alankoselesha sana.”

Ipushe aya mepusho:

Bushe nda-alula imifwalile, imilandile, no kucita ifyabipa pa kuti fye nsekeshe abanandi?

□ Ee

□ Awe

Bushe abanandi balansenda ku fifulo fyabipa ukwa kuti nga ndi neka te kuti njeko?

□ Ee

□ Awe

Icingawama ukucita: Nga wa-asuka ukuti ee kuli aya mepusho, ebako abafyashi bobe nelyo abakalamba bambi  abo wacetekela pa kuti bakupandeko amano. Nga uli Nte ya kwa Yehova, kuti waya na kuli eluda umo mu cilonganino no kumweba ukuti ulefwaya akwafweko ifya kusala ifibusa ifingakwafwa ukuba ne mibele isuma.

BELENGELAPO NA FIMBI MU CIPANDWA 9 MWI BUUKU 2

IFYO TUKALANDAPO MU CIPANDWA CIKONKELEPO

Bushe umunobe alakutunka ukucita ifyabipa nangu mutima obe e ukutunka? Umfwa ifyo wingacimfya amatunko!

[Futunoti]

ILEMBO ILIKWETE ICISHINKA CIKALAMBA

“Kwaba icibusa icilambatila ukucila munonko mwafyalwa nankwe.”—Amapinda 18:24.

IFYO WINGACITA

Nga ulecita ifyo Lesa afwaya, na bambi abacita ifyo afwaya bakakutemwa. Aba bene e bakaba ifibusa fyobe ifisuma!

BUSHE WALISHIBA UKUTI . . . ?

Lesa taba na kapatulula, lelo alasala uwingaba ‘umweni mwi tenti lyakwe.’—Amalumbo 15:1-5.

IFYO NDEFWAYA UKUCITA!

Pa kuti nsange ifibusa fisuma, mfwile ukucita ifi ․․․․․

Abakalamba abo ningatemwa baba ifibusa fyandi ni aba ․․․․․

Ifyo ningatemwa ukwipusha abafyashi pali ili lyashi ni fi ․․․․․

Amepusho Ya Kutontonkanyapo

● Mibele nshi wingatemwa sana cibusa obe ukukwata, kabili mulandu nshi?

● Mibele nshi ulingile ukukwata pa kuti ube cibusa musuma?

[Amashiwi pe bula 60]

“Ilyo abafyashi bandi balenkanya ukwangala ne fibusa fimo, nalemona kwati teti nsange bambi abakwangala nabo. Kwena ifyo abafyashi balenjeba fyali fye bwino, kabili ilyo natontonkenyepo bwino, nalilwike ukuti bengi abengaba ifibusa fisuma.”—E fyalandile Cole

[Akabokoshi pe bula 61]

Esha Ukucita Ifi

Landa na bafyashi bobe pa lwa fibusa. Bepushe umusango wa fibusa bakwete ilyo baali abaice nga iwe. Bushe balomfwa ububi nga baibukisha ifibusa basalile? Mulandu nshi bayumfwila ifyo? Bepushe ifyo wingataluka amafya yamo ayo bapitilemo.

Leka abafyashi bobe beshibe ifibusa fyobe. Nga taulefwaya abafyashi bobe beshibe ifibusa fyobe, ipushe auti, ‘Mulandu nshi nshilefwaila babeshibe?’ Bushe kwaliba ifyo abanobe bacita ifyo wishibe ukuti abafyashi bobe teti batemwe nga bafishiba? Nga e ko fyaba, ninshi ulingile ukucenjela sana ilyo ulesala ifibusa.

Ulekutikisha. Ulebika amano ku fyo abanobe bafwaya kabili ulebalangulukilako.—Abena Filipi 2:4.

Ule-elela. Wilaenekela ukuti abanobe tabakulalufyanya. “Ifwe bonse tulaipununa imiku iingi.”—Yakobo 3:2.

Uleshiilako umunobe inshita. Taulingile ukulaba no munobe inshita yonse. Ifibusa fya cine cine fikalakwafwa ilyo ulekabila ubwafwilisho.—Lukala Milandu 4:9, 10.

[Icikope pe bula 63]

Nga ca kuti ulekonka fye fyonse ifyo abanobe balefwaya pa kuti bakutemwe, kuti balekuteya fye nge cangalo