Icipandwa 30

Bushe Cine Cine Natuipekanya Ukuupana?

Nausanga uwa kuupana nankwe, kabili namwishishanya pa nshita ntali ica kuti namutemwana. Ubwinga buli fye mupepi. Bushe mu cupo cenu mukaba insansa? Lelo ilyo uli mupepi fye no kuupa nelyo ukuupwa watendeka ukutontonkanya ati bushe cine cine ninjipekanya . . .

Bushe cine cine natuipekanya ukuupana?

CA CIFYALILWA ukusakamana ifyo icupo cikaba, nangu mutemwane shani. Pantu pali lelo ifyupo umushaba insansa nafifula sana kabili abaupana abengi  balelekana. Kuti waishiba shani nga nauipekanya? Ufwile ukulatontonkanya pa ficitika ukucila ukulaelenganya pa fishabako. Ku ca kumwenako:

UKWELENGANYA 1 “Kulila fye natutemwana ifyashala tafyacindama.”

Ifyo caba: Nangu mutemwane shani, mufwile ukukwata indalama isha kushitamo ifyo mulekabila. Na kuba, abafwailisha pa mikalile ya mu cupo basanga ukuti nga tapali indalama, abaupana balapusana no kulekana. Nga ulemona ukuti nangu tapali indalama cili fye bwino, kuti waisaba na masakamika, waleka no kumfwana no mwina mobe, waonaula na bucibusa bobe na Yehova. (1 Timote 6:9, 10) Kanshi, ilyo mushilaupana, lanshanyeni pa fyo mukalabomfya indalama!

Baibolo itila: “Nani pali imwe nga alefwaya ukukuula ulupungu tabala ekala pa nshi no kupenda ishingapooswapo, pa kuti amone nga nakwata isha kulupwishisha?”—Luka 14:28.

Ifyo wingacita: Lanshanyeni ifyo mukalasanga indalama ne fyo mukalashibomfya ilyo tamulaupana. (Amapinda 13:10) Lanshanyeni pa mepusho pamo nga aya: Nga twakwata indalama, tukalashibomfya shani? Bushe tukalasungila pamo indalama ku banki? Nani uukalalemba ifya kubomfya indalama no kulipila imisonko? * Ni shinga cila muntu engabomfya ukwabula ukwipusha umunankwe? Nomba e nshita ya kutendeka ukucitila ifintu pamo!—Lukala Milandu 4:9, 10.

UKWELENGANYA 2 “Tukaba ne nsansa pantu tulomfwana muli fyonse kabili tatupusana!”

Ifyo caba: Nga tamupusana nalimo ni co mwalyesha sana ukukanalanda pa fintu ifingalenga mulepusana. Lelo te fyo cikaba nga mwaupana! Icishinka ca kuti, takwaba  abantu babili abasuminishanya muli fyonse fye, kanshi ukupusana kwena mukalapusana. (Abena Roma 3:23; Yakobo 3:2) E ico taufwile ukutontonkanya fye pa fyo mumfwana bwino lelo ufwile no kutontonkanya pa fyo wingacita nga mwapusana. Pa kuti icupo cikose umulume no mukashi bafwile ukwishiba ukutila kuti bapusana kabili ilyo bapusana bafwile ukupwisha ubo bwafya mu nshila isuma kabili mu mutende.

Baibolo itila: “Mwileka akasuba kawe mucili abakalipa.”—Abena Efese 4:26.

Ifyo wingacita: Tontonkanya pa fyo ucita nga wapusana na bafyashi nelyo na bamunonko. Lemba charti iipalene ne ili pe bula 93 muli cino citabo nelyo pe bula 221 mwi Buuku 2. Mona ifyalengele ukuti mupusane, ifyo wacitile ilyo mwapusene, e lyo ne fyo wali no kucita pa kutila ifintu fibe bwino. Ku ca kumwenako, nga ca kuti ilyo mwapusana ubutukila mu muputule ulaalamo no kupunka iciibi mu bukali, lemba icingawama ukucita—pa kuti mwapwisha ubwafya. Nga waishiba ifya kupwisha ubwafya ilyo taulaupa nelyo ukuupwa, ukasambilila ifya kucita nga mwapusana mu cupo kabili ici cikalenga mu cupo cenu mukabe insansa.

UKWELENGANYA 3 “Nkalaipesha ukupanga icupo no mwina mwandi.”

Ifyo caba: Nga waupa nelyo ukuupwa te kutila ninshi ukalapanga icupo inshita fye iili  yonse. Ufwile ukwishiba ukuti, umwina mobe muntu fye. Na o inshita shimo alanaka. Kanshi ulingile ukumulangulukilako. Ukukweba fye icishinka, kukalaba inshita shimo isha kuti umwina mobe talefwaya ukupanga icupo. Nga waupa nelyo ukuupwa te kutila ninshi ukalacita fye fyonse ifyo ulefwaya. (1 Abena Korinti 10:24) Ukuilama kwalicindama ilyo uli umushimbe na lintu waupa nelyo ukuupwa.—Abena Galatia 5:22, 23.

Baibolo itila: “Onse uwa muli imwe eshibe ifya kusunga umubili wakwe mu mushilo kabili mu mucinshi, te mu nsuuna yalubana.”—1 Abena Tesalonika 4:4, 5.

Ifyo wingacita: Tontonkanya pa mibele wakwata ne fyo ingakuma icupo cobe ku ntanshi. Ku ca kumwenako, bushe ulekataula ifya mfwalo? Bushe walitemwa ukutamba ifye shiku? Bushe walitemwa ukulolekesha abanakashi nelyo abaume ica kuti watendeka no kulabakumbwa? Ipushe auti, ‘Nga ndafilwa ukulama insuuna ilyo nshilaupa nelyo ukuupwa, bushe nkailama ku ntanshi?’ (Mateo 5:27, 28) Na cimbi ico ulingile ukutontonkanyapo ni ci: Bushe walitemwa ukwangasha abanakashi nelyo abaume nelyo bushe wenda na bengi pa muku umo? Nga e fyo waba, finshi ufwile ukucita pa kuti tautwalilile ne iyi mibele mu cupo, umo ukakabila ukutemwa fye umwina mobe?—Amapinda 5:15-17.

UKWELENGANYA 4 “E lyo nkaba ne nsansa.”

Ifyo caba: Nga tawaba ne nsansa, na lintu ukoopa nelyo ukuupwa ukaba fye ifyo fine. Pantu icupo fye ceka te kuti cilenge umuntu ukuba ne nsansa, lelo ifyo umuntu amona ifintu mu mikalile yakwe e  fingalenga aba ne nsansa. (Amapinda 15:15) Abantu aba kuti tabamonamo ifisuma mu mikalile yabo ilingi line tabamonamo ne fisuma mu munabo lelo bailishanya fye pa fyo umunabo ashilebacitila. Kanshi ilyo ucili umushimbe kuti cawama sana ulemonamo ifisuma muli bambi pa kuti waba ne nsansa. Ilyo ukoopa nelyo ukuupwa, ifyo waba fikalenga ukabe ne nsansa pamo no mwina mobe.

Baibolo itila: “Cisuma ukulasekela mu fyo tulemona na menso yesu ukucila ukulakonkelela fye ifyo umweo ulefwaya.”—Lukala Milandu 6:9.

Ifyo wingacita: Limo icilenga ukukanakwata insansa mu cupo ni co tulenekela ifyacilamo. Lemba pe pepala ifintu fibili nelyo fitatu ifyo ufwaya mu cupo. Fibelenge e  lyo uipushe ati: ‘Bushe ifi nde-enekela mu cupo fya kwelenganya fye? Bushe icalenga ukuti nde-enekela ifi mu cupo mafilimu ntamba ne fitabo mbelenga? Bushe nabika sana amano ku fyo icupo cikancitila—pamo nga ukunenga ukukanatalalilwa, ukwikusha insuuna, ne fyo abanandi bakancindika pa mulandu wa kuti naupa nelyo ukuupwa?’ Nga e fyo cili, wilatontonkanya fye pa fyo ufwaya lelo na pa fifwaya umwina mobe.” Pa kuti ucite ifi, lemba ifintu fibili nelyo fitatu ifyo wenekela mu cupo ifikumine iwe no ukaba umwina mobe.

Ifi twalandapo kuti fyalenga wafilwa ukwisakwata insansa mu cupo. E ico wilaelenganya fye lelo uletontonkanya pa ficitika. Ifili pa mabula 216 na 217 kuti fyamwafwa ilyo tamulaupana ukuipekanya pa kuti mwaisaba ne nsansa mu cupo!—Amalango 24:5; Amapinda 5:18.

IFYO TUKALANDAPO MU CIPANDWA CIKONKELEPO

Kuti wacita shani bunkobekela nga bwapwa?

[Futunoti]

ILEMBO ILIKWETE ICISHINKA CIKALAMBA

‘Umwaume akasha wishi na nyina no kulambatila ku mukashi wakwe, na bo bakaba umubili umo.’—Ukutendeka 2:24.

IFYO WINGACITA

Landa na bakalamba abaupana pa nshita ntali, bepushe ifyo bengapanda amano umulumendo no mukashana aba kuti e lyo fye baupana ifyo bengacita pa kuti baba ne nsansa mu cupo cabo.—Amapinda 27:17.

BUSHE WALISHIBA UKUTI . . . ?

Mu cupo pa kuti mube insansa, abalume na bakashi bafwile ukuba ifibusa, ukulalanshanya bwino, ukwishiba ifya kupwisha ubwafya nga bapusana, kabili bafwile ukwishiba kuti ni mfwa fye e ingapwisha icupo.

IFYO NDEFWAYA UKUBOMBELAPO!

Imibele iyo ndefwaya ukuwamyako pa kuti tukaleumfwana bwino no mwina mwandi ni yi ․․․․․

Ifyo ningatemwa ukwipusha abafyashi pali ili lyashi ni fi ․․․․․

AMEPUSHO YA KUTONTONKANYAPO

● Mu fyalo fimo, ifyupo ifingi filapwa. Uletontonkanya ukuti cinshi cilenga?

● Mulandu nshi cabipila ukuupa nelyo ukuupwa pantu fye ulefwaya ukubutuka amafya pa ng’anda?

● Mulandu nshi cacindamina ukuti mukalekonka Icebo ca kwa Lesa mu cupo cenu?

[Amashiwi pe bula 220]

“Icupo calicindama sana. Kanshi ufwile ukuipekanya bwino no kwishiba uo uleupana nankwe.”—Audra

 [Akabokoshi ne Cikope bula 216]

Bushe Nauipekanya Ukuupa Nelyo Ukuupwa?

Tontonkanya pa mepusho ayali pali aya mabula yabili. Kuti wabomfya aya mepusho ukulanshanya no muntu ulefwaya ukuupa nelyo ukuupwako. Kuti cawama ukubelenga na malembo ayalipo.

Indalama

□ Bushe umona shani indalama?—AbaHebere 13:5, 6.

□ Finshi ucita ifilangilila ukuti walishiba ukubomfya bwino indalama?—Mateo 6:19-21.

□ Bushe pali ino nshita walikwata inkongole? Nga walikwata, finshi ulecitapo pa kuti ubweshe isho nkongole?—Amapinda 22:7.

□ Ni ndalama shinga mulepekanya ukubomfya pa bwinga bwenu? Nga mulefwaya ukukongwelapo, ni shinga?—Luka 14:28.

□ Nga mwaupana, bushe bonse mukengila incito? Apo mukalabomba ukwapusana, bushe mukalacita shani kabili mukalaenda shani?—Amapinda 15:22.

 □ Mukalaikala kwisa? Ni ndalama shinga mukalakabila pa kusonkela ing’anda, ukushita ifya kulya, ifya kufwala ne fintu fimbi?—Amapinda 24:27.

Ulupwa

□ Mumfwana shani na bafyashi bobe na bamunonko?—Ukufuma 20:12; Abena Roma 12:18.

□ Ucita shani nga mwapusana pa ng’anda?—Abena Kolose 3:13.

□ Nga uli mukashana, ulanga shani ukuti waliba no “mutima uwaikala tondolo kabili uwafuuka”?—1 Petro 3:4.

□ Bushe mulefwaya mukakwate abana? (Amalumbo 127:3) Nga tamulefwaya, ni nshila nshi mukalabomfya pa kuti tamukwete abana?

□ Nga uli mulumendo, finshi ukalacita pa kuti wa-afwa ulupwa lobe ukuba na bucibusa ubwakosa na Yehova?—Mateo 5:3.

Imibele Yobe

□ Finshi ucita ifilanga ukuti walicincila?—Amapinda 6:9-11; 31:17, 19, 21, 22, 27.

□ Bushe ulanga shani ukuti ulaipeelesha ukubombela bambi?—Abena Filipi 2:4.

□ Nga uli mulumendo, finshi ucita ifilanga ukuti ukonka ica kumwenako ca kwa Kristu ilyo uletungulula?—Abena Efese 5:25, 28, 29.

□ Nga uli mukashana, finshi ucita ifilanga ukutila ulanakila abaletungulula?—Abena Efese 5:22-24.

[Icikope pe bula 219]

Wibutukila ukuupa nelyo ukuupwa ukwabula ukwishiba bwino bwino ifyo icupo caba