Icipandwa 23

Kuti Nalondolola Shani Ifyo Baibolo Ilanda pa Balaala na Banakashi Banabo?

Ilyo kwali ukupeela ifilambu abangala ifyangalo, abanakashi babili abalumbuka pa kuposhanya balifyompene! Abasangilweko calibapeseshe amano, baliweleshe no kutampa ukutoota. Abalaala na baume banabo e lyo na banakashi banabo balitemenwe pa fyo aba bacitile. Lelo bamo abashatemwa abacita ifi batile aba banakashi balefwaya fye ukupanga ishina. Inshiku shakonkelepo, ifyo aba bacitile balefitambisha pa TV—kabili abengi balefitamba pa Intaneti.

NGE fyo twamona, abalumbuka sana abalaala na baume banabo nelyo na banakashi banabo, nelyo abalaala fye na bonse abaume na banakashi, nga balanda ukuti e fyo bacita, ili lyashi ninshi e lyo bakalalandapo sana pa milabasa, mu  nyunshipepala, na muli bamagazini. Bamo balatasha aba bantu pa kuisokolola ukuti e fyo bacita; bambi balabalengulula. Na lyo line abengi bamona kwati ukulaala no mwaume munobe nelyo no mwanakashi munobe takwabipa. Daniel uuli ne myaka 21 atile: “Nangu fye bana be sukulu banandi, abashalecitako ifi ifye shiku balemona kwati nga ulesuusha abacita ifi ninshi uli wa kapatulula.”

Ifyo abantu bamona abalaala na baume banabo nelyo na banakashi banabo filapusana ukulingana ne nkulo bakulilemo nelyo incende bekalako. Lelo Abena Kristu tabasendwa no mwela konse uko wapuupila nelyo “ukutwalwa uku no ku, ku mwela onse uwe sambilisho.” (Abena Efese 4:14) Bena bakonka ifyo Baibolo ilanda.

Bushe Baibolo ilandapo shani pa balaala na baume banabo nelyo na banakashi banabo? Nga ulakonka ifyo Baibolo ilanda, kuti wa-asuka shani nga balekweba ati uli wa kapatulula kabili ulalengulula, nelyo walipata abacita ifi? Natulande pa mepusho yamo ayo bengakwipusha nelyo amashiwi bengalanda ne fyo wingasuka.

“Bushe Baibolo ilandapo shani pa balaala na baume banabo nelyo na banakashi banabo?”

“Baibolo itila Lesa apekenye ukuti abalingile fye ukupanga icupo mwaume no mwanakashi abaupana epela. (Ukutendeka 1:27, 28; Ubwina Lebi 18:22; Amapinda 5:18, 19) Baibolo nga yatila ubulalelale bubi ilanda na pa bantu abalaala na baume banabo nelyo na banakashi banabo e lyo no bulalelale bwa pa mwaume no mwanakashi.” *—Abena Galatia 5:19-21.

 “Bushe umona shani abalaala na baume banabo e lyo na banakashi banabo?”

“Nshabapata, lelo nshatemwa ifyo bacita.”

Uleibukisha ukuti: Nga ulakonka amafunde ya mu Baibolo, ninshi e fyo wapingulapo ukucita, kabili walikwata insambu sha kucita ifyo. (Yoshua 24:15) Wilaumfwa insoni pa fyo wasalapo.—Amalumbo 119:46.

“Bushe Abena Kristu balingile ukucindika abantu bonse, te mulandu ne fye shiku ifyo bacita?”

“Ee. Baibolo itila: ‘Mulecindika abantu aba misango yonse.’ (1 Petro 2:17) E co Abena Kristu balitemwa abantu bonse te mulandu ne fye shiku ifyo bacita.”—Mateo 7:12.

“Bushe ifyo umona abalaala na baume banabo nelyo na banakashi banabo tafilanga fye ukuti uli wa kapatulula?”

“Awe. Nshaba na kapatulula, napata fye ifyo bacita.”

Kuti walundapo no kuti: “Ine nshipeepa fwaka. Na kuba, nalipata sana fwaka. Lelo iwe nga ulapeepa kabili walitemwa sana fwaka, teti mbe na kapatulula kuli iwe pa mulandu fye wa kuti ulapeepa. Na iwe teti ube na kapatulula kuli ine pa mulandu fye wa kuti nshipeepa fwaka, te ifyo? Ifi fine e fyo twapusana ne fyo tumona abalaala na baume banabo nelyo na banakashi banabo.”

 “Bushe Yesu talesambilisha ati twilataluka abantu? Nga e fyo alesambilisha, bushe Abena Kristu bafwile ukulataluka abalaala na baume banabo nelyo na banakashi banabo?”

“Yesu tatile abasambi bakwe bafwile ukusuminishako fyonse ifyo abantu balecita. Lelo asambilishe ukuti ‘onse uumutetekela’ e ukapusuka. (Yohane 3:16) Ukutetekela Yesu kulakonka na mafunde ya kwa Lesa ayalanda pa mibele isuma. Aya amafunde, yalakaanya no kulaalana kwa baume beka beka na abanakashi beka baka.”—Abena Roma 1:26, 27.

“Abalaala na baume banabo nelyo na banakashi banabo te kuti baleke, pantu e fyo bafyalwa.”

“Baibolo tayalandapo icilenga bamo ukufwaya ukucita ifi, lelo itila ifyo abantu bamo bacita filabafya sana ukuleka. (2 Abena Korinti 10:4, 5) Nangu ca kutila bamo balitemwa ukulaala na baume banabo nelyo na banakashi banabo, Baibolo yalikaanya Abena Kristu ukulacita ifi ifye shiku.”

Cita ifi: Ukucila ukulakansanina pa cilenga abantu ukulafwaya ukulaala na baume banabo nelyo na banakashi banabo, komailapo ukuti Baibolo yalikaanya ukucita ifi. Ku ca kumwenako, kuti watila: “Abengi balanda ukuti icilenga bamo ukuba aba lukakaala ni co kwaliba bamo mu lupwa ababa ifyo. (Amapinda 29:22) Nangu ca kuti ico ca cine, Baibolo yena yalilesha ukuba no bukali. (Amalumbo 37:8; Abena Efese 4:31) Bushe ifi Baibolo yalesha ukuba no bukali, yalifyenga abatemwa ulukakaala?”

 “Mulandu nshi Lesa engakanisha umuntu ukulaala no mwaume munankwe nelyo no mwanakashi munankwe nga e o atemenwe? Ninshi talangulukilako.”

“Ilingi icilenga abantu baletontonkanya ifi ni co bamona kwati bafwile ukulaikusha insuuna ukulingana ne fyo balefwaya. Lelo Baibolo ilacindamika abantu ilyo itila kuti basalapo kukanacita ifye shiku.”—Abena Kolose 3:5.

“Nangu taulaala na baume banobe nelyo na banakashi banobe, taufwile ukupata abacita ifi.”

 “Nga nshatemwa ukuteya ifyangalo fya cela mushuke e lyo iwe walifitemwa, bushe kuti wakosapo fye ukuti na ine mfitemwe pantu fye abengi balefiteya?”

Uleibukisha ici: Abantu abengi ukubikako fye na balaala na baume banabo nelyo na banakashi banabo, balishiba ukuti ifintu fimo tafyawama pamo nga amafisakanwa, ulufyengo nelyo ukulwa inkondo. Baibolo ilakaanya ukucita ifintu fya musango uyu; kabili ilalesha ne misango yonse iya bulalelale, ukusanshako no kulaalana kwa baume beka beka nelyo na banakashi beka beka.—1 Abena Korinti 6:9, 10.

Baibolo taifyenga uuli onse kabili taikoselesha ukuba na kapatulula. Lelo yeba fye bonse abalaala na baume banabo nelyo na banakashi banabo e lyo na babembuka umwaume no mwanakashi ukutila bafwile ‘ukufulumuka ubulalelale.’—1 Abena Korinti 6:18.

Na kuba, abaume abengi abafwaya ukulaala na banakashi nelyo abanakashi abafwaya ukulaala na baume, balailama ilyo batunkwa ukucita ubulalelale. Pali aba, paba abashimbe abengi abakokola ukusanga aba kuupa nelyo ukuupwako, e lyo na ba kuti abena mwabo tabakumanisha ukupanga icupo. Baliba fye ne nsansa te mulandu no ubu bwafya. Kanshi na balaala na baume banabo nelyo na banakashi banabo kuti bailama nga balefwaya ukusekesha Lesa.—Amalango 30:19.

BELENGELAPO NA FIMBI MU CIPANDWA 28 MWI BUUKU 2

IFYO TUKALANDAPO MU CIPANDWA CIKONKELEPO

Abakashana bamo batila ukulaala no mulumendo kuti kwalenga icibusa ukukosa. Bufi! Ibelengele ico twasosela ifyo.

[Futunoti]

ILEMBO ILIKWETE ICISHINKA CIKALAMBA

“E ico, ipayeni ifilundwa fya mubili wenu umumonekela imibele yabipa, e kutila ubulalelale, ukukowela, insuuna, ulunkumbwa, no mufimbila, pantu ukuba ne yi mibele e kupepa utulubi.”—Abena Kolose 3:5.

IFYO WINGACITA

Nangu ca kutila ifilecita bambi kuti fyakulenga ukumfwa ububi, wilalanda kwati uli mulungami. Na bo bene balikwata insambu sha kucita ifyo balefwaya.

BUSHE WALISHIBA UKUTI . . . ?

Bamo pa Bena Kristu ba kubalilapo abalelaala na baume banabo nelyo na banakashi banabo balilekele iyi misango yabipa no kuti Lesa atendeke ukubamona ‘abasanguluka.’—1 Abena Korinti 6:9-11.

IFYO NDEFWAYA UKUBOMBELAPO!

Umo nga atila filya Baibolo yalesha ukuti abaume belalaala na baume banabo nelyo abanakashi na banakashi banabo yalilufyanya, nkatila ․․․․․

Pa kutila beshibe ukuti nshapata abalaala na baume banabo nelyo na banakashi banabo lelo napata ifyo bacita, nkatila ․․․․․

Ifyo ningatemwa ukwipusha abafyashi pali ili lyashi ni fi ․․․․․

AMEPUSHO YA KUTONTONKANYAPO

● Mulandu nshi Lesa akwatila insambu sha kupeela abantu amafunde ya mibele isuma?

● Kuti wamwenamo shani nga ulekonka amafunde ya mibele isuma aya mu Baibolo?

[Amashiwi pe bula 170]

“Umulumendo umo uwa pa sukulu alemona kwati nshaba bwino pantu nshatemenwe ifyo alecita. Ilyo namwebele ukuti nshamupatile lelo napatile fye ifyo alecita—kabili ilyo ailwike ukuti nshapatile fye ukulaalana kwa baume beka beka lelo napatile imisango yonse iya bulalelale—atendeke ukulampeela umucinshi kabili alenandilako ilyo bambi balensuusha.”—E fyalandile Aubrey

 [Akabokoshi pe bula 168]

Bushe Ukulaala na Bonse Umwaume Nangu Umwanakashi na ko Kubi?

Nangu ca kutila abalumendo na bakashana balafwaya ukucita ifi, cimoneka kwati ici cintu ciseekele sana ku bakashana. Bamo ico bacitile ifi, kufwaya fye ukumfwa ifyo cumfwika. Lisa uuli ne myaka 26, atile: “Abaice nga bamona uko abakashana balefyompana pa TV nelyo mu mafilimu nangu mu mavidio ya nyimbo, apo pene balafwaya ukweshako ifyo batamba—maka maka nga balefimona ukuti tafyabipa.”

Kuli bambi, cimoneka kwati ca cifyalilwa fye ukufwaya ukulaala na banakashi banabo e lyo na baume. Vicky uuli ne myaka 13 atile: “Nakumene na bakashana babili ku parte abalaala na banakashi banabo e lyo na baume kabili umunandi aishilenjeba no kuti aba bakashana balintemenwe. Umuye nshiku natendeke ukulembela umukashana umo amameseji kabili natendeke ukumutemwa sana.”

Bushe ifi Vicky aleumfwa e fyo na iwe umfwa? Abengi kuti bakweba ukuti wilaumfwa insoni ukuisokolola ukuti e fyo waba. Lelo, ufwile ukwishiba ukuti ukukumbwa umwanakashi munobe nelyo umwaume munobe ilingi line kulapwa ilyo uleya ulekula. E fyo Vicky aishileishiba. Lisette uuli ne myaka 16 na o atile: “Ilyo nalandile na bafyashi ifyo naleyumfwa pali ili lyashi nalyumfwileko bwino. Kabili, ku sukulu nasambilileko ukuti ilyo umwaice aleya alekula, alomfwa ifyapusanapusana mu mubili. Ndemona kwati nga abaice balishibe ificitika mu mibili yabo ilyo balekula, kuti baishiba bwino bwino ukuti ukukumbwa umwanakashi munobe nelyo umwaume munobe takubelelela, kabili teti baletontonkanya ukuti e fyo bafyalwa fye.”

Nga ulemona kwati e fyo waba fye tapali ifyo wingacita, ishiba ukuti Baibolo itila kuti wasalapo ukukanacita fyonse ifyabipa ifyo umutima obe ulefwaya.

[Icikope pe bula 169]

Abena Kristu tabakonkelesha ukulelola icinabwingi