Icipandwa 28

Ninshi Abakashana Bashantemenwa?

Nimulanga ukuti kwena ndi mwaume! Nimweba ifyo nakwata, incende nafikako, abantu naishiba. Afwile alefwaisha ukuti imulanshe!

Bushe talemona ukuti nshilemufwaya? Kuti wafwaya fye no kwingila pa nshi! Nalamweba shani ukuti nshilemufwaya ukwabula ukumukalifya?

 NAUKULA, kuti watendeka no kulaishishanya no mukashana. Ulefwaya umukashana uumoneka bwino kabili uo mupepa nankwe. (1 Abena Korinti 7:39) Kale, ilyo walefwaya umukashana, tafyale-enda bwino. Ni pi palebela ubwafya? Bushe abakashana bafwaya fye abalumendo abamoneka bwino? Lisa atile: “Natemwa abalumendo abamoneka aba maka.” Lelo, abakashana abengi tabalolesha fye pa fyo umulumendo amoneka. Carrie uuli ne myaka 18 atile: “Limo abalumendo abamoneka bwino e bashakwata ne mibele isuma.”

Mibele nshi abakashana bafwaya mu balumendo? Nga ulefwaya ukwishiba bwino umukashana, finshi ufwile ukutontonkanyapo? Kabili malembo nshi ufwile ukulaibukisha?

Ifyo Ufwile Ukucita Intanshi

Ilyo ushilapanga bucibusa no mukashana, kwaliba fimo ifyo ufwile ukucita, kabili nga ulefikonka kuti fyakwafwa ukupanga icibusa no muntu uuli onse. Natufilandepo:

● Kwata imibele isuma. Baibolo isosa ukuti “mu kutemwa tamwaba imibele yabipa.” (1 Abena Korinti 13:5, Today’s English Version) Nga naukwata imibele isuma ukalacindika bambi kabili bakalamona ukuti ulepashanya Kristu. Imibele isuma tayaba nga suti iisuma iyo wingafwala pa kuti umoneke lelo lilya wabwela ku ng’anda waifuula. Ipushe ukuti, ‘Bushe ndacita ifilanga ukuti naliba ne mibele isuma pa ng’anda?’ Nga taucita, cikamoneka ukuti uleipatikisha fye ukucita ifyo ilyo uli na bambi. Ufwile ukwishiba ukuti, umukashana nga alefwaya ukwishiba ifyo waba, akamwena ku fyo ucita ku ba pa ng’anda.—Abena Efese 6:1, 2.

Ifyo abakashana balanda: Tina atile, “Ndatemwa sana  umulumendo uwaba ne mibele isuma uwa kutila kuti akwiswilako ne ciibi, nelyo ukukulangulukilako kabili uwaba ne cikuuku kuli ine na kuli balupwa lwandi.”

Kathy atile: “Nshifwaya umulumendo uwa kuti ilyo fye mwaishibana alaipusha ati, ‘Bushe kwaliba uo wishishanya nankwe?’ no kuti, ‘Finshi ufwaya ukucita?’ Cilomfwisha insoni kabili imona kwati ninshi takwata imibele isuma!”

Alexis atile: “Nshitemwa abalumendo abatumona kwati tuli ba kwangasha fye, kwati nalimo twalipelelwa sana ica kuti tulefwaya fye ukuupwa.”

● Uleba no busaka. Nga uli no busaka ninshi ulalangulukilako bambi kabili cilanga no kuti ulaisakamana. (Mateo 7:12) Nga uli wa busaka abantu bakalakupeela umucinshi. Lelo nga taubikileko amano ku busaka, cikakwafya ukusanga umukashana uwingakutemwa.

 Ifyo abakashana balanda: Kelly atile: “Umulumendo umo uwalemfwaya alenunka sana mu kanwa. Nalifililwe ukusuulako fye.”

● Ishiba ifya kulanshanya na bambi. Icikalamba icilenga bucibusa ukutwalilila, kwishiba ifya kulanshanya bwino no munobe. Taufwile fye ukulalanda pa fyo ulefwaya lelo ufwile ukulalanda na pa filefwaya umunobe. (Abena Filipi 2:3, 4) Ufwile ukulakutika ku fyo umukashana alelanda no kufimona ukuti naficindama.

Ifyo abakashana balanda: Christine atile: “Ndatemwa umulumendo nga alepoosako amano ilyo alelanda na ine—nga aleibukisha ifyo nacimweba kabili nga aleipusha amepusho ayalolamo.”

Laura atile: “Mona kwati abalumendo batemwa fye umwanakashi pa mulandu ne fyo alemoneka, lelo ifilenga abakashana ukutemwa abalumendo mashiwi babeba.”

Amy atile: “Ifya bupe fisuma. Lelo umulumendo nga alishiba ukulanda bwino, nga kuti akusansamusha no ku kukoselesha . . . ninshi uyo e mwaume wingatemwa!”

Beth atile: “Nalishibako umulumendo umo uwaba no mucinshi kabili uushakwata icibeleshi. Tulalanda nankwe ilyashi bwino bwino ukwabula ukunjeba ati, ‘Iyo kwena ulenunkila’ nelyo ati, ‘Ala mwandi naumoneka bwino.’ Alakutika ilyo ndelanda, kabili umwanakashi fye onse kuti atemwa umulumendo wa musango uyu.”

 Kelly atile: “Kuti natemwa sana ukwishibana no mulumendo uwatemwa ifya kusekesha lelo uulanda na pa fyacindama ukwabula ukumfwika kwati alebepa.”

● Ulebikako amano ku fintu. Baibolo itila: “Cila muntu ali no kuisendela icipe cakwe umwine.” (Abena Galatia 6:5) Abakashana tabatemwa umulumendo uwa kuti atendeka ukubomba incito kabili aleka pa mulandu wa bunag’ani nelyo pa mulandu wa kutemwisha ukwangala.

Ifyo abakashana balanda: Carrie atile: “Kuti cawama sana abalumendo bamo nga balebikako amano ku fintu. Te kuti ntemwe uushibikako amano pantu ninshi namwena limo ukuti aliba no bwafya.”

Beth atile: “Abalumendo bamo tabaishiba ifyo bafwaya ukucita. Nga batemwa umukashana umo, balamwipusha ifyo afwaya ukucita kabili nga abeba batila, ‘E fyo mfwaya ukucita na ine!’ Lelo ifyo bacita filanga fye ukuti te fyo bafwaya.”

Nga ulebika amano ku fintu, ukulingana ne fyalandwapo, ukasanga ifibusa fya cine cine. Nomba, nga wayumfwa ukuti naufikapo ukufwaya umukashana uo wingafwaya ukukobekela, finshi ufwile ukucita?

Ifyo Ufwile Ukucita

● Itendekeleko. Nga wamona ukuti umukashana ulefwaya ukuti abe cibusa obe kuti alinga ukuupa, leka eshibe ukuti ulemufwaya. Taufwile ukumufisa ifyo uleyumfwa. Ca cine, cilomfwisha umwenso, pantu ninshi uletiina ati alakukaana. Lelo nga waitendekelako ukumweba ifili mu mutima obe cilanga fye ukuti naukula. Na lyo line,  ilyo ulemulondolwela wilenga cimoneke kwati ulefwaya ukumuupa ilyo line. E ico uleiluka. Umusango walandilamo no mukashana kuti walenga aumfwa umwenso.

Ifyo abakashana balanda: Nina atile: “Teti njishibe ifyo umbi aletontonkanya. E co umuntu nga alemfwaya, afwile ukunjeba fye.”

Helen atile: “Kuti cayafya ukufwaya uo mwaishibana nankwe. Lelo kuti natemwa sana nga uulemfwaya anjeba fye ukuti alefwaya twishibane bwino.”

● Wipatikisha umukashana. Kuti wacita shani umukashana nga atila talefwaya muleishishanya? Taufwile ukumupatikisha pantu ninshi umwine naishiba ico akaanina. Nga ulemupatikisha cilanga fye ukuti tawakula mu mano. Umukashana nga nakulondolwela bwino ukuti talefwaya e lyo nomba wakosapo fye napamo wafulwa no kufulwa, bushe ninshi uletontonkanya pa fingamuwamina nelyo ifingakuwamina?—1 Abena Korinti 13:11.

Ifyo abakashana balanda: Colleen atile: “Ndomfwa sana icifukushi nga naeba umulumendo ukuti nshilefwaya e lyo akonkanyapo fye ukumpamfya.”

Sarah atile: “Nalondolwelele umulumendo umo ukuti nshalemufwaya, lelo akoselepo fye ukunjeba ati imupeele namba yandi iya foni. Nshalefwaya ukumukalifya. Pantu nalimo tacamwangukile ukwisanjeba ukuti alemfwaya. Lelo nakoselepo fye ukumweba ati nshilefwaya.”

Ifyo Ushifwile Ukucita

Abalumendo bamo cilabangukila ukufwaya abakashana. Limo balacimfyanya na banabo ukumona uwingafwaya abakashana abengi. Lelo ukucimfyanya kwa musango uyo takwawama, kuti kwalenga abantu balakumona kwati taumfwa. (Amapinda 20:11) Pa kutila abantu belakumona ifyo wilacita ifi:

● Wilaba ne cibeleshi. Umuntu uwaba ne cibeleshi alatemwa  ukulanda amashiwi ya kulumbilisha kabili ifyo acita fya kulembula uo alelanda nankwe. Nga afwaya umukashana, te kutila ninshi alefwaya ukumuupa. Umuntu wa cibeleshi alasuula ukupanda amano kwa mu Baibolo ukwa kulamona “abakashana nga bankashi [yakwe] mu kusanguluka konse.” (1 Timote 5:2) Aba cibeleshi tabakwata ifibusa fya cine cine kabili nga baupa icupo cabo tacikosa. Abakashana aba mano balishiba ubu bwafya.

Ifyo abakashana balanda: Helen atile: “Cibi sana umulumendo nga alekulumbilisha uku ninshi nawishiba ukuti amashiwi yamo yene eyo abomfeshe na ku munobe umweshi wapwile.”

Tina atile: “Umulumendo umo uumoneka bwino sana atendeke ukulambelesha, kabili aleyumfwa sana. Atendeke ukubelesha umukashana na umbi uwaishile. Ilyo kwaishile umukashana na umbi, acitile cimo cine. Ala tacaweme!”

● Wila-angasha umukashana. Wienekela ukuti ifyo ucita ku munobe umulumendo e fyo wingalacita na ku mukashana. Mulandu nshi? Tontonkanya pali ici: Umunobe umulumendo nga afwala suti iipya e lyo wamweba ukuti amoneka bwino nelyo nga ca kuti ilingi line ulalanda nankwe no kumushimikilako amalyashi ya nkaama, te kuti atontonkanye ukuti ulemufwaya. Lelo nga waeba umukashana ukuti amoneka bwino, nelyo nga libili libili ulalanda nankwe no kumushimikilako amalyashi ya nkaama, ena kuti aletontonkanya ukuti ulemufwaya.

Ifyo abakashana balanda: Sheryl atile: “Imona kwati abalumendo tabaishiba ukuti ifyo bengacita ku banabo te fyo bengacita na ku bakashana.”

Mallory atile: “Umulumendo kuti apoka namba yandi iya foni, panono fye antumina meseji. Ninshi, . . . cinshi atumina meseji? Limo kuti mulembelana fye amameseji e lyo mwatendeka ukutemwana, nomba fintu nshi ifinenene ifyo mwingalanda mu mameseji?”

Alison atile: “Imona kwati abalumendo tabeshiba ukuti umukashana alatemwa bwangu sana umulumendo, maka maka nga wa cikuuku kabili taifinya. Te kutila ninshi umukashana napelelwa. Imona fye kwati abakashana abengi bafwaya fye ukutemwikwa kabili lyonse balafwaisha ukusanga umwaume uwingabalinga.’”

BELENGELAPO NA FIMBI MU CIPANDWA 3 MWI BUUKU 2

IFYO TUKALANDAPO MU CIPANDWA CIKONKELEPO

Kuti waishiba shani nga kutemwa kwa cine cine nelyo kutemwa kwa cimbepa!

ILEMBO ILIKWETE ICISHINKA CIKALAMBA

“Mufwale ubuntu bupya ubwalengelwe ukulingana no kufwaya kwa kwa Lesa mu bulungami bwa cine na mu cishinka.”—Abena Efese 4:24.

IFYO WINGACITA

Ipushako abakalamba bamo bamo umulimo bamona ukuti e wacindama sana uo umulumendo afwile ukwishiba, kabili mona nga e mulimo ulingile ukwishiba.

BUSHE WALISHIBA UKUTI . . . ?

Ifyo umutima obe waba fyalicindama sana ukucila ifyo umoneka.

IFYO NDEFWAYA UKUBOMBELAPO!

Umo ndemona ukuti emo mfwile ukulanga sana imibele isuma ni ․․․․․

Pa kuti ndelanshanya bwino na bambi, nka ․․․․․

Ifyo ningatemwa ukwipusha abafyashi pali ili lyashi ni fi ․․․․․

AMEPUSHO YA KUTONTONKANYAPO

● Kuti wacita shani pa kuti bambi bamone ukuti wali-icindika?

● Kuti wacita shani pa kuti umukashana amone ukuti ulabikako amano ku fyo alanda ne fyo ayumfwa?

[Amashiwi pe bula 198]

“Abalumendo bamona kwati pa kuti abakashana babatemwe bafwile ukulafwala ifisuma sana nelyo ukulamoneka bwino sana. Nangu ca kutila ici na co calicindama, lelo abakashana abengi batemwa sana umulumendo uwakwata imibele isuma.”—Kate

[Icikope pe bula 197]

Imibele isuma tayaba nga suti iisuma iyo wingafwala pa kuti umoneke bwino lelo lilya wabwela ku ng’anda waifuula