Icipandwa 23

Kuti Nacita Shani nga ca Kuti Abafyashi Bandi Balitekwa Ubusha ku Miti Ikola Nangu ku Bwalwa?

“Batata batulaile ukuti baya mu kulungisha motoka, lelo kawile fye tatwaishibe uko baile. Bamayo balyeseshe ukubatumina foni, lelo tabaleasuka. Ilyo papitile inshita inono, namwene bamayo basakamikwa, kabili balaipekanya ukuti bakonkeko. Banjebele abati, ‘Nalaya mu kufwaya bawiso.’

“Ilyo bamayo babwelele, bali fye beka. Nalibepwishe nati, ‘Mwati ni ku kulungisha motoka batata bele?’ Bayaswike abati, ‘Awe te ko.’

“Ilyo line fye nalishibe ukuti batata babwelela ku kamusango kabo. Na ku numa tabalelanda icishinka. Ala batata, te kuti bekale fye ukwabula imiti ikola! Ilyo batata babwelele basangile ine na bamayo natusakamana sana. Ubushiku bwakonkelepo nshafwaile na kulanda na bo, ala ndomfwa ububi sana pa fyo nacitile.”—E fyalandile Karen, uuli ne myaka 14.

 ABACAICE abengi abekala na bafyashi abatekwa ubusha ku bwalwa ne miti ikola, balasakamikwa sana. Nga ca kuti banoko nelyo bawiso balitekwa ubusha kuli ifi fintu, kuti balekulenga insoni no kulakukalifya.

Ica kumwenako fye, abantu baalemona bawishi ba kwa Mary ukuti basuma. Lelo baali ni bacakolwa abakamamo na menshi, kabili balecusha ulupwa lwabo no kubatuka insele. Mary alomfwa ububi sana nga aibukisha ifyalecitika. Atile, “Abantu bale-eba fwe bana ukuti batata baliba bwino sana no kutweba ukuti twalishuka pa kukwata umufyashi wa musango uyu.” *

Kuti wacita shani nga ca kuti bawiso nelyo banoko balitemwisha ubwalwa nelyo imiti ikola?

Ishiba Icalenga Batemwishe Ubwalwa ne Miti Ikola

Ica kubalilapo icingakwafwa, kwishiba icalenga ukuti abafyashi bobe bakwate ubu bwafya. Amapinda 1:5 yatila: “Uwa mucetekanya muntu uumfwila ubutungulushi bwa mano.” Kanshi kuti cawama waishiba umo calola ukutekwa ubusha ku bwalwa na ku miti ikola, no kwishiba abatekwa ubusha kuli ifi fintu, e lyo ne cilenga ukuti batekwe ubusha.

Ica kumwenako, umuntu uukolwa ubwalwa limo limo fye, te kuti tutile alitekwa ubusha ku bwalwa. Lelo uwatekwa ubusha ku bwalwa ni cakolwa uushipeema nga tanwene. * Uyu muntu alitemwisha ubwalwa, kabili nga atendeka ukunwa alafilwa ukuleka. Bucakolwa bwa uyu muntu, bulaleta fye na mafya mu lupwa lwakwe, ku ncito, no bumi bwakwe tabuba bwino.

Nangu ca kuti abantu bamo balatekwa bwangu ubusha ku bwalwa pa mulandu wa cifyalilwa cabo, ifyo baimona  abene na fyo kuti fyalenga baba no bu bwafya. Na kuba, bacakolwa abengi, baimona ukuti ba cabecabe. (Amapinda 14:13) Bamo bakulile mu ndupwa umo abafyashi babo bali bacakolwa abakamamo na menshi. Aba bantu, bamona kwati ukunwa e kwingalenga ukuti balabe ku fibi ifyalebacitikila ku bwaice. Ifi fine nalimo e fingalenga no kuti umuntu atekwe ubusha ku miti ikola.

Ukunwa sana nelyo ukubomfya imiti ikola kulenga fye amafya ayo umuntu akwete ukubipilako; imitontonkanishishe yakwe na yo taiba bwino. Kanshi kuti cawama abafyashi bobe nga bayamona abaasambilila ifya kwafwa abatekwa ubusha kuli ifi fintu.

Wienekela Ifingi ku Bafyashi Bobe

Kwena, ukwishiba fye umulandu abafyashi bobe bacitila ifintu ifyabipa, te cipwisha ubwafya. Lelo nga waishiba ifilenga umuntu ukutekwa ubusha ku bwalwa na ku miti ikola, kuti waba no luse ku bafyashi bobe.

Ica kumwenako fye, bushe kuti waenekela ukuteya umupila no mufyashi uwafunika ukuulu? Ni shani nga nawishiba ukutila filya abafyashi bobe bafunika ukuulu bailetelele fye? Kwena, kuti waumfwa ububi. Na lyo line, kuti wailuka ukuti te kuti uteye na  bo umupila, kano fye ilyo bakapola. Ukwishiba ifi kuti kwakwafwa ukukanaenekela abafyashi bobe ukulakucitila fyonse ifyo wingatemwa.

Umufyashi na o nga alitekwa ubusha ku miti ikola imitontonkanishishe taiba bwino. Ca cine, ifi fyonse fya kuiletelela fye abene. Kabili imitontonkanishishe ya bafyashi bobe nga taili bwino kuti uleumfwa ububi. Lelo ufwile ukwishiba ukuti abafyashi bobe te kuti balekucitila fyonse ifyo ulefwaya, kano fye ilyo ubwafya bwabo bukapwa. Nga ulemona abafyashi bobe abatekwa ubusha ku bwalwa ngo muntu uwafunika, te kuti ulebenekela ukulakucitila fyonse ifyo ufwaya.

Ifyo Wingacita

Icishinka ca kutila pali ino nshita, ulingile fye ukulashipikisha mpaka abafyashi bobe bakaleke imisango yabo. Nomba ilyo bashilaleka iyi misango, finshi wingacita?

Wilamona kwati ni we walenga ukuti abafyashi bobe batekwe ubusha. Beene bailetelela. Pa Abena Galatia 6:5 patila: “Cila muntu ali no kuisendela icipe cakwe umwine.” Kanshi te iwe ulingile ukupwisha ubwafya bwa bafyashi bobe nangu ukubacingilila ku fingafuma muli bucakolwa na mu kubomfya imiti ikola. Ica kumwenako fye, taufwile ukubepa abaingisha abafyashi bobe incito pa kuti beishiba  ubwafya bakwata, kabili abafyashi bobe nga nabakolwa ica kuti bawila na pa mwinshi wa ng’anda, te ncito yobe ukubengisha mu ng’anda.

Koselesha abafyashi bobe ukuyamona abengabafwa. Icingafya sana abafyashi bobe, kusumina ukuti nabakwata ubwafya. Nomba nga bakololoka, nalimo kuti cawama banoko abashakwata ubu bwafya pamo na bana abakalamba, mwaeba bawiso ukuti mulomfwa ububi, mwabeba ne fyo balingile ukucita.

Na kabili abafyashi bobe abatekwa ubusha ku bwalwa na ku miti ikola kuti cawama nga balemba ifyasuko ku fipusho fyakonkapo: Finshi fikancitikila ne fikacitikila ulupwa lwandi nga natwalilila ukunwa ubwalwa e lyo no kubomfya imiti ikola? Cikaba shani nga naleka ici cimusango? Kuti nacita shani pa kuti ningasanga aba kungafwa?

Nga wamona ukuti abafyashi bobe balafulwa, fumapo. Amapinda 17:14 yatila: “Ilyo ukuumana takulaima, fumapo.” Kanshi wicita ifingalenga ukuti abafyashi bobe bafulwe. Limbi kuti waya ku muputule obe nelyo ukuya ku munobe. Nga kwaba ifyongo sana, kuti cawama ukwita abantu bambi pa kuti bamwafwe.

Wilaumfwa ububi. Abaice bamo balomfwa ububi pa mulandu wa kukanatemwa umufyashi uwatekwa ubusha ku bwalwa nelyo ku miti ikola. Umwana fye onse kuti afulwa, maka maka umufyashi nga  alefilwa ukumusakamana no kumulanga ukutemwa pa mulandu wa ubu bwafya. Ca cine Baibolo itila ulingile ukucindika abafyashi bobe. (Abena Efese 6:2, 3) Nga ‘walicindika’ abafyashi bobe ukalabacindika kwati ni filya ucindika bakapokola na bashicilye. Nga walicindika abafyashi bobe ninshi te kutila walitemwa ne misango yabo. (Abena Roma 12:9) Kabili nga wapata imisango yabipa iya bafyashi bobe tacipilibula ukuti uli mubi; pantu na kuba bucakolwa no kubomfya imiti ikola tafyawama!—Amapinda 23:29-35.

Uleangala na ba mibele isuma. Pa ng’anda nga tapaleba umutende, kuti walaba no kuti kwaba na bekala fye bwino. Kanshi calicindama ukulaaba na bantu ababika amano kuli Yehova kabili abatontonkanya bwino. Ababa mu cilonganino ca Bwina Kristu kuti bakukoselesha no kukwafwa kabili kuti balenga walabako panono ku mafya yaba pa mwenu. (Amapinda 17:17) Ukulaaba ne ndupwa shimbi isha Bwina Kristu kuti kwalenga wamona ifyo indupwa shimbi shaikala bwino.

 Fwaya aba kukwafwa. Nga kuli umukalamba uo wacetekela uo wingebako ubwafya ukwete pa ng’anda kuti cawama. Bakangalila mu cilonganino kuti batemwa nga nshi ukukwafwa nga ulefwaya ukuti bakwafwe. Baibolo itila aba baume baba “ngo mwa kufisama ku mwela kabili nge cifulo ca kubelamamo ku mfula iikalamba, nge milonga ya menshi mu calo icabula amenshi, nge cintelelwe ca cilibwe cafina mu calo icauma.” (Esaya 32:2) E ico kanshi wilatiina nangu ukumfwa insoni ukuya kuli bena pa kuti bengakupandako amano no kukusansamusha.

Pa fintu 6 ifyo twalandapo, lemba pano ico wingabalilapo ukucita. ․․․․․

Nalimo te kuti upwishe ubwafya bwa bafyashi bobe, lelo kuti waleka ukumfwa sana ububi. Ukucila ukulaeba abafyashi bobe ifya kucita, bika amano ku fingakuletela insansa. Umutumwa Paulo alembele ukuti: “Mulebombela ipusukilo lyenu.” (Abena Filipi 2:12) Nga ulecita ifi tawakaleba na masakamika, nalimo ukalenga na bafyashi bobe ukufwaya abengabafwa pa bwafya bakwata.

IFILI MU CIPANDWA CIKONKELEPO

Kuti wacita shani nga ca kuti abafyashi bobe bomana fye lyonse? Cinshi cingakwafwa ukukanaba no bulanda?

[Amafutunoti]

ILEMBO

“Umuntu wa mano takalipa bwangu.”—Amapinda 19:11.

IFYO WINGACITA NI FI

Ukucila ukupata abafyashi bobe, pata fye imisango yabo.—Amapinda 8:13; Yuda 23.

NAWISHIBA . . . ?

Mu Baibolo ishiwi lya kuti “ukucindika” lipilibula fye ukupeela umucinshi ku bantu abapeelwa amaka ya kutungulula. (Abena Efese 6:1, 2) Kanshi ukucindika abafyashi bobe tacipilibula ukuti lyonse wa kulasuminisha ifyo balecita.

IFYO NDEFWAYA UKUCITA!

Abafyashi bandi nga bacilamo ukunjebaula nelyo ukumpuma, ifyo nkacita ni fi ․․․․․

Ifyo nkacita pa kukoselesha abafyashi bandi ukufwaya abengabafwa ni fi ․․․․․

Ifyo ningatemwa ukwipusha abafyashi bandi pali ili lyashi ni fi ․․․․․

ULETIPO SHANI?

● Finshi filenga abantu bamo ukutekwa ubusha ku bwalwa nelyo ku miti ikola?

● Mulandu nshi ushifwile ukuipeelela imilandu pa bwafya bwa bafyashi bobe ubwa kutekwa ubusha ku bwalwa nelyo ku miti ikola?

● Nga walikwata abafyashi abatekwa ubusha, kuti wacita shani?

[Amashiwi pe bula 192]

“Nalishiba ukuti abafyashi bandi bakanenga insoni na kabili, lelo nalishiba no kuti nga nashintilila pali Yehova, akankosha no kunenga ukushipikisha.”—E fyalandile Maxwell

 [Akabokoshi pe bula 198]

Umufyashi nga Aleka Ukubombela Yehova

Kuti wacita shani nga ca kuti umo pa bafyashi bobe aleka ukulakonka amafunde ya mu Baibolo, limbi alanda fye no kuti talefwaya ukuba Umwina Kristu?

● Ico ufwile ukwishiba ca kuti Yehova tapeela iwe umulandu pa fyo abafyashi bobe balecita. Baibolo ilanda ukuti: “Ifwe bonse umo umo tukalubulula kuli Lesa.”—Abena Roma 14:12.

● Wilailinganya ku baice bambi abo abafyashi babo babombela Lesa. (Abena Galatia 5:26) Umulumendo umo uo bawishi bafumine pa ng’anda atile, “Ukucila ukulatontonkanya fye pa fyacitike, kuti cawama ukubika amano ku fingalenga ukuti wilaumfwa sana ububi.”

● Te kwesha ukuleka ukucindika abafyashi bobe, nangu batendeka ukucita ifyabipa, kabili ifyo balefwaya ulecita nga tafilepusana ne fyo Lesa afwaya, ulebomfwila. Yehova alipeela abana ifunde lya kumfwila abafyashi babo, nampo abafyashi babo nga ni bakapepa nelyo iyo. (Abena Efese 6:1-3) Nga ulecindika abafyashi bobe no kubomfwila na lintu balecita ifyabipa, ninshi ulelanga ukuti walitemwa Yehova.—1 Yohane 5:3.

● Ulelongana lyonse na Bena Kristu banobe. Mu cilonganino ukasangamo abantu abakutemwa kwati ni balupwa obe. (Marko 10:30) Umulumendo uwe shina lya David aletiina ukuti nalimo aba mu cilonganino e lyo na balupwa wakwe bamo bakamutaluka pantu bawishi balilekele ukubombela Yehova. Lelo David asangile ukuti ifyo aletontonkanya te fyo cali. Atile, “Aba mu cilonganino tabaletutaluka. Calengele ukuti imone ifyo Abena Kristu basakamana bamunyinabo.”

[Icikope pe bula 194]

Nga waishiba ukuti umufyashi uwatekwa ubusha ku bwalwa ne miti ikola aba ngo muntu uwafunika, te kuti ulemwenekela ukucita fyonse ifyo ulefwaya