Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

ICALO CA SIERRA LEONE NE CA GUINEA

Imyaka ya ku numa 1915-1947 (Ulubali 2)

Imyaka ya ku numa 1915-1947 (Ulubali 2)

Ukucimfya Abalwani ba Mbila Nsuma

Ilyo bashimapepo ba mu Freetown bamwene ukuti abantu babo baleya sana mu kukutika ku malyashi ya kwa Munyinefwe Brown batampile ukuba no mufimbila no lupato. Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa December 15, 1923, lwatile: “Bashimapepo batampile ukutwala umulomo ku mulabasa na ku balemba inyunshipepala pa kuti babinde umulimo. Pa miku iingi, ifyo bashimapepo balelanda ne fyo munyinefwe Brown alebasuka fyalelembwa mu nyunshipepala.” Bashimapepo basukile baleka ukwipusha munyinefwe pantu ifyasuko fyakwe fyalengele cishibikwe ukuti ifyo balesambilisha fya bufi. Icine calisalangene mu musumba, ica kuti abalebelenga inyunshipepala batendeke ukulomba impapulo shesu. Bashimapepo balyumene akapi pa kuti bacincintile abantu ba kwa Lesa, lelo Yehova ‘abweseeshe buncitatubi pali bena.’—Amalu. 94:21-23.

Akalibumba ka misepela ya mu calici kaumene akapi na bashimapepo pa kuti baleshe umulimo wa kushimikila uo abantu baleita abati, “Russellism,” nangu umulimo wa kwa Russel. Lelo Munyinefwe Brown pa imiku iingi alibashinine pa cintubwingi. Abalwani balikeene ukuti ba Brown balibashinine, balikalipile na kalemba wa nyunshipepala uwalembele ifyo ba Brown balandile. Balileseshe ba Brown ukulasangwako ku kukumana kwabo, eco Munyinefwe Alfred Joseph e watampile ukulayako.

Balekumanina mu cikuulwa ca lulumbi ica Buxton Memorial Chapel, ice calici lya Methodist mu Freetown. Ba Alfred bebukisha ukuti, “ilyo inshita ya fipusho ne fyasuko yafikile, naipwishe shimapepo wa Anglican ukuti alondolole icisambilisho ca Bulesa butatu, ne fisambilisho fimbi ifishili fya mu malembo. Ceyamani wa kukumana asukile andesha ukwipusha amepusho na yambi.”

Melbourne Garber, uwali pali aba abalwani kabili uwali pali uku kukumana cilya cungulo alikutikeko ku lyashi ilyalandile ba “Bible” Brown. Na kuba uyu mulumendo ni ulya uwalesambilila ifya bushimapepo uwabilikishe ati, “kwena nshatalamona, ba Brown balishiba Baibolo!” Ilyo apitulwikemo sana mu fyo aumfwile, Garber alishininkishe ukuti nasanga icine. Na o wine, aipwishe Munyinefwe Brown ukuti alemusambilishako. Ba Brown balimwitileko kwi sambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda ilyalebela pa mwabo. Nangu ca kuti ulupwa lwakwe lwalimukeene, Garber alilundulwike bwangu, ica kuti ena na bantu bambi balibatishiwe.

Satana alyeseshe sana ukubinda umulimo wa kushimikila ilyo taulalunduluka, lelo alifililwe. Cilolo wa mu Freetown aebele abalwani, ati: “Nga ca kuti mulimo wa bantunse ukapwa, lelo nga mulimo wa kwa Lesa, mukafilwa ukuupwisha.”—Imil. 5:38, 39.

Imipepele ya kwa Brown

Ku kutampa kwa May mu 1923, ba Brown balanshenye no Musambo wa ku London ukuti babatumineko impapulo na shimbi. Bwangu bwangu balibatumine ifitabo 5,000 e lyo fimbi bali no kutuma pa numa. Munyinefwe alitwalilile ukulanda amalyashi ya ku cintubwingi, ne minshipendwa ya bantu baleya mu kukutikako.

Muli ulya wine mwaka, Ulupungu lwa Kalinda lwatile: “Umulimo mu Sierra Leone naukula bwangu ica kuti munyinefwe Brown nalomba uwa kumwafwa, kabili ba Claude Brown aba ku Winnipeg, abaleikala kale ku West Indies e bo batumineko.”

Ba Claude Brown balishimikile sana imbila nsuma pa myaka iingi. Ilyo kwali Inkondo ya Calo iya Kubalilapo, balishipikishe ku fyo balebacusha mu fifungo fya ku Canada na ku Bulaya pa mulandu wa kukanaitumpa mu fikansa fya calo. Balishimikile mu Sierra Leone pa myaka 4 kabili balikoseshe icitetekelo ca babwananyina.

Ba Pauline Cole bebukisha ukuti, “ilyo nshilabatishiwa mu 1925, Munyinefwe Claude alinjipwishe ati:

“‘Nkashi Cole, bushe mwalyumfwikisha ifyo mwasambilila mu citabo ca Studies in the Scriptures? Tatulefwaya mukaleke ukupepa pa mulandu wa kukanaumfwikisha amasambililo ya mu Baibolo.’

“Nayaswike nati, ‘Ee, nalibelenga imiku ne miku kabili ning’umfwikisha. Ndefwaya ukubatishiwa!’”

Pauline Cole

Ba Pauline balicitile ifyo balaile, kabili babombele Yehova ukucila pa myaka 60, imyaka iingi pali iyi bali ni bapainiya baibela. Bapwishishe umulimo wabo pe sonde mu 1988.

Munyinefwe William “Bible” Brown alefwaya sana ukusambilisha abantu icine. Ba Alfred Joseph batile: “Nga nakumana na ba Brown ulucelo, pa kumposha baleti: ‘Mwashibukeni ba Joe. Lilembo nshi ilya bushiku bwa lelo?’ Nga nshilishibe, balencikulako ubusuma bwa kwishiba apafumine ilembo lya bushiku mu citabo icaleti, Daily Manna. [Ino nshita ici citabo tuciita ukuti Ukubebeta Amalembo Cila Bushiku.] Ubushiku bwakonkelepo, nalebelenga ilembo, pa kuti nga banjipusha ciba kwati bampumikisha fye. Pa kubalilapo, nshaishibe bwino ubusuma bwa fyo balenkansha, lelo pa numa nalishibe.”

Mwalifumine ifisuma ifingi mu fyo bansambilishe. Mu mwaka wa 1923, abantu 14 balibatishiwe kabili icilonganino mu Freetown calipangilwe. Munyinefwe umo uwasambilile icine ali ni George Brown, uwalengele mu cilonganino mwaba indupwa sha ba “Brown” shitatu. Pa mulandu ne fyo ishi ndupwa shitatu shalebombesha mu mulimo, aba mu musumba bainike abasambi ba Baibolo ukuti “Imipepele ya kwa Brown.”