Finshi Twingacita pa Kuti Tube ne Subilo lya Cine?

ELENGANYENI ukuti inkoloko yenu nayonaika. Tamwishibe ukwa kutwala mu kulungisha pantu kuli abantu abengi abaletila kuti bamulungishisha. Nomba icilemupapusha ca kuti ifyo bonse balelanda ukuti e fyo bengacita pa kumulungishisha nafipusana. Lyena mwaumfwa ukuti umuntu uo mwaishiba bwino e wapangile iyo inkoloko, e lyo atila kuti amulungishisha ukwabula ukumulipilisha. Ukwabula no kutwishika, uyu wine e o mwingapeela inkoloko ukuti amulungishishe, bushe te fyo?

Kuti twalinganya iyi nkoloko kwi subilo twakwata. Nga mwasanga ukutila tamukwete isubilo nga fintu caba ku bantu abengi pano isonde, nani engamwafwa ukuba ne subilo? Kwaliba abantu abengi abalanda ukutila kuti bamwafwa ukuba ne subilo, nomba ifyo balanda filaipilika kabili kuti fyamufulunganya fye. Kanshi tulingile ukuleka uwatubumbile e o atwafwe ububa ne subilo. Baibolo itila Lesa “taba kutali kuli ifwe umo umo” kabili alafwaisha ukutwafwa.—Imilimo 17:27; 1 Petro 5:7.

Umo Calola Ukuba ne Subilo

Ifyo Baibolo ilondolola ishiwi lya kuti isubilo, fyalipusana ne fyo basayantisiti na ba ku cipatala balilondolola. Mu ndimi balembelemo Baibolo pa kubala, ishiwi lya kuti “isubilo”, lipilibula ukulolela e lyo no kwenekela ifintu ifisuma ukucitika. Mwi subilo mwaba ifintu fibili. Mwaba ukufwaya ukuti icintu cimo cicitike e lyo no kushininkisha ukuti ico cintu cikacitika. Baibolo nga yabomfya ishiwi lya kuti isubilo, ninshi tailelanda fye pa kufwaya ukuti icintu cimo cicitike. Pa kukwata isubilo ufwile ukwata ifishinka ifilelangilila ukuti ico cintu cikacitika.

Kanshi kuti twatila isubilo lyalipalana sana ne citetekelo, pantu pa kuti umuntu akwate ifi fibili, afwile ukukwata ifishinka kabili talingile ukwelenganya fye ukuti icintu cimo ca cine. (AbaHebere 11:1) Nangu cibe ifyo, Baibolo ilalanda no kuti isubilo ne citetekelo fyalipusana.—1 Abena Korinti 13:13.

Ku ca kumwenako, nga mwaeba cibusa wenu ukuti amwafweko icintu cimo, kuti mwasubila ukuti alamwafwa. Icilengele mukwate isubilo ni co mwalicetekela cibusa wenu kabili mwalimwishiba bwino sana. Na kabili, mwalimona ifyo aafwilishapo abantu. Kanshi isubilo e lyo ne citetekelo fyalipalana sana kabili ilingi line fyendela pamo, nangu ca kuti fyalipusana. Kuti mwacita shani pa kuti mube ne subilo muli Lesa?

Ifilenga Tuleba ne Subilo

Lesa e ulenga tuleba ne subilo. Mu nshiku balelemba Baibolo, Yehova balemwita ukuti “isubilo lya kwa Israele.” (Yeremia 14:8) Icalengele abena Israele balemwita ukuti isubilo lyabo, ni co e walelenga balekwata isubilo. Ili isubilo talyali kufwaya fye ukuti icintu cimo cicitike. Ifyo Lesa alecitila abena Israele fyalilengele bashininkishe ukuti akabacitila fyonse ifyo abalaile. Pa myaka yonse iyo bali abantu bakwe, alebacitila fyonse ifyo abalaile. Yoshua uwali intungulushi yabo atile: “Namwishiba bwino . . . ukuti tapali amashiwi nangu yamo pa mashiwi yonse ayasuma ayo Yehova amwebele ayashacitika.”—Yoshua 23:14.

Nangu ca kuti napapita imyaka iingi ukutula apo Yoshua alandile aya amashiwi, fyonse ifyo Yehova alanda filacitika na muno nshiku. Mu Baibolo mwaliba ifintu ifingi ifyo Lesa alaile abantunse e lyo ne fyo fyafikilishiwe. Lesa nga alaya icintu, alacicita. Ici calengele bamo abalelemba Baibolo ukulalemba ifintu ifyo Lesa alaile kwati no kufikilishiwa na fifikilishiwa.

E mulandu wine twingalandila ukutila Baibolo citabo icilenga twaba ne subilo. Ilyo mulesambilila pa fyo Lesa afikilisha fyonse ifyo alaya abantunse, isubilo lyenu likalaya lilekoselako. Umutumwa Paulo alembele ukuti: “Fyonse ifyalembelwe kale fyalembelwe ku kutufunda, pa kuti mu kushipikisha kwesu na mu cisansamushi ca mu Malembo tube ne subilo.”—Abena Roma 15:4.

Lisubilo lya Finshi Lesa Atupeela?

Finshi filenga twalafwaisha ukuba ne subilo? Ni mfwa. Abantu abengi cilabakosela sana ukuba ne subilo nga bafwilwa, pantu na kuba umuntu nga afwa cimoneka kwati calala capwa takabale amoneka. Ne cabipisha ca kuti bonse fye kuti twafwa inshita iili yonse. Tatwakwata amaka ya kuicingilila ku mfwa nelyo aya kubuusha uufwile. Ici e calenga Baibolo ileita imfwa ukuti “umulwani wa kulekelesha.”—1 Abena Korinti 15:26.

Nomba kuti twacita shani pa kuti tube ne subilo nga natufwilwa? Ilembo lya mu Baibolo ililanda ukuti imfwa mulwani, lilanda no kuti ‘ikonaulwa.’ Yehova Lesa alikwata amaka ya kupwisha imfwa. Na kuba alilangile ukuti alikwata aya amaka pa miku iingi. Alangile shani ico? Alebuusha abafwa. Baibolo yalilanda pa bantu 9, abafwile abo Yehova abushishe ukubomfya amaka yakwe.

Pa nshita imo, Yehova alipeele Umwana wakwe Yesu amaka aya kubuusha cibusa wakwe Lasaro uwafwile pa nshiku 4. Yesu tabuushishe Lasaro mu bumfisolo, lelo ilyo alemubuusha kwali abantu abengi abalemonako.—Yohane 11:38-48, 53; 12:9, 10.

Nalimo kuti mwaipusha amuti, cinshi Lesa alebuushisha abantu? Pantu na kuba balikotele no kufwa na kabili. Na lyo line, pa mulandu wa kuti kwaliba amalyashi ayalanda pa bantu abo Lesa abuushishe pamo nga ilyashi lya kwa Lasaro, twalishinkisha ukuti isubilo twakwata ilya kuti Lesa akabuusha abafwa lya cine. Te cintu tufwaya fye ukuti cikacitike.

Yesu atile: “Nine kubuuka kabili umweo.” (Yohane 11:25) Yesu e o Yehova akapeela amaka ya kubuusha abantu mwi sonde lyonse. Atile: “Inshita ileisa ilyo bonse ababa mu nshiishi bakebukishiwa kabili bakomfwa ishiwi lyakwe [Yesu] no kufumamo.” (Yohane 5:28, 29) Twalikwata isubilo lya kuti ababa mu nshishi bakabuuka no kwikala mu paradaise pe sonde.

Kasesema Esaya alandile pa fikacitika ku bafwa ukuti: “Abantu bobe abafwa bakaba no mweo. Ifitumbi fyesu, fikabuuka. Shibukeni no kusekelela, mwe bekashi ba mu lukungu! Pantu umume wenu waba ngo mume wa ku musalu, kabili isonde likaleka abafwa ukufyalwa.”—Esaya 26:19.

Aya amashiwi yalatusansamusha icine cine. Bushe te fyo? Takwaba icabipa nangu cimo icingacitikila abafwa. Kanshi kuti twatila balicingililwa nga filya umwana uuli mwi fumo lya kwa nyina acingililwa. Bonse ababa mu nshishi, Lesa wa Maka Yonse alabebukisha. (Luka 20:37, 38) Nomba line fye akababuusha pa kuti bakaleikala mu calo cipya umukaba insansa kabili tukabasengela nga filya balupwa basengela umwana uwafyalwa. Ukwishiba ici icishinka kulalenga twaba ne subilo nangu natufwilwa.

Umulandu Cacindamina Ukuba ne Subilo

Paulo alilandile pa mulandu isubilo lyacindamina. Atile isubilo e ca kucinga umutwe pa fya kufwala fya bulwi ifya kwa Lesa. (1 Abena Tesalonika 5:8) Ni mwisa aloseshe? Mu nshiku balelemba Baibolo, umushilika nga afwala icisote ca nsalu nelyo ica mpapa, ilingi line ku nse alebikako ne cisote ca cela. Ici icisote ca cela, calelenga umushilika efwa nga bamuuma ku mutwe. Finshi Paulo alelandapo? Filya fine icisote cicingilila umutwe, e fyo ne subilo licingilila amatontonkanyo yesu. Nga twakwata isubilo lyakosa ilya kuti Lesa akacita fyonse ifyo afwaya ukutucitila, ilyo twakwata amafya tatwakalepelenganishiwa. Ukwabula no kutwishika, bonse fye tulakabila ici ica kucinga umutwe.

Paulo alibomfeshe icilangililo na cimbi pa kulanda pe subilo twakwata mu fyo Lesa atulaya. Atile: “Ili isubilo tukwete lyaba nge nanga ya mweo, ilyashininkishiwa kabili ilyakosa.” (AbaHebere 6:19) Paulo alishibe bwino ifyo inanga yacindama pantu pa miku iingi alipuswike ilyo ubwato alimo bwabundile. Nga kwaba amabimbi, abale-ensha ubwato balapoosa inanga pa nshi ya bemba. Nga ca kuti inanga yaikata pa nshi ya bemba, ilingi line ubwato tabusensenunwa na mabimbi ica kutila bwaitobaula ku mabwe no konaika bwaonaika.

Na ifwe nga ca kuti isubilo twakwata lili “ilyashininkishiwa kabili ilyakosa,” tatwakalesensenunwa ilyo twakwata amafya. Yehova alitulaya ukuti inshita ileisa ilyo tatwakalecula ku nkondo, ubunkalwe, ubulanda nelyo fye imfwa. (Moneni akabokoshi kali pe bula 10.) Nga ca kuti natukwata ili isubilo, tukalacita ifyo Lesa afwaya nangu ca kuti twikala mu calo umwaba abantu abacita sana ifyabipa.

Yehova afwaya ukuti na imwe bene mukabeko ilyo akalatucitila ifyo atulaya. Afwaya ukuti “abantu balekanalekana bakapusuke.” Finshi bafwile ukucita pa kuti bakapusuke? Ica kubalilapo, bafwile “ukwishiba bwino bwino icine.” (1 Timote 2:4) Abalemba ino magazini balemukoselesha ukuti na imwe mutendeke ukusambilila icine icaba mu Cebo ca kwa Lesa. Isubilo ilyo Lesa engamupeela lyalicila sana isubilo ilyo umuntu uuli onse engamupeela.

Nga mwakwata ili isubilo tamwakulaumfwa abapeleelwa, pantu Lesa kuti amupeela amaka ya kucita icili conse ico mwapanga ukucita, kulila fye nacilingana no kufwaya kwakwe. (2 Abena Korinti 4:7; Abena Filipi 4:13) Bushe na imwe te kuti mutemwe ukukwata isubilo lya musango uyu? Nga mulafwaisha ukuba ne subilo kabili mulafwaisha ukwishiba ifya kucita pa kuti mwingalikwata, tamufwile ukusakamana, pantu muli no kulikwata.

[Akabokoshi/Icikope]

Ico Tulingile Ukubela ne Subilo

Aya amashiwi ya mu Baibolo kuti yamwafwa ukuba ne subilo:

▪ Lesa alitulaya ukuti ifintu fikawama ku ntanshi.

Icebo cakwe citila isonde lyonse likaba paradaise umukaba abantu aba nsansa kabili abaikatana.—Amalumbo 37:11, 29; Esaya 25:8; Ukusokolola 21:3, 4.

▪ Lesa tabepa.

Alipata ubufi ubwa misango yonse. Yehova wa mushilo icine cine kabili alisanguluka, kanshi te kuti abepe nangu cingaba shani.—Amapinda 6:16-19; Esaya 6:2, 3; Tito 1:2; AbaHebere 6:18.

▪ Lesa alikwata amaka ya kucita icili conse.

Yehova fye e wa Maka Yonse. Tapali nangu cimo icingalenga afilwa ukucita ifyo atulaya.—Ukufuma 15:11; Esaya 40:25, 26.

▪ Lesa afwaya mukekale umuyayaya.

​Yohane 3:16; 1 Timote 2:3, 4.

▪ Lesa tafwailisha ifilubo muli ifwe.

Lesa tabika amano ku fyabipa ifyo tucita nelyo ku filubo, lelo abika sana amano ku fisuma ifyo tucita na ku fyo tubombesha ukucita ifisuma. (Amalumbo 103:12-14; 130:3; AbaHebere 6:10) Enekela ukuti twakulacita ifyalungama kabili nga amona tulecita ifyalungama alatemwa sana.—Amapinda 27:11.

▪ Lesa akulamwafwa ukucita ifyo mwapanga ukucita nga tafipusene no kufwaya kwakwe.

Ababomfi bakwe tabalingile ukumona kwati tabakwata uwa kubafwa. Lesa alatupeela umupashi wakwe uwa mushilo uutwafwa ukucila icintu icili conse.—Abena Filipi 4:13.

▪ Nga twatetekela Lesa tatwakaiseke.

Lesa te kuti acite icili conse icingalenga twaiseka pa mulandu wa kuti twalimutetekela.—Amalumbo 25:3.

[Icikope]

Nga filya fine ica kucinga umutwe ica cela cicingilila umutwe e fyo ne subilo licingilila amatontonkanyo

[Icikope]

Isubilo lyakosa lyaba nga inanga pantu lilalenga twilasensenunwa

[Abatusiminishe]

Courtesy René Seindal/Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo