MONA imilimo iyo abantu balebomba. Abena Israele balekuula ifibumba fya Yerusalemu. Ilyo Imfumu Nebukadnesari yaleonaula umusumba wa Yerusalemu imyaka 152 ku numa, yalibongolwele ne fibumba no koca iminshi ya musumba. Abena Israele tabakuulile ifibumba ilyo bafumine fye ku Babiloni.

Bushe uletontonkanya ukuti abantu baleumfwa bwino ukulaikala mu musumba uushacingililwe ne fibumba? Bali no mwenso pantu abalwani babo nga balebengilila no kubasansa. Lelo Nehemia, uyu ali apa alyafwile abantu ukukuula ifibumba na kabili. Bushe Nehemia ali ni nani?

Ali mwina Israele uwaleikala mu musumba wa Shushani, umo Mordekai na Estere baleikala. Nehemia alebombela ku ng’anda ya mfumu, e ico afwile ali ni cibusa wa kwa Mordekai na Estere, umukashi wa mfumu. Baibolo tayalanda nga ca kuti Nehemia alebombela Imfumu Ahasuerusi, umulume wa kwa Estere. Lelo yalilanda ukuti alebombela Imfumu, Artakishashete, iyakonkelepo.

Nga uleibukisha, Artakishashete ali ni mfumu iisuma sana. E wapeele Esra shilya indalama asendeke ku Yerusalemu isha kubomfya mu kukuula itempele lya kwa Yehova. Lelo Esra takuulile ifibumba fya musumba ifyabongolweke. Natumone ifyo cali pa kuti Nehemia abombe uyu mulimo.

Palipitile imyaka 13 ukutula apo Artakishashete apeelele Esra indalama sha kukuulila itempele. Pali iyi nshita, Nehemia e wali umukalamba wa balepeela Imfumu Artakishashete ifya kunwa. Kanshi e walepeela imfumu umwangashi, no kushinkisha ukuti takuli uubikile icili conse mu fya kunwa icingepaya imfumu. Uyu mulimo wali uwacindama sana.

Bushiku bumo, Hanani, munyina Nehemia na baume bambi balitandalile Nehemia ukufuma ku calo ca Israele. Baebele Nehemia pa mafya abena Israele bakwete no kuti ifibumba fya mu Yerusalemu ifyabongolwelwe, fyali fye filya fine. Ici calengele Nehemia ukuba no bulanda. E ico alipepele kuli Yehova ukuti amwafwe.

Bushiku bumo imfumu yamwene Nehemia alemoneka fye uwa bulanda. E ico yamwipwishe ati: ‘Cinshi ulemonekela uwa bulanda?’ Nehemia aebele imfumu ati, ni co ifintu tafili bwino mu Yerusalemu e lyo ne fibumba fyalibongoloka. Imfumu yamwipwishe ati: ‘Cinshi ulefwaya ukucita?’

Nehemia atile: ‘Lekeni ndeya ku Yerusalemu pa kuti nkayekuula ifibumba cipya cipya.’ Imfumu Artakishashete yali no mutima uusuma. Yalisuminishe Nehemia ukuya, kabili yalimwafwileko no kufwaya ifimuti fya kukuulila. Ilyo Nehemia afikile fye ku Yerusalemu, aebele abantu ifyo alefwaya ukucita. Balitemenwe sana kabili batile: ‘Natutendeke ukukuula.’

Ilyo abalwani ba bena Israele bamwene ifibumba fyatendeka ukwima, batile: ‘Twalayako no kubepaya pa kuti baleke ukukuula.’ Lelo Nehemia alyumfwile ifyo abalwani balefwaya ukucita. E ico apeele ababomfi impanga na mafumo. Kabili atile: ‘Mwitiina abalwani besu. Lwileni bamunyinenwe, abana benu, abakashi benu, e lyo na mayanda yenu.’

Abantu bali abashipa. Balekwata ifyanso akasuba no bushiku, kabili balitwalilie ukukuula. E ico bapwishishe ukukuula ifibumba mu nshiku fye 52. Nomba abantu balilekele ukutiina ukuti abalwani balabengilila. Nehemia na Esra balesambilisha abantu ifunde lya kwa Lesa, kabili abantu bali ne nsansa.

Lelo na pali ilya nshita, ifintu tafyali nga filya fyali ilyo abena Israele bashilabasenda ku Babiloni. Imfumu ya ku Persia e yalebateka kabili baleibombela. Lelo Yehova alibalaile ukuti akabatumina imfumu imbi, no kuti iyi imfumu ikaletela abantu umutende. Bushe ni nani Yehova alelandapo? Bushe ali no kuleta shani umutende pe sonde? Palipitile imyaka 450 pa kuti abantu beshibe ifingi pali iyi imfumu. Pa numa ya iyi myaka, kwalifyelwe umwana uwacindama sana. Ili lyashi limbi ilyo tuli no kulandapo.