UMWAUME wa ku New York (U.S.A.) ashimiko kuti: “Umwana wandi Jonathan aletandalila ifibusa [bakilomita] banono akatalamukila. Umukashi wandi, Valentina, tatemenwe wene ukulaya kulya. Umukashi wandi lyonse aali uwa mwenso pa lwa kufula kwa bamotoka. Lelo Jonathan alitemenwe ifya malaiti malaiti, kabili ifibusa fyakwe fyalikwete umwa kubombela uko enganonka ukubelesha kubomba. Nali pa ŋanda ku masamba ya Manhattan, New York. Umukashi wandi ali ku Puerto Rico ku kutandalila balupwa lwakwe. ‘Jonathan alaswa abwele,’ e fintu natontonkenye. Lyene indibu ya pa ciibi yalililile. ‘Te uyo aisa no kwisa.’ Tali e o. Cali ni bakapokola na babomfi ba fya cipatala ababutukila ukuli ubukangalume. ‘Bushe namumwishiba uyu laisenshi wa kwa namutekenya?’ e fyaipwishe kapokola. ‘Ee, wa mwana wandi, wa kwa Jonathan.’ ‘Natumukwatila imbila ya bulanda. Kwaciba ubusanso, kabili . . . umwana wenu, . . . umwana wenu nafwa.’ Ukwankulako kwandi ukwa kubalilapo kwali kwa kuti, ‘Te kuti cibe ca cine!’ Cilya ca kucitika ca kulengo kushikitika caiswile icilonda mu mitima yesu ico cicili cilepola, nelyo fye pa numa ya myaka.”

 Wishi mu Barcelona (Spain) alembo kuti: “Ku numa mu Spain wa muli ba 1960, twali ulupwa lwa nsansa. Kwali María, umukashi wandi, na bana besu batatu, David, Paquito, na Isabel, aba myaka ya bukulu 13, 11, na 9 mu kukonkana.

“Kasuba kamo mu March 1963, Paquito aishile ku ŋanda ukufuma ku sukulu aleilishanya ku kukalipa kwa mutwe ukwabipisha. Twalifulunganishiwe tatwaishibe icalengele—lelo mu kwangufyanya twalisangile. Amaawala yatatu pa numa alifwile. Ukusuuma umulopa ukwa kuli bongobongo kwasendele ubumi bwakwe.

“Imfwa ya kwa Paquito yacitike ukucila pa myaka 30 iyapitapo. Nelyo ni fyo, ukukalipwa kwashika ukwa kulya kulufya kutwalilila ukuba na ifwe ukufika kuli kano kasuba. Takwaba inshila iili yonse iyo abafyashi bengalufishamo  umwana no kukanayumfwo kuti nabalufya icintu icaba ulubali lwabo—te mulandu no butali bwa nshita yapitapo nelyo ubwingi bwa bana pambi bengakwata.”

Ifi ifya kukumanya fibili, umo abafyashi balufishe abana, filangilila fintu icilonda ciba icashika kabili icibelelela lintu umwana afwa. Fintu yaba aya cine amashiwi ya kwa dokota umo uwalembele ukuti: “Imfwa ya mwana ilingi line ilaba iyacilapo ukulengo bulanda kabili iyabamo ukucena ukucila imfwa ya mukalamba pantu umwana e muntu wenekelwa ukufwa mu kulekelesha mu lupwa. . . . Imfwa ya mwana uuli onse imininako ukulufya kwa masubilo ya nshita ya ku ntanshi, bulupwa [umwana mwaume, mamafyala, abeshikulu], ifya kukumanya . . . ifyo mushilati muipakishe.” Kabili ili itontonkanyo lya kulufya kwashika na kabili kuti lyabomba ku mwanakashi uuli onse uwalufya akanya ukupitila mu kupoose fumo.

Umukashi wafwilwa alondololo kuti: “Umulume wandi, Russell, alibombele nga kaafwa wa fya cipatala mu ncende mwalelwikwa inkondo ya Pacific mu kati ka Nkondo ya Calo iya II. Alimwene kabili alipusunswike imbuli shakaluka. Alibwelele ku United States kabili ku bumi bwacilapo ukubamo icibote. Pa numa abombele ngo mutumikishi wa Cebo ca kwa Lesa. Mu kubangilila kwa myaka yakwe iya ba 60 atendeke ukukwata ifishibilo fya bulwele bwa mutima. Aeseshe ukutungulula ubumi bwacincila. Lyene, kasuba kamo mu July 1988, aishilepamwa ku lupumo lwa ku mutima ulubi kabili alifwile. Ukulufya wene kwali ukwa kubongolola. Takwali ne nshita ya kumweba ati kafikenipo. Tali fye mulume wandi. Ali cibusa wandi uwawamisha. Twali natwakana imyaka 40 iya bumi capamo. Nomba camoneke ukuti nali no kulolenkana no kutalalilwa kwaibela.”

Ifi fili e finono fye ukufuma pa makana ya tuyofi uto tupama indupwa ukupulinkana icalo conse cila bushiku. Nga fintu abantu abali no bulanda abengi bengakweba, lintu imfwa yasenda umwana obe, umulume obe, umukashi obe, umufyashi obe, cibusa obe, iba mu cituntulu fintu kalemba wa Bwina Kristu Paulo aitile, “umulwani wa kupelelekesha.” Ilingi line ukwankulako kwa kubalilapo ukwa mu cifyalilwa ku mbila ya kutulumusha kuti pambi kwaba kukaana, “Te kuti cibe ca cine! Te kuti ncisumine.” Ukwankulako kumbi ilingi line kulakonkapo, nga fintu tuli no kumona.—1 Abena Korinti 15:25, 26.

Nangu cibe fyo, ilyo tushilalanguluka ukuyumfwa kwa bulanda, natwasuke ifipusho fimo ifyakatama. Bushe imfwa ipilibula impela ya uyo muntu? Bushe kwalibako isubilo ilili lyonse ilya kuti kuti twamona abatemwikwa besu na kabili?

Kalemba wa Baibolo Paulo atambike isubilo lya kwilulukwa ukufuma kuli ulya “mulwani wa kupelelekesha,” imfwa. Alembele ukuti: “Imfwa ili no kuletwa kuli tapali.” (NW) “Umulwani wa kulekeleshako ukonaulwa ni mfwa.” (1 Abena Korinti 15:26, The New English Bible) Mulandu nshi Paulo engabela uwashininkisha nga nshi pa lwa ico? Pantu asambilishiwe kuli umo uyo uwaimishiwe ku bafwa, Yesu Kristu. (Imilimo 9:3-19) Uyo na kabili e mulandu wine Paulo engalembela ukuti: “Pantu apo ni mu muntu [Adamu] e mwaishiile imfwa, kabili ni mu muntu [Yesu Kristu] e mwaishiile ukwima ku bafwa. Pantu ifyo fine ni muli Adamu e mo bonse bafwila, e fyo na muli Kristu e mo bonse bakalengelwa aba mweo.”—1 Abena Korinti 15:21, 22.

Yesu alilengelwe ubulanda mu kushika lintu akumenye mukamfwilwa wa ku Naini no kumona umwana wakwe uwafwa. Ubulondoloshi bwa Baibolo butwebo kuti: “Awe ilyo [Yesu] apalamine ku mpongolo ya mushi [Naini], moneni, umuntu nasendwa aletwalwa ku nse uwafwa, uwali mwana mwaume eka kuli nyina, na wene ali ni mukamfwilwa. Na bantu abengi aba mu mushi  bali nankwe. Na Shikulu pa kumumona amwikatilwe inkumbu, no kutila kuli wene, Wilalila. Kabili ayako, akumya na ku busamba; awe abapingile baliiminine, na o atile, We mulumendo, ndekweba, nati, Ima. E lyo uwafwile aliimine, no kutendeko kulanda; na Yesu amupeele kuli nyina. Awe umwenso waikete bonse, kabili balacindika Lesa, abati, Kasesema mukalamba naima muli ifwe. Kabili, Lesa napempula abantu bakwe.” Mona ifyo Yesu aseshiwe ku nkumbu, ica kuti abuushishe umwana wa kwa mukamfwilwa! Elenganya cintu ico cilangilila ku lwa nshita ya ku ntanshi!—Luka 7:12-16.

Palya, pa menso ya bansangwapo, Yesu acitile ukubuusha ukushingalabwa. Kwali cilangililo ca kubuusha uko ali nasobela kale kale inshita imo pa ntanshi ya ici ica kucitika, ukubweshiwa ku bumi pe sonde pe samba lya “muulu upya.” Pali ako kashita Yesu ali nasoso kuti: “Mwisunguka pali ici; pantu inshita ileisa, iyo bonse aba mu nshishi bakomfwamo ishiwi lyakwe, no kufumamo.”—Ukusokolola 21:1, 3, 4; Yohane 5:28, 29; 2 Petro 3:13.

Bansangwapo bambi ku kubuusha kumo basanshishepo Petro, capamo na bambi aba muli 12 abaleenda na Yesu mu nyendo shakwe. Mu cituntulu baumfwile Yesu wabuushiwa alelanda pa mbali ya Bemba wa Galili. Ubulondoloshi butwebo kuti: “Yesu atile kuli bene, Iseni, mwikule. (Lelo tapalipo pa basambi uwapamine ukumwipusha, ati, Ni mwe bani? Baishibe ukuti ni Shikulu.) Yesu aisa, abuula no mukate no kubapeela, ne sabi ifyo fine. Uyu nomba e muku uwalenga itatu Yesu amoneke ku basambi bakwe, ilyo abuukile ku bafwa.”—Yohane 21:12-14.

Muli ifyo, Petro kuti alemba mu kuba no kushininwa kwa mupwilapo ukuti: “Abe uwapaalwa Lesa kabili Wishi wa kwa Shikulwifwe Yesu Kristu! Umwabelo luse lwakwe ulwingi atufyalile libili ku kuba no kucetekela kwa mweo mu kubuuka kwa kwa Yesu Kristu ku bafwa.”—1 Petro 1:3.

Umutumwa Paulo alumbulwile isubilo lyakwe ilyabamo ukucetekela lintu atile: “Ndetetekela muli fyonse ifyabelo mwalola Amalango, ne fyalembele bakasesema; pa kukwate citetekelo kuli Lesa ico na bo bene balolela, ica kuti kukabo kwima ku bafwa kwa balungama na bashalungama.”—Imilimo 24:14, 15.

Amamilioni muli ifyo kuti bakwata isubilo lyakosa ilya kumona abatemwikwa babo aba mweo na kabili pe sonde lelo pe samba lya fyashingulukako ifyapusanininako. Finshi fikaba ifyo fyashingulukako? Ukulonsha kwalundwapo ukwe subilo lyashimpwa pali Baibolo ilya batemwikwa besu abalufiwa kuli no kulandwapo mu ciputulwa ca kulekelesha ica uno broshuwa, icikwete umutwe wa kuti “Isubilo Lyashininkishiwa Ilya Bafwa.”

Lelo intanshi natulanguluke ifipusho ifyo pambi wingakwata nga ca kuti uli no bulanda pa lwa kulufya umutemwikwa: Bushe ca cifyalilwa ukuba no bulanda muli iyi nshila? Ni shani fintu ningekala no bulanda bwandi? Cinshi bambi bengacita ku kunjafwa ukubomba na bwene? Ni shani fintu ningaafwa bambi abali no bulanda? Kabili maka maka, Cinshi cintu Baibolo isosa pa lwe subilo lyashininkishiwa ilya bafwa? Bushe nkatala nkamonepo abatemwikwa bandi na kabili? Kabili kwi?