1, 2. Ca kumwenako nshi cilanga ukuti tulakabila icipimo ca kubomfya pa kusala ifya mipepele?

BUSHE kuti twaishiba shani Lesa? Bushe tufwile ukubebeta ifisambilisho fyonse ifya mipepele iingi iyabako? Kwena ico teti cicitike. Nangu fye nga kuti twacite co, bushe kuti twaishiba shani icisambilisho ca cine?

² Kwena, apo abantu basambilisha ifyalekanalekana pali Lesa, tulekabila ica kutwafwa ukwishiba icine, icipimo ico abantu bengasuminisha. Ukulangilila ici: Tutile kuli ukukansana pa mushiika pa butali bwa nsalu imo. Uuleshitisha aleti insalu ilepele bamita batatu, lelo uuleshita aletontonkanya ukuti naipipa. Bushe kuti mwapwisha shani ubu bwafya? Ni pa kupima insalu ukubomfya ica kupiminako.

3. Cinshi Baibolo yalembeelwe?

³ Bushe kwaba icipimo ca kubomfya pa kusala imipepele? Ee, ni Baibolo. Lesa alengele Baibolo ukulembwa pa kuti abantu mu ncende shonse bengasambilila icine pali wene. AmaBaibolo imintapendwa yalipulintwa. Yalipilibulwa, nampo nga ni yonse nelyo imbali shimo, mu ndimi ukucila 2,100. Nalimo abantu bonse kuti babelenga icine pali Lesa mu lulimi lwabo.

4. Fyebo nshi ifyaba muli Baibolo?

⁴ Baibolo bupe bwawamisha ubwafuma kuli Lesa. Ilondolola ifintu ifyo tushingeshiba ukwabula yene. Ilanda pa baba mu bwikalo bwa mipashi. Isokolola ifyo Lesa atontonkanya, ubuntu bwakwe, no  bufwayo bwakwe. Itweba ifyo asungile abantu pa myaka iingi nga nshi. Ilanda pa fikacitika ku ntanshi. Kabili ilanga ifyo twingasanga inshila iitwala ku mweo wa muyayaya.

5. Ca kumwenako nshi cilanga ukuti Baibolo ilomfwana na sayansi?

⁵ Kwaba imilandu iingi iyo twingasuminina ukutila Baibolo cine cine Cebo ca kwa Lesa. Umulandu umo wa kuti Baibolo ilomfwana na sayansi. Ku kale, abantu mwi sonde lyonse baleti paliba apo isonde lyaikala. Ku ca kumwenako, ku Masamba ya Afrika, inshita imo abantu basumine ukuti isonde lyaikala pa nsoka iipomba, iyaipomba imiku 3,500 pa muulu we sonde ne miku 3,500 pa nshi. Lelo, ukumfwana na sayansi, kalemba wa Baibolo alembele ukucila pa myaka 3,500 iyapita ukuti Lesa “akobeka ne calo apashaba kantu.”—Yobo 26:7.

6. Bushininkisho nshi ubukalamba ubwa kuti Baibolo yafuma kuli Lesa?

⁶ Ubushininkisho bukalamba ubwa kuti Baibolo cine cine yafuma kuli Lesa bwa kuti yalifikapo nga nshi ukusobela ifya ku ntanshi. Lesa taba nga bakasesema abantunse pantu wene alishiba ifya ku ntanshi; fyonse ifyo alanda lyonse filacitika.

7. Kusesema nshi kumo ukwa mu Baibolo ukwafishiwepo ku kale?

⁷ Ukusesema kwa mu Baibolo ukwingi kwalifishiwepo ku kale. Ku ca kumwenako, ilyo kwashele imyaka 700 ukuti Yesu afyalwe, Baibolo yalandile bwino ukutila ali no kufyalilwa mu musumba wa Betlehemu, kabili filya fine fye yalandile e fyo cali. (Mika 5:2; Mateo 2:3-9) Ukulunda ku kusesema ukwingi kumbi pali Yesu, Baibolo kabili yasobele ukutila ali no kufyalwa kuli nacisungu kabinge ali no kufutukwa pa sha silfere 30. Uku kusesema na ko kwalifishiwepo. Kwena takwali umuntu uwakwete amaka ya kusobela ifi fintu!—Esaya 7:14; Sekaria 11:12, 13; Mateo 1:22, 23; 27:3-5.

8. Kusesema nshi kumo ukwa mu Baibolo ukulefishiwapo lelo, kabili kulanga cinshi?

⁸ Ukusesema kwa mu Baibolo ukwingi  kulefishiwapo mu nshita tulimo. Kumo ni uku:

• “Uluko lukemino luko lubiye [mu nkondo], no bufumu bukemino bufumu bubiye; kukaba ne finkukuma fikalamba, kabili uku no ku kukabe fipowe ne fikuko.”—Luka 21:10, 11.

• Kukaba “ukufulisha kwa bupulumushi.”—Mateo 24:12.

• “Mu nshiku sha kulekelesha . . . abantu bakaba abaitemwa, abatemwe ndalama, . . . aba bucintomfwa ku bafyashi, . . . ababulo kuiteka, abankalwe; bakaba abashatemwa busuma, . . . abatuumikwa, abatemwo kwangala ukucisho kutemwa Lesa.”—2 Timote 3:1-5.

Bushe tamulesuminisha ukuti ifi fintu filecitika lelo? Ifi ukusesema kwa mu Baibolo kwaba ukwa cine kabili ukwalungama filanga ukuti Baibolo tayaba nge fitabo fimbi. Yaba Cebo capuutwamo ica kwa Lesa!—2 Timote 3:16.

9, 10. Cinshi cilanga ukuti Lesa tasuminisha abantu ukwalula Baibolo?

⁹ Tutile mwalikwata akampani kabili mwalibika icipampa apaba amafunde mufwaya ababomfi benu ukubaka. Nga umulwani ayalwile ifyo mwalembele, cinshi mwingacita? Bushe te kuti mulungike ifyo ayalula? Na Lesa wine tasuminisha abantu ukwalula icine ca mu Cebo cakwe, Baibolo.

¹⁰ Abaesha ukwalula ifisambilisho fya Cebo ca kwa Lesa balifilwa. Ilyo twalinganya ifyo Baibolo yaba lelo ne fyo yali kale, yaba fye cimo cine. Ici cilanga ukuti Baibolo tayayalulwa imyaka yapita.