1-4. Bwafya nshi Petro alimo, kabili amuba ni mwe nga mwaumfwile shani?

 PETRO bamupoosa mu cifungo baisalako ne mpongolo iikalamba iya cela yati na mpu. Pa kumutwala mu kalyati bamukakilila iminyololo ku bashilika babili abena Roma. Pa nshita iikalamba nelyo inshiku, alelolela fye ifili no kumucitikila. Ifyo alemona fye, fibumba fya cifungo ne nshimbi, iminyololo bamukakile, e lyo na bashilika abalemulinda.

² Ifyo Petro bamupingwile tafyaweme nangu panono. Imfumu Herode iyali Agripa I yalefwaisha sana ukumwipaya. a Na kuba, yali no kumufumisha ku bantu pa numa ya bushiku bwa ca Kucilila, kanshi imfwa ya kwa Petro yali no kuba ngo bupe ubwali no kulenga abantu ukusekelela. Ici tacali cintiinya fye, cali no kucitika. Tapakokwele apo iyi yine imfumu yaipaile Yakobo, umusambi munankwe uwa kwa Petro.

³ Nomba, cili cungulo bushiku kabili inshita bapangile ukumwipailapo tailafika. Bushe finshi Petro aletontonkanyapo mu cifungo umo ali umufitile na fititi? Bushe aletontonkanya pa mashiwi Yesu Kristu amwebele imyaka imo iyapita ukuti bushiku bumo bakamukaka no kumutwala uko talefwaya, e kutila ku kumwipaya? (Yoh. 21:18, 19) Napamo Petro aletontonkanya ukuti nalimo iyi e nshita iyo Yesu alelandapo.

⁴ Bushe ifi fyacitikile Petro nga ni mwe fyacitikile, nga mwaumfwile shani? Abengi kuti bamona kwati nomba capwa fye takuli ifisuma nangu fimo ifikacitika. Lelo abasambi ba kwa Yesu Kristu aba cine cine nga baba mu bwafya, bushe na bo bamona kwati ninshi calaala capwa? Finshi twingasambilila ku fyo Petro na Bena Kristu banankwe bacitile ilyo balebacusha? Natumone ifyo twingasambililako.

5, 6. (a) Mulandu nshi Imfumu Herode Agripa I yalesanshila aba mu cilonganino ca Bena Kristu kabili yabasanshile shani? (b) Mulandu nshi imfwa ya kwa Yakobo yabelele bwesho ku ba mu cilonganino?

⁵ Nga fintu twasambilile mu cipandwa cafumako, ukusanguka kwa kwa  Korneli Umwina fyalo no lupwa lwakwe ukuba Abena Kristu, kwalengele aba mu cilonganino ukutemwa. Lelo abaYuda abashali Bena Kristu bafwile balipeshiwe amano ilyo baishibe ukuti abaYuda abengi Abena Kristu balitendeke ukulapepela pamo na Bena fyalo.

⁶ Herode, kateka uwali incenjeshi, atontonkenye ukuti ili line e shuko lya kuti atemwikwe ku baYuda, e co atendeke ukulacusha Abena Kristu. Herode afwile alyumfwile ukuti umutumwa Yakobo na Yesu Kristu bali fibusa sana. E ico, ‘aipeye Yakobo munyina Yohane ku lupanga.’ (Imil. 12:2) Ala kwena ubu bwali bwesho ku cilonganino! Yakobo ali pa basambi batatu abamweneko uko Yesu ayalwike kabili alimwene ne fipesha mano fimbi ifyo acitile ifyo abatumwa bambi bashamweneko. (Mat. 17:1, 2; Marko 5:37-42) Yesu aleita Yakobo na Yohane munyina ukuti, “Abana abakalipa kwati kubulukuta kwa mfula,” pantu bali abacincila sana. (Marko 3:17) Ilyo Yakobo bamwipeye, aba mu cilonganino balyumfwile sana ububi pantu ali ni nte ya cishinka, ali uwashipa kabili umutumwa uo batemenwe.

7, 8. Finshi icilonganino cacitile ilyo Petro bamukakile?

⁷ Ilyo Yakobo bamwipeye, abaYuda balitemenwe, nga filya fine Agripa aletontonkanya ukuti bakatemwa. Ici calengele ukuti Agripa akose ukufwaya nomba ukwipaya Petro. Nga fintu tulandilepo pa kutendeka, aikete Petro no kumupoosa mu cifungo. Agripa afwile aibukishe ukuti inshita imo abatumwa balifumine mu cifungo mu cipesha mano, nga filya twamwene mu Cipandwa 5. Pa kushininkisha ukuti umutumwa Petro tafyukile mu cifungo, Herode amukakilile iminyololo ku bashilika babili e lyo kwali na bashilika bambi 16 abalemulinda, aba balekomboshanya akasuba no bushiku. Petro nga afyuka, ninshi balya abashilika abalemulinda ebo bali no kwipailamo. Finshi Abena Kristu banankwe bali no kucitapo pali ubu bwafya ubukalamba ubo Petro alimo?

 ⁸ Icilonganino calishibe ifyo calingile ukucita. Pa Imilimo 12:5 patila: “E ico Petro alelindwa mu cifungo; lelo icilonganino calemupepelako no mukoosha kuli Lesa.” Ca cine batwalilile fye ukulapepelako munyinabo uo batemenwe, kabili amapepo yabo yalefuma pa nshi ya mutima. Imfwa ya kwa Yakobo tayabalengele ukufuupuka; nelyo ukulamona kwati ipepo talyacindama. Yehova amona ukuti ukupepa kuli ena kwalicindama nga nshi. Yehova alasuka amapepo nga nayalingana no kufwaya kwakwe. (Heb. 13:18, 19; Yako. 5:16) Ili lisambililo ilyacindama nga nshi ku Bena Kristu muno nshiku ilyo balingile ukubikako sana amano.

9. Finshi twingasambililako ku Bena Kristu abapepeleko Petro?

⁹ Bushe mwalishibako abasumina banenu abalepita mu mesho? Nalimo balecula pa mulandu wa kubacusha, nangu balibabinda ku buteko, nelyo balecula pa mulandu wa kuponenwa no tuyofi. Ala kuti cawama sana ukulabapepelako! Limbi mwalishibako na bambi abakwata amafya ayo abengi bashingeshiba bwangu, pamo nga mafya ya mu lupwa, ukufuupulwa, nangu amafya yamo ayalenga ukuti cafye ukusungilila icitetekelo cabo. Nga ca kuti mwatala mwaetetula ilyo mushilatendeka ukupepa, mukebukishako abantu bamo abo mwingalumbula mwi shina ilyo mulepepa kuli Yehova, ‘uumfwa ipepo.’ (Amalu. 65:2) Na kuba, na imwe bene mulafwaya bamunyinenwe na bankashi ukumupepelako ilyo muli na mafya.

10, 11. Londololeni ifyo malaika wa kwa Yehova afumishe Petro mu cifungo.

¹⁰ Bushe Petro alisakamikwe pa bwafya akwete? Kwena tatwaishiba, lelo ubushiku ubwa kulekeleshako mu cifungo, alileele utulo utukalamba pa kati ka bashilika babili abalemulonda sana ica kuti takwete na pa kufuntukila. Uyu mwaume wa cishinka alishibe ukuti te mulandu ne cili conse icali no kucitika pa bushiku bukakonkapo, Yehova ali  no kumusungilila. (Rom. 14:7, 8) Kwena, Petro afwile taletontonkanyapo nangu panono pa fintu ifya kusungusha ifyali mupepi no kucitika. Mu kupumikisha, ulubuuto lwasanike mu cifungo umo aali. Malaika aiminine pa mwinshi, lelo abalinshi bafwile tabamumwene, kabili bwangu bwangu ashibwishe Petro. Iminyololo iyo bakakile Petro ku maboko, iyalemoneka kwati te kuti iputuke, yaiponene fye!

¹¹ Malaika aebele Petro amashiwi ayepi mu kukonkana ati: “Ima bwangu! . . . Kaka umushipi no kufwala indyato shobe. . . . Fwala ne laya lyobe.” Bwangu bwangu Petro alicitile ifyo bamwebele. Lyena, malaika amwebele ati: ‘Nkonka,’ na o Petro alimukonkele. Balifumine mu cifungo no kupita pa bashilika abali pa nse abalelinda Petro, kabili ukwabula ukupanga icongo balungeme ku mpongolo iikalamba iya cela. Nomba bali no kupita shani? Nga ca kutila Petro alitontonkenyepo pa fyo bali no kupita, ninshi atontonkenyepo fye nshita iinono. Pantu ilyo bafikile pa mpongolo, “yaisukile fye iine.” Ninshi Petro talaishiba ne cilecitika, balipitile pa mpongolo kabili baile mu musebo, na po pene malaika aliile. Awe e fyo Petro bamushile mu musebo, kabili nomba e lyo akutulwike ukuti icalecitika cali ca cine cine, tacali cimonwa iyo. Alipuswike!—Imil. 12:7-11.

12. Mulandu nshi ukutontonkanya pa fyo Yehova apuswishe Petro kwingatukoselesesha?

¹² Bushe tatukoseleshiwa nga twatontonkanya pa maka ayakulisha ayo Yehova akwata aya kupususha ababomfi bakwe? Petro balimwikete ku mfumu iyaletungililwa no bufumu ubwakwatishe amaka pali ilya nshita. Na lyo line, afumine mu cifungo aleyendela fye! Kwena, Yehova tacita ifipesha mano fya musango yu ku babomfi bakwe bonse. Tacitile icipesha mano kuli Yakobo; kabili taishilecita icipesha mano kuli Petro lintu amashiwi Yesu amwebele yafikilishiwe. Abena Kristu muno nshiku tabenekela ukuti Yehova kuti abapususha mu cipesha amano. Lelo, twalishiba ukuti Yehova tayaluka iyo. (Mal. 3:6) Kabili nomba line ali no kubomfya Umwana wakwe ukulubula iminshipendwa ya bantu ku mfwa iyaba kwati cifungo umo abantu bashingafuma. (Yoh. 5:28, 29) Amalayo ya musango uyu yalatukoselesha nga nshi ilyo twakwata amafya.

13-15. (a) Bushe aba mu cilonganino abalongene mu ng’anda ya kwa Maria bacitile shani ilyo Petro afikile? (b) Bushe ni nani uo ibuuku lya Imilimo nomba litendeka ukulandapo, kabili bushe finshi ifyo Petro alecita ku ba bwananyina konse uko aleya?

¹³ Petro aiminine mu musebo umwafiita, aletontonkanya ukwa kuya. Lyena aishiletontonkanya uko ali no kuya. Lwa mupepi fye paleikala Umwina Kristu ishina lyakwe Maria. Maria afwile ali ni mukamfwilwa uwakweteko ne cuma, alikwete ne ng’anda iikalamba umo icilonganino calelonganina. E wali nyina kwa Yohane Marko, uo balumbula pa muku wa kubalilapo pali ili lembo mwi buuku lya Imilimo. Yohane Marko aishileba ngo mwana kuli Petro. (1 Pet. 5:13) Pali ubu bushiku, abengi aba muli cilya cilonganino balilongene mu ng’anda ya kwa Maria balepepa no mukoosha, nangu ca kutila bwali bushiku sana.  Ukwabula no kutwishika, balepepa ukuti Petro akakulwe, lelo tabaleenekela ukuti Yehova alayasuka ipepo lyabo!

¹⁴ Petro alikonkonseshe pa ciibi ca pa mpongolo icaali apa kwingilila mu lubansa lwa ng’anda. Umubomfi umukashana ishina lyakwe Roda aile ku kwisula ku mpongolo. Ishina lya kuti Roda ilyaseekele sana ku baGriki, lipilibula “iluba lya Rose.” Roda alipapile sana ilyo aumfwile ishiwi lya kwa Petro! Mu nshita ya kwisula ku mpongolo, uyu mukashana uwatemenwe sana pa kumfwa ishiwi lya kwa Petro abutukile mu ng’anda, asha Petro naiminina mu musebo, kabili aebele icilonganino ukuti Petro ali pa nse. Batile napena, lelo akoselepo fye ukubeba ukuti ca cine lishiwi lya kwa Petro omfwile. Bamo batile afwile naumfwa ishiwi limo, nomba lifwile lishiwi lya kwa malaika wa kwa Petro. (Imil. 12:12-15) Ilyo ifi fyalecitika, Petro ena atwalilile fye ukukonkonsha, mpaka basukile baya ku mpongolo no kwisulako.

¹⁵ Ilyo baiswileko, “balimumwene kabili balipapile”! (Imil. 12:16) Petro aebele abalesekelela ukuti baleke ukukafya pa kuti abalondolwele icacitike, no kuti bakashimike ku mutumwa Yakobo na ku ba bwananyina, kabili abebele ukuti afwile ukuya ilyo abashilika ba kwa Herode bashilamusanga. Petro aile ku ncende imbi uko bashingamwikata uko atwalilile ukubomba umulimo wakwe mu cishinka. Mwi buuku lya Imilimo, Petro baisamulandapo umuku wa kulekeleshako mu cipandwa 15 pa fyo acitile ilyo kwaimine ilyashi lya kusembululwa, ukufuma apa tabamulandapo na kabili muli ili buuku. Nomba, litendeka ukulanda pa mulimo ne nyendo sha mutumwa Paulo. Lelo, te kuti tutwishike ukuti Petro alekosha icitetekelo ca ba bwananyina konse uko aleya. Abashele mu ng’anda ya kwa Maria, bashele fye aba nsansa.

16. Mulandu nshi tushingatwishikila ukuti ku ntanshi tukaba ne nsansa sana?

¹⁶ Limo Yehova alacitila ababomfi bakwe ifintu ifyo bashileenekela, ica kuti balaba ne nsansa sana kabili balapeshiwa na mano. Ifi fine e fyo aba bwananyina baumfwile bulya bushiku ilyo Petro afumine mu cifungo mu cipesha amano. Nalimo na ifwe bene limo e fyo twingomfwa Yehova nga atupaala. (Amapi. 10:22) Ku ntanshi, tukamona uko fyonse ifyo Yehova alaya fikafikilishiwa isonde lyonse. Ifyo akatupaala fikacila sana pa fyo twelenganya ukuti e fyo cikaba. E ico, cikulu fye twatwalilila aba busumino, tukaba ne nsansa icine cine ku ntanshi.

17, 18. Cinshi calengele ukuti abantu batashe Herode bufi bufi?

¹⁷ Na Herode wine alipapile ukuti Petro alifumine mu cifungo, ici calimubipile nga nshi. Apo pene fye akonkomeshe abashilika bakwe ukuti bafwaye Petro, kabili alubulwishe abashilika abalelinda Petro. Babatwele ku ‘kukandwa,’ napamo ku kubepaya. (Imil. 12:19) Herode Agripa takwete luse nelyo inkumbu. Bushe uyu muntu alikandilwe pa bunkalwe bwakwe?

¹⁸ Agripa afwile atontonkenye ukuti aseebana pantu alifililwe ukwipaya Petro, lelo tapakokwele atendeke ukuibililika na kabili. Kwali inshita ilyo abalwani bakwe baishile kuli ena ukuti bomfwane nankwe pa lwa mutende, kabili ukwabula no kutwishika alefwaya sana ukulanda ku bantu abengi. Luka  alandile pa fyo aipempenkenye ukuti, “Herode afwele ifya kufwala fya bufumu.” Kalemba we lyashi lya kale umuYuda Josephus alembele ukuti ifya kufwala fya kwa Herode fyali fya silfere, pa kuti akasuba nga kasanika pa mfumu, ilebengeshima fye. Iyi mfumu ya cilumba lyena yatendeke ukulanda. Abantu abaletasha bufi bufi bapundile abati: “Ilyo lishiwi lya kwa lesa, te lya muntu iyo!”—Imil. 12:20-22.

19, 20. (a) Mulandu nshi Yehova akandile Herode? (b) Bushe ilyashi lilanda pa fyo Herode Agripa afwile mu kupumikisha litusansamusha shani?

¹⁹ Lesa fye e o balingile ukupeela umucinshi wa musango uyo, kabili alemona ifyalecitika! Herode afwaya nga alisengawike ubwafya ubwali no kumuponena. Nga alibakalipile nelyo ukubakaanya. Mu nshita ya ico, ifyamucitikile fyaishileba nga filya ipinda litila: “Icilumba e citangilila ukuwa.” (Amapi. 16:18) “Apo pene malaika wa kwa Yehova alimuumine,” alengele ulya mwaume wa cilumba ukufwa imfwa iibi kabili iya museebanya. “Imititi yalimulile, asuka afwa.” (Imil. 12:23) Josephus na o atile Agripa alwele fye mu kupumikisha kabili alandile no kuti imfumu yatile yalefwa pantu yalisumine ifyo abantu baitashishe mu bumbimunda. Josephus alembele ukuti Agripa aculile kuli ubu bulwele pa nshiku shisano ilyo talafwa. b

²⁰ Limo cimoneka kwati abantu abashipepa Lesa balacita ifintu ifyabipa sana lelo tababakanda. Ici tacifwile ukutupapusha, pantu “icalo conse calaala mu maka ya mubifi.” (1 Yoh. 5:19) Na lyo line, ababomfi ba cishinka aba kwa Lesa limo cilabakalipa ilyo balemona kwati abantu abacita ifyabipa tabalebakanda. E mulandu wine amalyashi aya musango yu yatusansamushisha. Na kuba, ilyo Yehova acitapo fimo, ababomfi bakwe bonse baleshiba ukuti alitemwa umulinganya. (Amalu. 33:5) Nomba line fye, mwi sonde lyonse mukaba umulinganya.

21. Bushe lisambililo nshi ilikalamba ilyaba mwi buuku lya Imilimo icipandwa 12, kabili litukosha shani?

²¹ Ili lyashi lipwa na mashiwi aya kukoselesha nga nshi aya kuti: “Icebo ca kwa Yehova calelunduluka no kusalangana.” (Imil. 12:24) Iyi lipoti ya kulunduluka kwa mulimo wa kushimikila ilatucinkulako ifyo Yehova apaala umulimo umo wine uwa kushimikila muno nshiku. Kwena, ilyashi ilyalembwa mu Imilimo icipandwa 12 talilanda fye pa mfwa ya mutumwa umo e lyo no kupusuka kwa mutumwa umbi. Icikalamba ico lilandapo ni pali Yehova ne fyo afulungenye amapange ya kwa Satana aya konaula icilonganino ca Bena Kristu no kulesha umulimo wa kushimikila. Ifyo Satana apangile tafyabombele, kabili fyonse ifyo apanga ifya musango yu tafyakabombe. (Esa. 54:17) Lelo, umulimo uo bonse ababa ku lubali lwa kwa Yehova na Yesu Kristu babomba ukatunguluka. Bushe ukwishiba ifi takutukosha? Ala mwandini lishuko nga nshi ilyo twakwata muno nshiku ilya kubila “icebo ca kwa Yehova!”