1, 2. Cisungusho nshi ico Petro na Yohane bacitile mupepi na ku mpongolo ye tempele?

 AKASUBA kabalikila pe bumba lya bantu abalemoneka kwati nabafulunganishiwa. AbaYuda abatemenwe sana ukupepa e lyo na basambi ba kwa Kristu batampa ukulafika mu mushi umwali itempele. “Inshita ya kupepa” a yalafika. (Imil. 2:46; 3:1) Petro na Yohane babala basha ibumba, balungama ku mpongolo ya musumba iyo baleita ukuti Iisuma, yakwete ifibi ifishaiwamina nga nshi ifyo bapangiile ne fyela fya mukuba wa ku Korinti. Ilyo kuli icongo ca bantu abalelanshanya ne ca makasa ya balepita, umwaume uuli ne myaka ukucila 40 kalombalomba kabili uwalemana ukufuma pa kufyalwa kwakwe, atambika amaboko.—Imil. 3:2; 4:22.

² Cilya Petro na Yohane bafika mupepi, kalombalomba atampa ukulanda amashiwi ayo alelanda lyonse pa kulomba indalama. Abatumwa baiminina, awe bamucebula. E lyo Petro atila: “Silfere na golde nshikwete, lelo nalakupeela fye ico nkwete: Mwi shina lya kwa Yesu Kristu umwina Nasarete ima, tampa ukwenda!” Baleni tontonkanyeni ifyo ibumba lyapapile ilyo Petro aikete umwaume uwalemana ku kuboko uushabalile enda apo afyalilwe—nomba aima no kwiminina aiminina fye uwaololoka! (Imil. 3:6, 7) Elenganyeni, bushe kuti mwatila uyu mwaume aumfwile shani ilyo aloleshe amolu na maboko amona nayapola, aesha ukutankila amona fye aenda? Kanshi te kuti tupape icalengele ukuti atampe ukulacilauka no kulaikatisha ishiwi pa kulumba Lesa!

3. Ca bupe nshi icacilapo ubukulu ico umwaume uwali kale icilema ne bumba abalongene bengapokelela?

³ Ibumba ilyalecankwa lyabutukila kuli Petro na Yohane mu lukungu lwa kwa Solomone. Pali iyi ncende, apo inshita imo Yesu aiminine no kusambilisha abantu, e po na Petro na o aiminina pa kulondolwela abantu umwalolele icacitike. (Yoh. 10:23) Atambika ibumba no mwaume uwali kale icilema ica bupe icacindama sana ukucila pali silfere na golde. Ici ica bupe nacicila pa kuposha fye umuntu. Ubu ubupe lishuko lya kulapila, ukwelelwa imembu, no kuba abakonshi ba kwa Yesu Kristu, uo Yehova asala “ukupeela ubumi bwa muyayaya.”—Imil. 3:15.

4. (a) Ukuposha umuntu mu cisungusho kwalengele kube ubwafya bwa musango nshi? (b) Fipusho nshi fibili ifyo tuli no kwasuka?

 ⁴ Ala ubu bushiku bwaliweme nga nshi! Umuntu umo uwalwele, balimuposeshe atampa no kwenda. Abantu amakana na bambi balipeelwe ishuko lya kumfwikisha amashiwi ya kwa Lesa pa kuti bengalaenda ukulingana ne fyo Lesa afwaya. (Kol. 1:9, 10) Cimbi na co ca kuti, ifyacitike pali bulya bushiku fyalengele kube ukukansana pa bantu ba cishinka abalekonka Kristu ne ntungulushi ishale-esha ukubalesha ukubomba umulimo wa kubila ubukombe bwa Bufumu. (Imil. 1:8) Petro na Yohane bali ‘bantu abashasambilila kabili abantu yaweyawe.’ Nomba finshi twingasambilila ku mutima bakwete na ku nshila babombelemo ilyo baleshimikila ubunte kwi bumba? b (Imil. 4:13) E lyo kabili kuti twapashanya shani ifyo bena na basambi bambi bacitile ilyo balebalwisha?

5. Finshi tusambilila ku nshila Petro alandiilemo kwi bumba?

⁵ Ilyo Petro aiminine pa ntanshi ye bumba, alishibe bwino ukuti bamo pali aba bantu ni balya abalepunda bukali bukali ukuti Yesu alingile ukufwa. (Marko 15:8-15; Imil. 3:13-15) Tontonkanyeni pa fyo Petro ashipile ilyo alelanda pa lwalala ukwabula umwenso ukutiumuntu icilema ni mwi shina lya kwa Yesu e mo apoleele. Petro tafwaile ukupita mu mbali pa kulanda icishinka pa muntu uwapolele. Abantu abalongene alibebeelepo fye apabuuta tuutu ukuti na bo bene balikuminweko ku mfwa ya kwa Kristu. Lelo kwena nangu cali ifi Petro tapatile aba bantu, pantu alishibe ukuti ico ‘bacitile ni mu kukanaishiba.’ (Imil. 3:17) Alilandile na bo bwino kwati ba bwananyina e lyo kabili abikile sana amano ku kulanda pa bukombe bwa Bufumu. Alishibe ukuti nga balapila no kutetekela Kristu, Yehova kuti ‘abapuupuutula.’ (Imil. 3:19) Na ifwe bene tulingile ukushipa, tatulingile ukulapita mu mbali pa kubila ubupingushi bwa kwa Lesa ubuli no kwisa. Nomba kwena, tatulingile ukuba abakali, ababula uluse ku bantu iyo, nangu ukulapingwila abantu libela. Lelo tulingile ukulamona abo tubilako imbila nsuma ukuti, kuti baba bamunyinefwe, kabili tulingile ukubika amano ku fisuma ifya mu bukombe bwa Bufumu, nga filya Petro alecita.

6. Bushe Petro na Yohane balangishe shani ukuti bali abaicefya?

⁶ Abatumwa bali abaicefya. Tabalefwaya ukuti e bo balumbukilemo mu fipesha mano ifyobalecita. Umfweni ifyo Petro alandile kwi bumba lya bantu: “Cinshi muletulolekesesha kwati ni ku maka yesu atemwa ni kuli bukapepa bwesu e ko tulengele uyu muntu ukwenda?” (Imil. 3:12) Petro na batumwa bambi balishibe ukuti ifintu fyonse ifisuma ifyo balebomba mu mulimo, maka ya kwa Lesa e yalelenga, te maka yabo abene nakalya. Kabili bufuke bufuke bacindike Yehova na Yesu pa fintu fyonse ifyo babombele bwino.

7, 8. (a) Bupe nshi twingapeela abantu? (b) Bushe ubulayo bwa “kubweseshamo ifintu fyonse” bulefikilishiwa shani muno nshiku?

⁷ Na ifwe bene tufwile ukuba abaicefya ilyo tulebomba umulimo wa kubila  imbila nsuma iya Bufumu. Muno nshiku, umupashi wa kwa Lesa taupeela Abena Kristu amaka ya kucita ifipesha amano. Nomba nangu cibe fyo, kuti twa-afwa abantu ukuba ne citetekelo muli Lesa na muli Kristu no kubalenga ukupokelela ica bupe cimo cine ico Petro alaile balya bantu abalongene, e kutila, ishuko lya kwelelwa imembu no kupuupuutulwa na Yehova. Cila mwaka, iminshipendwa ya bantu balapokelela ici ica bupe, cilalenga baba abasambi babatishiwa aba kwa Kristu.

⁸ Ca cine ukuti tuleikala mu nshiku sha “kubweseshamo fyonse” isho umutumwa Petro alandilepo. Amashiwi ya kuti “Lesa alandiile muli bakasesema bakwe aba mushilo aba ku kale,” yalifikilishiwa pantu Ubufumu bwalimikwe mu muulu mu 1914. (Imil. 3:21; Amalu. 110:1-3; Dan. 4:16, 17) Ilyo papitile fye inshita inono, Kristu atampile ukula-angalila umulimo wa kubwesha ukupepa kwa cine pano calo. Nomba abantu abengi nga nshi balisa muli paradaise ya mampalanya ku kuba abatekwa ba Bufumu bwa kwa Lesa. Balifuula ubuntu bwa kale ubuleonaika no “kufwala ubuntu bupya ubwalengelwe ukulingana no kufwaya kwa kwa Lesa.” (Efes. 4:22-24) Kwati nga filya cali kuli ulya muntu walemana uwalelomba ubupe, uyu mulimo ukalamba walibombwa, te ku maka ya buntunse, lelo ni ku mupashi wa kwa Lesa. Tulingile ukupashanya Petro ukushipa no kuba abacincila no kubomfya Icebo ca kwa Lesa pa kusambilisha abantu. Nga ca kuti twalyafwapo abantu ukwaluka ukuba abasambi ba kwa Kristu, tulingile ukwishiba ukuti ni ku maka ya kwa Lesa, te ku maka yesu fwe bene.

9-11. (a) Bushe intungulushi sha baYuda shacitile shani ilyo shaumfwile ubukombe bwa kwa Petro na Yohane? (b) Cinshi abatumwa bapingwilepo ukucita?

⁹ Ubukombe bwa kwa Petro ne fyo umwaume uwali kale icilema alecilauka no kupunda fyalengele kube icongo icikalamba nga nshi. Ilyo kapitao wa mwi tempele—uo basontele ukulamona ukuti takuli ifimfulunganya aumfwile icongo, alibutukileko pamo ne ntungulushi sha bashimapepo ku kuyafwailisha ifyalecitika. Aba abaume bafwile bali baSaduke, akalibumba ka bakankaala aka bapolitishani abena Roma. Balebomba umulimo wa kusungilila umutende, tabalekonka amafunde ayashalembelwe ayo abaFarise balekonka, kabili tabacetekeele na mu kubuuka kwa bafwa. c Ala balifulilwe nga nshi pa kusanga Petro na Yohane mwi tempele, balesambilisha ukwabula umwenso ukuti Yesu alibuuka ku bafwa!

¹⁰ Ibumba lya balwani abakalipe nga nshi bapoosele Petro na Yohane mu cifungo e lyo ubushiku ubwakonkelepo babatwele ku cilye cikalamba ica baYuda. Ukulingana ne fyo ishi ntungulushi shaituntumba shaletontonkanya, Petro na Yohane bali “bantu abashasambilila kabili abantu yaweyawe” abashakwete insambu sha kusambilisha mwi tempele. Tabailepo kwi sukulu nangu limo ilyaishibikwe uko balesambilisha ifya mapepo. Nomba, ifyo bapamine ukulanda bwino e lyo no kushipa fyalengele icilye ukupapa. Cinshi calengele ukuti Petro na Yohane beshibe sana ukulanda? Cimo icalengele ca kuti ‘baleba  pamo na Yesu.’ (Imil. 4:13) Shikulwibo alesambilisha ngo muntu uwaba na maka ayafuma kuli Lesa, te pamo nga bakalemba babo.—Mat. 7:28, 29.

¹¹ Icilye caebele abatumwa ukuleka ukubila imbila nsuma. Muli bulya bwikashi, ifipoope fya cilye fyalicindikwe sana. Imilungu imo iyafumineko, ibumba limo line ilya bashicilye lyapingwile ukuti Yesu “afwile ukufwa.” (Mat. 26:59-66) Na lyo line, Petro na Yohane tabatiinine. Ilyo baiminine pa ntanshi ya aba bantu abakankaala, abasambilila sana, kabili abacindikwa, Petro na Yohane ukwabula no mwenso, lelo mucinshi mucinshi bayaswike abati: “Pinguleni mwe bene, nga calungama mu menso ya kwa Lesa ukumfwa kuli imwe atemwa ukumfwa kuli Lesa. Lelo ifwe, te kuti tuleke ukulanda ifyo twamwene ne fyo twaumfwile.”—Imil. 4:19, 20.

12. Cinshi cingatwafwa ukuba abashipa no kukanaitwishika?

¹² Bushe na imwe kuti mwashipa? Bushe mumfwa shani nga mwakwata ishuko lya kushimikila abakankaala, abasambilila sana, nangu abacindikwa mu bwikashi? Ni shani nga ca kuti balupwa lwenu, abo musambilila na bo, nangu abo mubomba na bo balemupumya pa fyo mwasumina? Bushe mulatiina? Nga mulatiina, umwenso kuti wapwa. Ilyo Yesu ali pano calo, asambilishe abatumwa bakwe ifya kuilandila ifyo basumineno ukwabula umwenso lelo no mucinshi. (Mat. 10:11-18) Pa numa ya kubuuka ku bafwa, Yesu alaile abasambi bakwe ukuti akatwalilila ukuba na bo “inshiku shonse mpaka na ku mpela ya calo.” (Mat. 28:20) Ukupitila mu “musha wa cishinka,” Yesu alatusambilisha ifya kuilandila ifyo twasuminamo. (Mat. 24:45-47; 1 Pet. 3:15) Alatusambilisha mu kulongana, pamo nga mwi Sukulu lya Butumikishi ilya Bulesa, e lyo na mu mpapulo ishashimpwa pali Baibolo, pamo nga Ukupelulula Ukufuma Mu Malembo. Bushe mulabikako amano ku kulongana na ku kubelenga impapulo? Nga mulecita ifi, mukaba abashipa e lyo kabili tamwakaleitwishika nangu panono. Nga filya fine abatumwa bali, takuli nangu cimo icikamulesha ukulanda pa cine ca kwa Lesa icishaiwamina ico mwaumfwa no kuimwena mwe bene.

13, 14. Finshi tulingile ukucita nga twakwata ubwafya, kabili mulandu nshi?

¹³ Ilyo fye babakakwile mu cifungo, Petro na Yohane balilongene pamo na ba bwananyina na bambi. Bonse capamo, “bapepele . . . kuli Lesa” no kulomba  ukuti abakoshe pa kuti batwalilile ukushimikila. (Imil. 4:24) Petro alishibe bwino sana ukuti ukushintilila pa maka yesu fwe bene nga tulefwaya ukubomba umulimo wa kwa Lesa buwelewele. Ilyo kwashele fye imilungu imo ilyo Yesu talafwa, Petro ali-ituntumbile no kweba Yesu ati: “Nangu aba bambi bonse bamubutuke, ine nshakamubutuke nakalya!” Nomba nga fintu fye Yesu asobele, tapapitile na nshita umwenso wa kutiina abantu waikete Petro ica kuti akaana no munankwe kabili kafundisha wakwe. Lelo, Petro alisambilileko fimo ku cilubo cakwe.—Mat. 26:33, 34, 69-75.

¹⁴ Ukuba fye no mukoosha takwakamwafwe ilyo mulebomba umulimo wa kubela ubunte pali Kristu. Abalwani nga balefwaya ukunenuna icitetekelo cenu nangu nga balefwaya ukumulesha ukushimikila, mulingile ukupashanya Petro na Yohane. Lombeni amaka kuli Yehova. Butukileni ku cilonganino. Ebeni baeluda na Bena Kristu bambi abafikapo ubwafya mukwete. Amapepo ya bantu bambi kuti yatwafwa ukukosa.—Efes. 6:18; Yako. 5:16.

15. Mulandu nshi uo abalekapo ukushimikila pa nshita imo bashilingile ukufuupuka?

¹⁵ Nga ca kuti pa nshita imo mwalyumfwile umwenso mwaleka no kushimikila, tamulingile ukufuupuka. Ibukisheni ukuti, ilyo fye Yesu afwile abatumwa bonse fye balibalile baleka ukushimikila, lelo tapakokwele balitampile ukubomba na kabili. (Mat. 26:56; 28:10, 16-20) Mu nshita ya kuleka ifilubo fya ku numa ukumufuupula, bushe te kuti musambilileko ku fyamucitikila, ica kuti na imwe kuti mwakoshako bambi?

16, 17. Finshi twingasambilila kwi pepo ilyapepele abakonshi ba kwa Kristu mu Yerusalemu?

¹⁶ Finshi twingapepela nga ca kuti bakateka baletucusha? Mukwai ibukisheni ukuti, abasambi tabapepeele ukuti amacushi yataluke pa mibili yabo. Balibukishe bwino amashiwi ya kwa Yesu aya kuti: “Nga bacushishe ine, na imwe bakamucusha.” (Yoh. 15:20) Lelo, aba abasambi ba cishinka bapepele kuli Yehova pa kuti ‘alolekeshe’ pa fintiinya fya balwani. (Imil. 4:29) Abasambi balilwike bwino nga nshi, balishibe no kuti amacushi balekwata, kwali kufikilishiwa kwa busesemo. Balishibe ukuti, nga filya fine Yesu abasambilishe ukupepa, ukufwaya kwa kwa Lesa kulingile ‘ukucitwa pano isonde,’ nangu intungulushi sha bantu abenda mushiki balande ifya musango nshi.—Mat. 6:9, 10.

¹⁷ Pa kuti babombe umulimo wa kwa Lesa, abasambi bapepele kuli Yehova abati: “Suminisheni abasha benu ukuti balelanda Icebo cenu no kushipa konse.” Bushe Yehova abaswike  shani ilyo bapwile fye ukupepa? “Umo balongene mwalitenkene; na bonse baiswilemo umupashi wa mushilo kabili balelanda icebo ca kwa Lesa no kushipa.” (Imil. 4:29-31) Takuli icingalesha umulimo wa kwa Lesa ukubombwa. (Esa. 55:11) Nangu ubwafya bukule shani, nangu umulwani amoneke shani uwa maka, nga twalilila kuli Lesa mwi pepo, tulingile ukwishiba ukuti akatupeela amaka ya kutwalilila ukulanda icebo cakwe no kushipa.

18. Finshi ifyo aba bwananyina mu cilonganino ca mu Yerusalemu baleafwanamo?

¹⁸ Icilonganino icipya mu Yerusalemu calilundulwike bwangu bwangu no kukwata abantu abacilile pali 5,000. d Nangu ca kuti bafumine ku fikulilo fyalekanalekana, abasambi bali no “mutima umo.” Bali abaikatana mu mano na mu kutontonkanya. (Imil. 4:32; 1 Kor. 1:10) Abasambi tabapepele fye ukuti Yehova engabapaala capwila na po pene. Baleafwana mu mashiwi ya kwa Lesa e lyo na mu mikalile nga bamona ukuti bamo nababulisha. (1 Yoh. 3:16-18) Ica kumwenako fye, umusambi Yosefe, uo abatumwa baleita ukuti Barnaba, alishitishe impanga yakwe no kupeela indalama shonse no mweo onse pa kuti shingafwa abafumine ukutali, ukwikala mu Yerusalemu pa nshita iitali pa kuti bengasambilila ifingi ifya kukosha icitetekelo cabo icipya.

19. Mulandu nshi Yehova akandiile Anania na Safira?

¹⁹ Ulupwa lumo, Anania na Safira, na bo balishitishe ico bakwete no kutuula ubupe. Nomba bena balibepele ukuti nabapeela indalama shonse, lelo ‘balifishilepo indalama shimo.’ (Imil. 5:2) Yehova alibakandile mpaka no kufwa bafwa, icalengele ukubakanda te mulandu wa kuti indalama shalicepele, lelo mulandu wa kuti tabakwete umutima uusuma uwa kupeela e lyo kabili bali no bucenjeshi. Te ‘bantu babepele, lelo babepele Lesa.’ (Imil. 5:4) Kwati nga filya fyali abantu ba bumbimunda abo Yesu akalipile, Anania na Safira babikile sana amano ku kufwaya ukuti abantu balebalumbanya ukucila ukuti Lesa e o abapaale.—Mat. 6:1-3.

20. Finshi twasambililako nga tulefwaya ukupeela Yehova ubupe?

²⁰ Nga filya fine fye abasambi ba cishinka aba kubalilapo bakwete umutima wa kupeela mu Yerusalemu, e fyo ne Nte sha kwa Yehova abengi nga nshi muno nshiku bapeela ubupe bwa kwafwilisha umulimo wa kushimikila mwi sonde fye lyonse. Takwaba nangu umo uo bapatikisha ukupeela indalama nangu inshita ku kwafwilisha uyu mulimo. Ala, Yehova tafwaya tulemubombela ne cintu ku mukoshi nangu mu kupatikishiwa. (2 Kor. 9:7) Nga twapeela ubupe, ico Yehova atemwapo, te bwingi bwa fyo twapeela lelo amona mu mutimaico tulepeelela. (Marko 12:41-44) Tatulingile ukuba nga Anania na Safira, ukulabombela Lesa pa mulandu wa kuti tulefwaya ukunonkelamo nangu ukufwaya ukuti abantu baletulumbanya. Lelo, tulingile ukupashanya Petro na Yohane e lyo na Barnaba. Kanshi lekeni tulebombela Yehova pa mulandu wa kuti twalimutemwa no mweo onse e lyo na pa mulandu wa kuti twalitemwa abanensu.—Mat. 22:37-40.