1, 2. Mulandu nshi mulingile ukukwatila uwa kumutungulula nelyo ica kumutungulula nga muli mu ncende iyo mushaishiba? Cinshi Yehova atupeela icitutungulula?

ELENGANYENI ukuti mulepita mu ciswebebe icikalamba sana pa kuya ku cifulo cimo. Lelo mwailuka ukutila pa kuti mwiluba mufwile ukukwata uwa ku mutungulula nelyo ica ku mutungulula. Kuti mwacita shani pa kuti mufike uko muleya? Mulingile ukweba umuntu uwaishiba bwino iciswebebe ukuti amulange ifya kwenda. Nelyo kuti mulemona akasuba nelyo intanda.  Calicindama ukukwata ifya kumutungulula pa kuti mwifwila mu ciswebebe.

² Bonse tulakwata amafya ayengi, kabili inshita shimo tatwishiba ne fya kucita. Bonse fye Yehova alitupeela kampingu iya kututungulula. (Yakobo 1:17) Natusambilile pa fyo kampingu yaba e lyo ne fyo ibomba. Lyena twalasambilila pa fyo twingasambilisha kampingu yesu, umulandu tulingile ukucindikila kampingu ya bantu banensu, e lyo ne fyo kampingu iisuma ingalenga imikalile yesu yawaminako.

3. Bushe kampingu ni cinshi?

³ Kampingu bupe ubusuma ubo Yehova atupeela. Kampingu ni nte iitweba ukuti ici cisuma no kuti ici cibi. Ishiwi lya ciGriki ilyo bapilibula ukuti “kampingu” mu Baibolo lyalola mu kuti “ukuishiba.” Kampingu yesu nga ilabomba bwino kuti yatwafwa ukwishiba ifyo twaba. Kuti yatwafwa ukucita ifisuma no kutaluka ku fyabipa. Na kabili kuti yalenga twaba ne nsansa nga twasala bwino ifya kucita nelyo twaumfwa ububi nga tatusalile bwino.—Moneni Ifyebo na Fimbi pa 5.

4, 5. (a) Finshi fyacitike ilyo Adamu na Efa bakeene ukumfwila kampingu yabo? (b) Bantu nshi bamo abo Baibolo yalandapo abacitile ifilanga ifyo kampingu ibomba?

⁴ Bonse fye kuti twasalapo nampo nga kumfwa ifyo kampingu yesu iletweba nelyo iyo. Adamu na Efa basalilepo ukukanaumfwa ifyo kampingu yabo yalebeba, kabili ici calengele babembuka. Pa numa balyumfwile ububi, lelo ninshi nababembuka kale. Tabaumfwilile Lesa. (Ukutendeka 3:7, 8) Nangu ca kuti balikwete  kampingu iyapwililika, kabili balishibe no kuti balingile ukumfwila Lesa, basalilepo ukukanakonka ifyo kampingu yabo yabebele.

⁵ Na lyo line abantu abengi abashapwililika balakonka ifyo kampingu yabo ibeba. Natulande pali Yobo. Yobo alekonka ifyo kampingu yalemweba. Apo Yobo alepingula bwino pa fintu, e co alandiile ati: “Umutima wandi tawakanseebanye inshiku shandi shonse.” (Yobo 27:6) Ilyo Yobo alandile pa “mutima” wakwe, alelanda pali kampingu yakwe, iyalemweba ukuti ici cisuma ne ci cibi. Davidi ena inshita shimo talekonka ifyo kampingu yalemweba kabili taleumfwila Yehova. Pa numa aleumfwa ububi ica kuti umutima wakwe ‘walemucusha.’ (1 Samwele 24:5) Kampingu ya kwa Davidi yalemweba ukuti ifyo acitile tafyaweme. Lelo Davidi alisambilile ukukonka ifyo kampingu yakwe yalemweba, ne ci calengele ebwekeshapo icilubo acitile.

6. Mulandu nshi twingalandila ukuti kampingu bupe ubo Lesa atupeela?

⁶ Nangu fye bantu abashaishiba Yehova ilingi line baleluka ukuti ifintu fimo fisuma e lyo fimbi fibi. Baibolo itila: “Mu matontonkanyo yabo abene, balepeelwa umulandu nelyo fye ukulungamikwa.” (Abena Roma 2:14, 15) Ku ca kumwenako, abantu abengi balishiba ukuti ukwipaya no kwiba kubi. Nangu ca kuti abene te kuti beshibe ukuti balekonka kampingu yabo, icishinka ca kuti ni kampingu iyo Yehova abapeela e ilenga baleishiba ukuti ici cisuma e lyo ici cibi. Na kabili ninshi balekonka amashinte ya mafunde, nelyo icine ico Yehova atupeela icitwafwa ukulasala bwino ifya kucita.

7. Mulandu nshi limo kampingu ingatubepela?

 ⁷ Lelo inshita shimo kampingu yesu kuti yatubepa. Natulangilile, ifyabipa ifyo tutontonkanya ne fyo tumfwa kuti fyalenga kampingu yesu yaleka ukubomba bwino, kabili kuti yatutungulula ku kucita ifyabipa. Kampingu iisuma taisa nga meno ya mu kanwa. (Ukutendeka 39:1, 2, 7-12) Tulingile ukusambilisha kampingu. Yehova alatupeela umupashi wa mushilo kabili alitupeela na Baibolo pa kutwafwa. (Abena Roma 9:1) Natulande pa fyo twingacita pa kusambilisha kampingu.

8. (a) Bushe ifyo tufwaya kuti fyakuma shani kampingu? (b) Cipusho nshi tulingile ukuyipusha ilyo tushilasala ifya kucita?

⁸ Abantu bamo batontonkanya ukuti nga balecita ifyo balefwaya ninshi balekonka ifyo kampingu ibeba. Bamona ukutila kuti bacita fyonse ifyo balefwaya cikulu fye nabafitemwa. Lelo pa mulandu wa kuti tatwapwililika ifyo tufwaya kuti fyalenga twacita icishilungeme. Ifyo tufwaya nga fyacilamo kuti fyalenga kampingu yesu yafilwa ukubomba bwino. Baibolo itila: “Umutima wa bucenjeshi ukucila fyonse, kabili walipelelwa. Nani engawishiba?” (Yeremia 17:9) Kanshi nalimo kuti twatendeka ukumona fimo ukuti fisuma nangu ca kuti fyalibipa. Ku ca kumwenako, ilyo Paulo ashilaba Umwina Kristu, alecusha sana abantu ba kwa Lesa kabili alemona ukuti ifyo alecita fyali fye bwino. Aletontonkanya ukuti ifyo kampingu yakwe yalemweba fyali fye bwino. Lelo pa numa alandile ati: “Uumpingula ni Yehova.” (1 Abena Korinti 4:4; Imilimo 23:1; 2 Timote 1:3) Ilyo Paulo aishibe ifyo Yehova aleumfwa  pa fyo alecita, alilwike ukuti alingile ukwaluka. Kanshi ilyo tushilacita nangu cimo, tufwile ukuyipusha atuti, ‘Finshi Yehova alefwaya ncite?’

9. Bushe calola mwi ukutiina Lesa?

⁹ Nga ca kuti mwalitemwa umuntu te kuti mufwaye ukumukalifya. Apo twalitemwa Yehova, tatufwaya ukucita ifingamukalifya. Tulingile ukupata sana fyonse ifingakalifya Yehova. Ifi fine e fyo na Nehemia acitile. Nangu ca kuti ali ni cilolo talefwaya ukubomfya icifulo akwete ku kunonke fyuma. Mulandu nshi? Nehemia atile ico ashacitile ifi ni “pa mulandu wa kutiina Lesa.” (Nehemia 5:15) Nehemia talefwaya ukucita nangu cimo icali no kukalifya Yehova. Na ifwe bene tatufwaya ukucita ifingakalifya Yehova. Nga tulebelenga Baibolo tukeshiba ifingalenga Yehova alesekelela.—Moneni Ifyebo na Fimbi pa 6.

10, 11. Mashinte nshi aya mafunde aya mu Baibolo ayengatwafwa ukusala bwino pa bwalwa?

¹⁰ Ku ca kumwenako Umwina Kristu kuti asalapo nampo nga kunwa ubwalwa nelyo iyo. Finshi fingamwafwa ukusalapo bwino ifya kucita? Natulandeko pali fimo: Baibolo tayalesha ukunwa ubwalwa. Na kuba, Baibolo itweba aiti umwangashi bupe ubo Lesa atupeela. (Amalumbo 104:14, 15) Na lyo line, Yesu aebele abasambi bakwe ukukanaba ‘bacakolwa.’ (Luka 21:34) Nangu fye ni Paulo aebele Abena Kristu ukuti tabalingile ukuba ne ‘ciwowo, no kulakolwa.’ (Abena Roma 13:13) Atile bacakolwa “tabakapyane ubufumu bwa kwa Lesa.”—1 Abena Korinti 6:9, 10.

¹¹ Umwina Kristu kuti ayipusha ati: ‘Bushe nalitemwa sana ubwalwa? Bushe mfwile fye ukunwa pa kuti ng’umfweko bwino? Bushe ico nwena ni co  mfwaya ukupwisha umwenso? Bushe ningile ukucefyako ubwalwa nwa ne miku nwa? * Bushe nangu tapali ubwalwa kuti naumfwa bwino ukuba ne fibusa?’ Kuti twapepa kuli Yehova ukuti atwafwe ukusala bwino ifya kucita. (Belengeni Amalumbo 139:23, 24.) Nga twacita ifi ninshi tulesambilisha kampingu ukulakonka amashinte ya mafunde aya mu Baibolo. Lelo twalasambilila na fimbi ifyo tulingile ukucita.

12, 13. Bushe ifyo kampingu yesu ingatusuminisha ukucita kuti fyapusana shani ne fyo kampingu ya bantu bambi ingabasuminisha ukucita? Kuti twacita shani nga ca kuti kampingu yesu yapusana ne ya bantu bambi?

¹² Kampingu cila muntu akwata yalipusana. Kampingu yenu kuti yamusuminisha ukucita ifintu fimo ifyo kampingu ya muntu umbi ingamukaanya ukucita. Ku ca kumwenako, kuti mwasalapo ukunwa ubwalwa, lelo umbi kuti asalapo ukukananwa. Cinshi cingalenga abantu babili batontonkanya ifyapusana pa bwalwa?

¹³ Uko umuntu akulila, ifyo ulupwa lwakwe lwalemona ico cintu, ifyo apitamo ne fintu fimbi, ilingi line filakuma ifyo amona ifintu. Nalimo umuntu uo cakosele ukuleka ukunwesha ubwalwa kuti asalapo ukukananwa ubwalwa nangu fye panono. (1 Ishamfumu 8:38, 39) E co nga mwapeela umuntu ubwalwa e lyo akaana, kuti mwacita shani? Bushe kuti mwaumfwa ububi? Bushe kuti mwatwalilila fye ukumupatikisha?  Bushe kuti mwamupatikisha ukumweba ico akaanina? Awe, pantu mwalicindika kampingu yakwe.

14, 15. Finshi fyacitike mu nshiku sha kwa Paulo? Finshi Paulo afundile Abena Kristu?

¹⁴ Mu nshiku sha mutumwa Paulo, kwali ifyacitike ifyalangile ifyo kampingu ya muntu umo ingapusana ne ya muntu umbi. Inama shimo balebala bashituula ku tulubi, pa numa e lyo bashitwala pa maliketi. (1 Abena Korinti 10:25) Paulo amwene ukuti cali fye bwino ukushita no kulya inama sha musango uyu. Alemona ukuti ifya kulya fyonse ni Yehova atupeela. Lelo aba bwananyina bamo abapepelepo utulubi baleti ukulya inama sha musango uyu takwali bwino. Bushe Paulo atile: ‘Iyo mukwai ine kampingu ilansuminisha ukulya ishi nama. Nalikwata insambu sha kulya ifyo ndefwaya’?

¹⁵ Awe, te fyo Paulo atontonkenye. Ifyo aba bwananyina baleumfwa fyalicindeme kuli ena ica kuti aliitemenwe ukuleka ukucita fimo ifyo akwetepo insambu. Paulo atile tatulingile ‘ukulacita ifya kutuwamina fye.’ Na kabili atile: “Pantu nangu fye ni Kristu talecita fye ifyalemuwamina.” (Abena Roma 15:1, 3) Paulo ali nga filya fine Yesu ali, tabikile fye amano ku fyo alefwaya lelo abikile amano na ku fyo abantu bambi balefwaya.—Belengeni 1 Abena Korinti 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Cinshi ico tushilingile ukupingwila munyinefwe pa fyo kampingu yakwe imusuminisha ukucita?

¹⁶ Kuti twacita shani nga ca kuti kampingu ya muntu umo yamusuminisha ukucita ifyo tulemona ukuti tafili bwino? Tulingile ukucenjela pa kuti tatumusuushishe no kulafwaya fye ukuti asumine ukuti e ulubile. (Belengeni Abena Roma 14:10.) Yehova tatupeele kampingu pa kuti tulepingula abantu bambi lelo atupeele  pa kuti tuleipingula. (Mateo 7:1) Tatufwaya ukuti ifyo tufwaya fyalenga mu cilonganino mwaba amalekano. Lelo tulecita ifingalenga aba mu cilonganino batemwana kabili baikatana.—Abena Roma 14:19.

17. Cinshi cacitika kuli kampingu ya bantu bamo?

¹⁷ Umutumwa Petro alembele ati: “Kwateni kampingu musuma.” (1 Petro 3:16) Ku ca bulanda abantu nga tabalekonka ifyo Yehova alanda mu Baibolo, kampingu yabo ilaleka ukubasoka. Paulo atile kampingu nga yaleka ukusoka umuntu ninshi iba ‘kwati baliyoca ku  cela icakaba.’ (1 Timote 4:2) Bushe mwalibala amupyapo sana? Umuntu nga apya, inkanda ilashala no mukofu kabili apali umukofu nangu mwaikatapo te kuti omfwe nangu cimo. Umuntu nga atwalilila ukucita ifyabipa, kampingu yakwe iba kwati ‘baliyoca’ kabili mu kuya kwa nshita ilaleka ukubomba.

18, 19. (a) Bushe ukumfwa ububi pa fyo twacitile kutusambilisha finshi? (b) Cinshi tufwile ukucita nga twaumfwa ububi pa membu isho twalapila no kulapila?

¹⁸ Nga twaumfwa ububi pa fyo tucitile, ninshi nalimo kampingu iletweba ukuti natulufyanya. Ici kuti calenga twatontonkanya pa fyo tucitile no kuleka ukuficita. Nga twatontonkanyapo kuti twaishiba ifyo twingacita pa kuti twikabwekeshapo ukucita icilubo cimo cine. Natulande pa Mfumu Davidi, ilyo yabembwike, kampingu yalilengele yalapila. Yalipatile  ifyo yacitile kabili yapangile ukuti yakulaumfwila Yehova. Pa mulandu ne fyamucitikile, Davidi alandile pali Yehova ati ‘musuma kabili ali-iteyanya ukwelela.’—Amalumbo 51:1-19; 86:5; moneni Ifyebo na Fimbi pa 7.

¹⁹ Na lyo line umuntu kuti atwalilila ukumfwa ububi pa fyabipa ifyo acitile akale sana nangu ca kuti alilapila. Umuntu nga aleumfwa ububi pa filubo acitile kale, kuti aba no bulanda kabili kuti aleumfwa ukuti tacindama. Limo ifi nga e fyo mumfwa, muleibukisha ukuti te kuti mwalule ifyo mwacitile kale. Nampo nga mwalishibe icisuma ne cibi nelyo nga tamwaishibe, Yehova alimwelela kabili alifuuta ne membu mwacitile. Yehova amumona ukuti mwalisanguluka kabili mufwile ukwishiba ukuti nomba mulacita ifisuma. Nangu ca kuti umutima kuti watwalilila ukumupeela  umulandu, Baibolo yena itila: “Lesa alicila imitima yesu.” (Belengeni 1 Yohane 3:19, 20.) Ici cilolele mu kuti ukutemwa atutemwa ne fyo atwelela fyalicila pa bubi tumfwa nelyo insoni tumfwa pa filubo twacitile. Mwilatwishika no kutwishika ukuti Yehova alimwelela. Umuntu nga asumina ukuti Yehova alimwelela, kampingu yakwe ilaleka ukumucusha kabili alabombela Lesa ne nsansa.—1 Abena Korinti 6:11; AbaHebere 10:22.

20, 21. (a) Cinshi cino citabo bacilembela? (b) Buntungwa nshi ubo Yehova atupeela? Bushe tulingile ukulabubomfya shani?

²⁰ Cino icitabo bacilembela ku kumwafwa ukusambilisha kampingu yenu pa kuti ilemusoka no ku mucingilila muli shino nshiku sha kulekelesha ishayafya. Calamwafwa no kwishiba ifya kubomfya mashinte ya mafunde mu mikalile yenu. Kwena cino citabo tacilelanda pa mafunde yonse ayo mwingalakonka muli fyonse ifyo mucita cila bushiku. Tukonka “ifunde lya kwa Kristu,” ilyashimpwa pa mashinte ya mafunde. (Abena Galatia 6:2) Ifi amafunde yashalanda pali fyonse ifyo tucita mu mikalile yesu tacilingile ukuba akabepekesho kakucitilamo ifyabipa. (2 Abena Korinti 4:1, 2; AbaHebere 4:13; 1 Petro 2:16) Lelo tulingile ukubomfya ubuntungwa bwesu pa kulanga ukuti twalitemwa Yehova.

²¹ Nga tuletontonkanya sana pa mashinte ya mafunde kabili nga tuleyabomfya no kuyabomfya, tulasambilila ifya kubomfya “amano aya kulekanya icalungama ne calubana” no kulamona ifintu nga fintu Yehova afimona. (AbaHebere 5:14) Nga twacita ifi, kampingu yesu ikalatutungulula bwino kabili ikalatwafwa ukwikalilila mu kutemwa kwa kwa Lesa.