1. Cinshi Yesu asakamene mu nshita ya bushiku ilyo ishilafwa?

CALI ni nshita ya bushiku ilyo Yesu ashilafwa. Alishibe ukuti taali no kutwalilila ukuba na basambi bakwe, kabili alisakamane pa fyo bali no kushala nga aya. Abebele ati: “Tamuli ba muli ici calo.” (Yohane 15:19) Lyena apepele kuli Wishi ati: “Te ba muli ici calo, ifyo na ine nshili wa muli ici calo.” (Yohane 17:15, 16) Ni mwi Yesu aloseshe ilyo apepele ifi?

2. Bushe “icalo” ico Yesu alandilepo ni cinshi?

² Ishiwi lya kuti “icalo” lilosha ku bantu abashaishiba Lesa kabili abatungululwa na Satana. (Yohane 14:30; Abena Efese 2:2; Yakobo 4:4; 1 Yohane 5:19) Bushe kuti twacita shani pa kuti twiba ‘aba muli ici calo’? Muli cino cipandwa twalalanda pa nshila shalekanalekana: Tulaba aba cishinka ku Bufumu bwa kwa Lesa kabili tatuitumpa mu fikansa fya calo. Tatutungululwa no mupashi wa calo. Tulafwala no kuiyemfya bwino, kabili tatumona ukukwata indalama nge fyo aba mu calo bamona. Na kabili tulafwala ifya bulwi ifyo Lesa atupekanishisha.—Moneni Ifyebo na Fimbi pa 16.

3. Bushe Yesu alemona shani ifikansa fya calo?

³ Ilyo Yesu ali pano isonde, alimwene ukuti abantu balikwete amafya ayengi kabili balecula sana mu mikalile yabo. Alibabikileko sana amano kabili alefwaya ukubafwa. Bushe Yesu aliitumpile mu fikansa fya calo pa kuti abe intungulushi? Awe, pantu alishibe ukuti Ubufumu nelyo ubuteko bwa kwa Lesa e bwali no kupwisha amafya ayo abantu bakwete. Yesu ali no kuba Imfumu muli ubu Bufumu kabili e bo alelandapo sana ilyo alebila imbila nsuma. (Daniele 7:13, 14; Luka 4:43; 17:20, 21) Yesu taitumpile nangu fye panono mu fikansa fya calo. Ilyo Yesu ali pa ntanshi ya kwa kateka umwina Roma Ponti Pilato, atile: “Ubufumu bwandi te bwa pano calo iyo.” (Yohane 18:36) Abasambi ba kwa Yesu nabo tabaleitumpa mu fikansa fya calo. Icitabo ca On the Road to Civilization citila Abena Kristu aba mu nshita ya batumwa “balekaana ukupeelwa ififulo mu buteko.” Na muno nshiku mwine ifi fine e fyo Abena Kristu ba cine bacita. Tutungilila Ubufumu bwa kwa Lesa kabili tatuitumpa mu fikansa fya calo.—Mateo 24:14.

4. Bushe Abena Kristu ba cine batungilila shani Ubufumu bwa kwa Lesa?

⁴ Inkombe nelyo abemininako ifyalo fyabo mu fyalo fimbi tabaitumpa mu fikansa fya calo mu fyalo umo babatuma. Ifi fine e fyo caba na ku basubwa abakaya mu kuteka pamo na Kristu ku muulu. Paulo alembeele Abena Kristu abasubwa ati: “Tuli nkombe ishibomba umulimo wa kwa Kristu.” (2 Abena Korinti 5:20) Abasubwa bemininako ubuteko bwa kwa Lesa. Tabaitumpa mu fikansa fya calo nelyo mu malyashi ya mitekele ya cino calo. (Abena Filipi 3:20) Lelo abasubwa  balyafwa abantu abengi nga nshi ukusambilila pa buteko bwa kwa Lesa. Aba mu “mpaanga shimbi” abakwata isubilo lya kwikala umuyayaya mu calo cipya ica kwa Lesa balatungilila abasubwa, kabili nabo bene tabaitumpa mu fikansa fya calo. (Yohane 10:16; Mateo 25:31-40) Kanshi Umwina Kristu uwa cine talingile ukuitumpa mu fikansa fya calo.—Belengeni Esaya 2:2-4.

5. Mulandu nshi umo uo Abena Kristu bashilwilako inkondo?

⁵ Abena Kristu ba cine bamona Abena Kristu banabo ukuti ni balupwa lwabo nangu ca kuti bekala ku calo cimbi nelyo baba ne nkulilo ishalekanalekana. (1 Abena Korinti 1:10) Nga ca kuti twaya mu kulwa inkondo ninshi twaya mu kulwisha balupwa lwesu, Abena Kristu banensu abo Yesu atwebele ukuti tulingile ukubatemwa.  (Yohane 13:34, 35; 1 Yohane 3:10-12) Na kabili Yesu aebele abasambi bakwe ukuti balingile ukutemwa na balwani babo.—Mateo 5:44; 26:52.

6. Bushe ababomfi ba kwa Yehova bamona shani amabuteko?

⁶ Nangu ca kuti fwe Bena Kristu tatuitumpa mu fikansa fya calo, tulaibikilishako ukuba abekala calo abasuma. Ku ca kumwenako, tulakonka amafunde ya buteko kabili tulalipila imisonko. Na lyo line, tulapeela “ifya kwa Lesa kuli Lesa.” (Marko 12:17; Abena Roma 13:1-7; 1 Abena Korinti 6:19, 20) Pa “fya kwa Lesa” paba ukutemwa Lesa, ukumumfwila, no kumupepa. Tulaitemenwa ukufwa ukucila ukukanaumfwila Yehova.—Luka 4:8; 10:27; belengeni Imilimo 5:29; Abena Roma 14:8.

7, 8. Bushe “umupashi uwa ici calo” ni cinshi, kabili ulenga bantu baba shani?

⁷ Pa kuti tutaluke icalo ca kwa Satana, tatulingile ukulatungululwa no “mupashi uwa ici calo.” Ifyo abantu batontonkanya ne fyo bacita e mupashi wa calo, kabili ufuma kuli Satana. Uyu mupashi e utungulula abantu abashibombela Yehova. Lelo Abena Kristu balesha na maka ukukanalatungululwa na uyu mupashi. Paulo atile, “tatwapokelele umupashi uwa ici calo, lelo twapokelele umupashi uwafuma kuli Lesa.”—1 Abena Korinti 2:12; Abena Efese 2:2, 3; moneni Ifyebo na Fimbi pa 17.

⁸ Umupashi wa calo ulenga abantu baba bakaitemwe, aba cilumba, kabili bacipondoka. Na kabili ulenga abantu balatontonkanya ukuti tabalingile ukulaumfwila Lesa. Satana afwaya abantu balecita fyonse ifyo balefwaya ukwabula ukutontonkanya na pa fingafumamo. Afwaya abantu babika sana amano  ku “lunkumbwa lwa mubili no lunkumbwa lwa menso.” (1 Yohane 2:16; 1 Timote 6:9, 10) Abo Satana Kaseebanya afwaisha ukubeleleka babomfi ba kwa Yehova, afwaya tuletontonkanya nge fyo atontonkanya.—Yohane 8:44; Imilimo 13:10; 1 Yohane 3:8.

9. Kuti twatendeka shani ukutungululwa no mupashi wa calo?

⁹ Umupashi wa ici calo waba fye konse nga filya fine umwela tupeema waba. Nga ca kuti twailekelesha, uyu mupashi kuti watubeleleka. (Belengeni Amapinda 4:23.) Uyu mupashi kuti watendekela ku fintu ifishimoneka ukuti fyalibipa, pamo nga ukuleka abantu abashipepa Yehova balenga twalatontonkanya nelyo twalacita ifyo bacita. (Amapinda 13:20; 1 Abena Korinti 15:33) Nelyo kuti twabelelekwa ne fintu pamo nga ifye shiku, ubusangu, nelyo ifyangalo fya kucimfyanya.—Moneni Ifyebo na Fimbi pa 18.

10. Kuti twacita shani pa kuti twilatungululwa no mupashi wa ici calo?

¹⁰ Nomba finshi twingacita pa kuti twilatungululwa no mupashi wa ici calo? Tulingile ukuba sana ifibusa fya kwa Yehova, kabili tufwile ukulatungululwa na mano yakwe. Na kabili lyonse tulingile ukulalomba umupashi wakwe, tufwile no kulabombesha mu mulimo wakwe. Yehova e wakwatisha amaka ku muulu na pano isonde. Tatutwishika no kutwishika ukutila kuti atwafwa ukukanalatungululwa no mupashi wa ici calo.—1 Yohane 4:4.

11. Bushe umupashi wa ici calo walenga abantu balafwala shani?

¹¹ Ifyo tufwala ne fyo tuiyemfya na fyo filalanga ukuti tulataluka ici calo. Ifyo abantu abengi muli cino calo bafwala filanga ukuti bafwaya abantu babamone, bafwaya  abantu abalebamona baletontonkanya pa kucita ubulalelale, bafwaya abantu balabamona ukuti ni bacipondoka, nelyo pa kuti bailange ukuti balikwata indalama. Abantu bamo tabasakamana pa fyo bamoneka. Nalimo kuti bafwaya balamoneka busanku busanku. Ifi tafilingile ukulenga twalafwala ifishalinga nelyo twalaiyemfya mu nshila iishalinga.

12, 13. Mashinte nshi aya mafunde ayengatwafwa ukusalapo ifyo tulingile ukufwala?

¹² Apo tuli babomfi ba kwa Yehova, lyonse tufwaya ukulafwala bwino, ukulafwala ifya busaka, ifya  mucinshi, kabili ukulafwala ukulingana no ko tuli ne fyo tulecita. Tufwaya ukulafwala “ifyalinga kabili ifya mucinshi,” pa kuti tulange ukuti ‘tulatiina Lesa.’—1 Timote 2:9, 10; Yuda 21.

¹³ Ifyo tufwala kuti fyalenga abantu bacindika Yehova na bantu bakwe nelyo babasaalula. Tufwaya ukucita “fyonse ku kucindika Lesa.” (1 Abena Korinti 10:31) Nga tulefwala ifyalinga ninshi tulelanga ukuti tulacindika ifyo abantu bambi bomfwa ne fyo batontonkanya pa mifwalile. Kanshi ilyo tulesala ifya kufwala ne fyo tulefwaya ukumoneka, tatufwile ukulaba ukuti ifyo tusalapo ukufwala filakuma abantu bambi.—1 Abena Korinti 4:9; 2 Abena Korinti 6:3, 4; 7:1.

14. Finshi tulingile ukutontonkanyapo ilyo tulesala ifya kufwala mu kulongana na pa kubila imbila nsuma?

¹⁴ Bushe tufwala shani nga tuli pa kulongana nelyo ilyo tulebila imbila nsuma? Bushe ifyo tufwala filalenga abantu balatulolekesha? Bushe ifyo tufwala filalenga abantu bambi baumfwa insoni? Bushe tutontonkanya ukuti bambi tabalingile ukulanda pa mifwalile yesu? (Abena Filipi 4:5; 1 Petro 5:6) Kwena mu cifyalilwa fye tulafwaya ukumoneka bwino, lelo imibele iisuma e ilenga tulemoneka bwino sana. Na kuba, ico Yehova abikako sana amano mibele yesu iisuma. Iyi mibele e ilanga ifyo twaba, e kutila “ubuntu bwa mu kati . . . , [ubwauma] umutengo mu menso ya kwa Lesa.”—1 Petro 3:3, 4.

15. Mulandu nshi Yehova ashatwebela mu kulungatika ifya kufwala tulingile ukulafwala ne fyo tulingile ukulamoneka?

¹⁵ Yehova tatupeela amafunde ayengi pa fyo tulingile ukufwala na pa fyo tushilingile ukufwala. Lelo atupeela fye amashinte ya mafunde aya mu Baibolo ayatwafwa ukulasala bwino. (AbaHebere 5:14) Ifyo twatemwa  Yehova na bantu banensu e fifwile ukutwafwa ilyo tulesalapo ifya kucita, pa finono nelyo pa fikalamba pantu e fyo afwaya tulecita. (Belengeni Marko 12:30, 31.) Imifwalile ya bantu ba kwa Yehova mwi sonde lyonse yaba iyapusanapusana ukulingana fye ne calo bekalamo e lyo ne fyo cila muntu atemwa. Ifi abantu bafwala ukulingana ne ntambi shabo caliba fye bwino.

16. Bushe ifyo abantu bamona indalama fyapusana shani ne fyo Yesu asambilishe? Mepusho nshi tulingile ukuyipusha?

¹⁶ Satana afwaya abantu balatontonkanya ukuti nga bakwata indalama ne fintu ifingi e lyo bengaba ne  nsansa, lelo ababomfi ba kwa Yehova balishiba ukuti ubu bufi. Twalicetekela ifyo Yesu alandile, atile: “Umuntu nangu akwate shani ifingi, ubumi bwakwe tabwaba mu fintu akwata.” (Luka 12:15) Indalama te kuti shilenge twaba ne nsansa sha cine cine. Indalama te kuti shilenge twakwata ifibusa fya cine cine, kabili te kuti shilenge twaleka ukusakamikwa nelyo tukakwate umweo wa muyayaya. Kwena tulingile ukukwata ifya kubomfya mu mikalile kabili tulafwaya ukulaikala bwino. Lelo Yesu atusambilishe ukutila kuti twaba ne nsansa nga twaba ifibusa fya kwa Lesa kabili nga twabika sana amano ku kumupepa. (Mateo 5:3; 6:22) Yipusheni amuti: ‘Bushe mona indalama nge fyo abantu ba muli cino calo bashimona? Bushe indalama e sho ntontonkanyapo sana nelyo e sho nandapo sana?’—Luka 6:45; 21:34-36; 2 Yohane 6.

17. Bushe ubumi bwenu kuti bwawaminako shani nga ca kuti tamulemona indalama nge fyo aba mu calo bashimona?

¹⁷ Nga ca kuti twabika sana amano ku kubombela Yehova, tatulemona ne ndalama nge fyo abantu ba muli cino calo bashimona, tukaba ne nsansa. (Mateo 11:29, 30) Tukateka imitima ku fyo twakwata kabili tatwakalesakamikwa. (Mateo 6:31, 32; Abena Roma 15:13) Tatwakalefwaisha no kukwata ifintu ifingi. (Belengeni 1 Timote 6:9, 10.) Tukalaba ne nsansa ishaba mu kupeela. (Imilimo 20:35) Na kabili tukalakwata inshita ya kuba pamo na abo twatemwa. Na kuba, kuti tulelaala na bwino.—Lukala Milandu 5:12.

18. Finshi Satana afwaya?

¹⁸ Satana afwaya twaleka ukuba ifibusa fya kwa Yehova, kanshi tulingile ukwesha na maka pa kuti tutwalilile  ukuba ifibusa na Yehova. Tulalwishanya “ne mipashi ibifi.” (Abena Efese 6:12) Satana ne fibanda fyakwe tabafwaya ukuti tuleba ne nsansa nelyo tukekale umuyayaya. (1 Petro 5:8) Aba abalwani ba maka balatulwisha lelo Yehova nga atwafwa kuti twabacimfya!

19. Bushe ilembo lya Abena Efese 6:14-18 lilondolola shani “ifya bulwi” ifyo Abena Kristu balingile ukufwala?

¹⁹ Kale abashilika balefwala ifya kuicingilila ilyo balelwa inkondo. Na ifwe bene tulingile ukufwala “ifya bulwi” ifyo Yehova atupeela. (Abena Efese 6:13) Ifi ifya bulwi fikatucingilila. Pa Abena Efese 6:14-18 e po tubelenga pali ifi ifya bulwi, patila: “E ico, iminineni ndi, abaikaka icine mu misana yenu, kabili abafwala ubulungami nge ca kucinga icifuba, na ku makasa yenu fwaleniko insapato sha mbila nsuma iya mutende. Icacindamisha, buuleni inkwela iikalamba iya citetekelo, e mo muli no kushimisha imifwi yonse iya mulilo iya mubifi. Buuleni ne cisote ce pusukilo, no lupanga lwa mupashi, e kutila, icebo ca kwa Lesa. Pa nshita imo ine, mulepepa lyonse kuli Lesa mu mupashi, ukupepa umusango onse uwa mapepo ne mipapaatile.”

20. Finshi tulingile ukucita pa kuti “ifya bulwi” filetucingilila?

²⁰ Nga ca kuti umushilika alaba cimo pa fya bulwi ifyo afwile ukufwala, umulwani wakwe kuti amucena apo ashicingilile. Nga tulefwaya ukuti “ifya bulwi” fyesu fitucingilile, tulingile ukufwala ifya bulwi fyonse. Tufwile ukufifwala cila nshita kabili tulingile ukulafisunga bwino. Tukatwalilila fye ukulwishanya na Satana ne fibanda fyakwe e lyo ne calo cakwe mpaka fikonaulwe. (Ukusokolola 12:17; 20:1-3) Kanshi nga ca kuti tulalwisha ukuleka ukuba no lunkumbwa lwa kufwaya ukucita ifyabipa nelyo nga tulashomboka ne  fintu fimo ifyo tufwaya ukuleka ukucita lelo ifyatwafya ukuleka, tatulingile ukunenuka!—1 Abena Korinti 9:27.

21. Finshi tulingile ukucita pa kuti twingacimfya ubulwi bwesu?

²¹ Satana Kaseebanya alikwata sana amaka ukutucila, fweka te kuti tumucimfye kano Yehova atwafwa. Kanshi pa kuti tutwalilile ukuba aba cishinka, tufwile ukulapepa kuli Yehova, ukulabelenga Icebo cakwe, e lyo no kulaba sana pamo na ba bwananyina. (AbaHebere 10:24, 25) Nga tulecita ifi, tukaiteyanya ukucingilila icitetekelo cesu.

22, 23. (a) Finshi tulingile ukucita pa kuti lyonse tuleiteyanya ukucingilila icitetekelo cesu? (b) Finshi tukasambilila mu cipandwa cikonkelepo?

²² Tulingile ukuba abaiteyanya ukucingilila icitetekelo cesu. (Yohane 15:19) Kwaliba ifintu fimo ifyo abantu abengi bacita ifyo Inte sha kwa Yehova bakaana ukucitako. Yipusheni amuti: ‘Bushe nalishiba icalenga fwe Nte tulekaana ukucita ifintu fimo? Bushe nalishininkisha ukuti ifyo Baibolo ilanda ne fyo umusha wa cishinka kabili uwashilimuka alanda fya cine? Bushe ndomfwa icilumba pa kuba Inte ya kwa Yehova? (Amalumbo 34:2; Mateo 10:32, 33) Bushe kuti nalondolwela abantu ifyo nasuminamo?’—Mateo 24:45; Yohane 17:17; belengeni 1 Petro 3:15.

²³ Kwena mu fintu ifingi kuti twaishiba ifyo twingacita pa kuti tutaluke ici calo. Lelo inshita shimo te kuti twiluke. Satana abomfya inshila ishalekanalekana pa kutubeleleka. Inshila imo iyo abomfya fya kuleseshamo icitendwe. Kuti twacita shani pa kuti tulesala ifya kuleseshamo icitendwe ifisuma? Tukasuka ici cipusho mu cipandwa cikonkelepo.