Cali ni pali Cibili akasuba, kabili ubushiku bwa Nisani 11 bwali mupepi no kupwa. Ubu bwine e bushiku Yesu alekelesheko ukubombesha mu mulimo wakwe uwa pano isonde. Ilyo ubu bushiku bushilafika, Yesu aleti nga bwaca, aya mu kusambilisha pe tempele, e lyo ubushiku aya mu kulaala ku nse ya musumba. Abengi balitemenwe sana ifyo alebasambilisha. E ico, “balecelela ukuya kuli ena mwi tempele mu kumumfwa.” (Luka 21:37, 38) Ilyo apwishishe ukusambilisha amabumba pa Nisani 11, aileikala pa Lupili lwa Miolife na batumwa bakwe bane, Petro, Andrea, Yakobo, na Yohane.

Aba abatumwa bane baile kuli Yesu ku mbali pantu balisakamikwe pali filya Yesu asobele ukuti, pa mabwe ya kwi tempele tapakashalepo ilibwe pa muulu wa libiye ilishakapooswe pa nshi. Kwaliko na fimbi ifyabasakamike. Ku numa, Yesu abebele ukuti: “Mube abaiteyanya, pantu pa nshita mushile-enekela, e po Umwana wa muntu akeshila.” (Luka 12:40) Kabili inshita imbi alandile pa ‘bushiku ilyo Umwana wa muntu akasokololwa.’ (Luka 17:30) Bushe aya mashiwi yalilingene ne fyo asobele pe tempele? Abatumwa balefwaisha ukwishiba. E ico bamwipwishe abati: “Twebeni, ni lilali ifi fintu fikabako, kabili cinshi tukeshibilako ukuti e po muli no kuti icalo cili ku mpela?”—Mateo 24:3.

Nalimo baletontonkanya pa bonaushi bwe tempele ilyali fye akatalamukila. Na kabili, bamwipushe na pa kubapo kwa Mwana wa muntu. Limbi balibukishe ukuti Yesu alilandilepo icilangililo ca ‘muntu umo uwa ku bufumu uwaile ku kuyaba imfumu, e lyo no kubwela.’ (Luka 19:11, 12) Na pa kulekelesha, balefwaya abebe ifya kwishibilako ukuti “icalo cili ku mpela.”

Pa kubasuuka, Yesu alandile icishibilo icabafwile ukwishiba ilyo ubwikashi bwa baYuda bwali no konaulwa, ukubikako ne tempele lyabo kabili alibalondolwelele na fimbi. Ici cishibilo cali no kwafwa Abena Kristu ku ntanshi ukwishiba ukuti Kristu ‘e po ali’ no kuti icalo cili ku mpela.

Mu kupita kwa myaka, abatumwa balemona uko ifyo Yesu aseseme fyalefikilishiwa. Ifintu ifingi ifyo asobele fyalitendeke ukucitika mu nshiku shabo. Kanshi ubonaushi bwa bwikashi bwa baYuda ne tempele lyabo mu 70 C.E., tabwapumikishe Abena Kristu abali abalola na lintu papitile imyaka 37 ukutula apo Yesu abebeele pa cishibilo. Lelo, te fyonse ifyo Yesu asobele ifyatendeke ukucitika muli ilya myaka mpaka na mu 70 C.E. Nomba finshi ifyo baali no kwishibilako ukuti e po ali, aleteka mu Bufumu? Yesu alyebele abatumwa ifyo baali no kwishibilako.

Yesu asobele ukuti kukaba “inkondo mupepi no kutali” no kuti “uluko lukemina uluko lubiye no buteko bukemina ubuteko bubiye.” (Mateo 24:6, 7) Alandile no kuti “kukaba ifinkukuma ifikalamba, na mu ncende shimo shimo mukaba ifikuko ne fipowe.” (Luka 21:11) Lyena, Yesu asokele abasambi bakwe ukuti: “Abantu bakamwikata no kumucusha.” (Luka 21:12) Bakasesema ba bufi bakema kabili bakalufya abengi. Ububi bukafula, kabili ukutemwa kwa bengi kukacepa. Asosele no kuti “imbila nsuma iya Bufumu ikabilwa ku bantu bonse aba pe sonde ku  kuba ubunte ku nko shonse; e lyo impela ikesa.”—Mateo 24:14.

Nangu ca kuti fimo ifyo Yesu asobele fyalitendeke ukucitika muli ilya myaka mpaka na lintu abena Roma baonawile Yerusalemu, bushe Yesu alepilibula ukuti kukaba ukufikilishiwa na kumbi ukukalamba? Bushe mulamona ukuti kulya ukusesema kwa kwa Yesu kulafikilishiwa na muli shino shine nshiku?

Yesu atile “ica bunani icileta ubonaushi” nga camoneka, cikaba cishibilo ca kuti e po ali. (Mateo 24:15) Mu 66 C.E., ici ca bunani cali “bashilika” abena Roma, abalepepa tu lesa twabufi. Abena Roma bashingulwike umusumba wa Yerusalemu, no kutendeka ukonaula ifibumba panono panono. (Luka 21:20) Kanshi “ica bunani” caiminine apo tacalingile ukwiminina, mu ncende iyo abaYuda balemona ukuti “ya mushilo.”

Na kabili Yesu asobele ukuti: “Kukaba ubucushi ubukalamba ubushatala abubako ukutula pa ntendekelo ya ba pano calo ukufika nomba, kabili tabwakatale abubako na kabili.” Mu 70 C.E., abena Roma balyonawile Yerusalemu. Ukucimfya no konaula ulya musumba uo abaYuda balemona ukuti wa mushilo, ukubikako ne tempele lya uko, kwali bucushi bukalamba kabili abantu abengi nga nshi balifwile. (Mateo 4:5; 24:21) Ubu ubonaushi bwa musumba no bwikashi bwa baYuda bwalicilile pa bonaushi bonse ubwacitike kale, kabili apa pene e papwilile ne mipepele ya baYuda iyaliko pa myaka iingi nga nshi. Kanshi no bucushi bukabako ilyo uku kusesema kwa kwa Yesu kukafikilishiwa ku ntanshi bukaba ubukalamba sana.

Yesu aali talapwisha ukulanshanya na batumwa bakwe pa cishibilo ca kubapo kwakwe mu Bufumu e lyo ne mpela ya calo. E ico, alibasokele ukukanakonka “baKristu ba bufi na bakasesema ba bufi.” Aba bantu bali no kulaesha “ukulufya abantu ica kuti ni cikanga balufye na basalwa bene.” (Mateo 24:24) Lelo, abasalwa tabalufiwe. BaKristu ba bufi baali no kulamoneka na menso. Lelo, ilyo Yesu akabapo, takalemoneka na menso.

Ilyo Yesu alelanda pa bucushi bukalamba ubukabako ku mpela ya calo, atile: “Akasuba kakafiita no mweshi tawakabalike, kabili intanda shikapona mu muulu, ne fya maka ifya mu muulu fikatenkana.” (Mateo 24:29) Abatumwa abaleumfwa aya mashiwi ya kutulumusha tabaishibe bwino ifyali no kucitika. Na lyo line, fyali no kuba ifya kutiinya nga nshi.

Bushe ifi fintu ifya kutiinya fikakuma shani abantunse? Yesu atile: “Abantu bakalafwa umutombo pa mulandu wa mwenso na pa mulandu wa kulolela ifikacitikila aba pe sonde; pantu ifya maka ifya mu muulu fikatenkana.” (Luka 21:26) Ukwabula no kutwishika, Yesu alelondolola ubucushi bukalamba ubushatala abucitikapo pano calo.

Lelo, Yesu aebele abatumwa ukuti te bonse abakalaloosha ilyo ‘Umwana wa muntu akesa na maka no bukata ubukalamba.’ (Mateo 24:30) Kale kale alilandile ukuti Lesa akepifya shilya nshiku “pa mulandu wa basalwa.” (Mateo 24:22) Bushe abasambi ba cishinka bakacita shani nga bamona ifya kutiinya ifyo Yesu alandilepo? Yesu akoseleshe abasambi bakwe, ukuti: “Ilyo ifi fintu fikatendeka ukucitika, mukeminine no kwinuna imitwe yenu, pantu ninshi ukulubuka kwenu nakupalama.”—Luka 21:28.

Cinshi cali no kwafwa abasambi ba kwa Yesu ukwishiba ukuti impela naipalama? Yesu abebele icilangililo ca mukunyu, atile: “Cilya fye imisambo ya uko yaba iiteku kabili amabuula yaleemba, muleshiba ukuti amainsa yali mupepi. Ifyo fine na imwe, ilyo mukamona fyonse ifi, mukeshibe ukuti ali mupepi, ali pa mwinshi. Ndemweba icine cine nati, abantu ba nkulo ino tabakafwe nakalya mpaka fyonse ifi fikacitike.”—Mateo 24:32-34.

 E ico, abasambi nga bamona ifintu ifingi ifyo Yesu alandilepo mu cishibilo filecitika, baalingile ukwishiba ukuti impela naipalama. Yesu afundile abasambi bakwe abaali no kubako pali ilya nshita, ukuti:

“Ulwa bushiku bulya ne nshita takuli uwaishiba, nangu ni bamalaika ba mu muulu nangu Mwana, kano fye Tata. Pantu filya fine inshiku sha kwa Noa shali, e fyo cikaba na lintu Umwana wa muntu akabapo. Pantu filya balecita mu nshiku shilya ilyo ilyeshi lishilaisa, balelya no kunwa, baleupa no kuupwa, mpaka no bushiku ubo Noa aingile mu cibwato; kabili tabapooseleko amano nakalya mpaka ilyeshi lyaisa no kubasenda bonse, e fyo cikaba na lintu Umwana wa muntu akabapo.” (Mateo 24:36-39) Yesu alandile pa lyeshi ilyali pe sonde lyonse mu nshiku sha kwa Noa, ku kulangilila ifikacita ku ntanshi.

Abatumwa abaleumfwa kuli Yesu pa Lupili lwa Miolife bafwile balimwene ukuti baalingile ukutwalilila ukuba abalola. Yesu atile: “Mucenjele epali imitima yenu yafinininwa ku buliili na kuli bucakolwa na ku masakamika ya mikalile, no bushiku bulya bwaisa pali imwe no kupumikisha kwati citeyo. Pantu bukesa pali bonse abaikala pano isonde ponse. E ico, mulelola inshita yonse no kulapepa amapepo ya kupapaata pa kuti mukapusuke kuli fyonse ifikacitika, no kwiminina pa ntanshi ya Mwana wa muntu.”—Luka 21:34-36.

Na kabili, Yesu alilangile ukuti ifyo asobele fyali no kucitika pali ilya nshita na ku ntanshi. Talesobela fye pa fyali no kucitika mu myaka iinono ku musumba wa Yerusalemu nelyo ku luko lwa baYuda. Lelo alelanda na pa fyali no kucitika ku ntanshi. Atile ubu ubushiku “bukesa pali bonse abaikala pano isonde ponse.”

Aebele abasambi bakwe ukuti bafwile ukutwalilila ukuba abalola, kabili abaiteyanya. Lyena Yesu alandile icilangililo na cimbi pa kukosha ici cishinka, atile: “Ishibeni ukuti umwine wa ng’anda nga naishiba inshita umupuupu aleishilapo, kuti alalola kabili te kuti aleke bamwingilile mu ng’anda. E ico na imwe mube abaiteyanya, pantu pa nshita mushenekele, e po Umwana wa muntu akesa.”—Mateo 24:43, 44.

Yesu alyebele abasambi bakwe ukuti tabaalingile ukusakamikwa sana. Abebele ukuti ilyo ifyo asobele fikalafikilishiwa, kukaba “umusha” uukaba uwalola kabili uukalabombesha. Lyena, Yesu alandile pali fimo ifyalengele abatumwa bakwe beluke bwangu ifyo abebele, atile: “Nga kanshi nani umusha wa cishinka kabili uwashilimuka uo shikulu wakwe asontele ukuba kangalila pa ba mu ng’anda yakwe, pa kuti alebapeela ifya kulya fyabo pa nshita yalinga? Wa nsansa uyo musha nga shikulu wakwe pa kwisa amusanga alecita ifyo! Ndemweba icine cine nati, akamusonta ukuba kangalila pa fyuma fyakwe fyonse.” Lelo “umusha” nga aba no mutima uubi, e lyo alacusha bambi, shikulu wakwe “akamukanda icabipisha.”—Mateo 24:45-51; Linganyeniko Luka 12:45, 46.

Na lyo line, Yesu talelanda ukuti bamo pa basha bakwe bakaba no mutima uubi. Bushe finshi ifyo Yesu alefwaya ukusambilisha abasambi bakwe? Alefwaya ukuti babe abalola no kulabombesha, nge fyo abebele mu cilangililo cakonkelepo.