Ukubeya Umwefu Onse

KU ULEMBA LOLENI! MU AUSTRALIA

NGA ca kuti umo calemusendela baminiti basano pa kubeya umwefu kabili nga alebeya cila bushiku pa myaka 50, akaba napoosa inshiku ukucila 63 ukubeya fye umwefu wakwe! Bushe abaume bomfwa shani pa lwa kubeya umwefu umo shacela?

Ukufwailisha kwa nomba line kwalangilile fintu bayumfwa pa lwa kubeya. Batile: “Nshatemwa uyu mulimo.” “Nalipata ukubeya umwefu.” “Ni kumo ukwa busanso.” “Nga naukwata umwa kusengulwila kuti wakusengauka.” Nga ca kuti abengi balipata ukubeya, mulandu nshi babeyela? Lekeni twishibilepo na fimbi pa lwa kubeya. Nakalimo twalasanga ne casuko.

Ukuleka Ukubeyela ku Fipanga fya Nama no Kutendeka Ukubeyela ku Tunesala Twingapooswa

Bushe kuti mwatila ukubeyela umwefu ku cipanga ca nama, ku lino lya cisabi citwa shark, nakalimo na ku libwe lya nakabwe kuti cacitika? Abantunse baliilanga ifyo bacenjela mu kusala ifya kubeyelako umwefu! Mu Egupti wa ku kale abantu balebeyela umwefu ku tunesala twa mukuba utwalemoneka kwati kasembe. Mu myaka ya ndakai, iya muli ba 1700 na ba 1800, utwa kubeyelako umwefu utwaishibikwe ngo twa kusoswelako imikoshi twalepangwa, mu kubalilapo ku Sheffield, England. Ilingi line, utu twa kubeyelako utwayemfiwa bwino twalekwata akanesala kafonka akaleisalwa bwino no kubikwa mu ca kwikatilako ilyo kashilebomfiwa. Twalekabila ukutubomfya bwino sana, kabili pa kusambilila fye ifya kutubomfya paleba ukuicena sana. Ku bashaishibishe ifya kutubomfya, balecula sana pa kutendeka fye. Nangu cibe fyo, umwanda wa myaka uwalenga 20 wamoneke kwati kuti waletako ukwilululwa.

Mu 1901 umwaume wa ku United States uwe shina lya King Camp Gillette apangile aka kubeyelako akashakwete busanso aka kutila akanesala nga kafuupa kuti kapooswa no kupyanikwapo na katwa. Ipange lyakwe lyali ilyatemwikwa ku bantu bonse na mu kupelako lyalengele abantu ukutendeka ukupanga utwa kubeyelako twapusanapusana, ukusanshako no twakwata utwa kwikatilako twa silfere nelyo golde. Abantu nomba balepanga utwa kubeyelako twa kuti nga wakabomfya ninshi capwa kukapoosa, tumbi twakwata utunesala tubili tubili nelyo tutatu tutatu, kabili no twakwata umwa kwikala utunesala umwingalola intunga ili yonse.

E fyo tushifwile ukulaba ukulandapo ni tumashini twa kubeyelako umwefu utubomfya amalaiti, utwatendeke ukushitishiwa mu 1931. Imibeyele ya tuko isuma no kushitwa kwa tuko fileilako fye pa muulu, nangu cibe fyo abengi abafwaya ukupwishishisha umwefu, basalapo ukubeyela na kanesala katwa.

Inshita Abantu Baleteka Umwefu, ne Nshita Balebeya

Ukufuma ku nshita sha ku kale abantu baletala batekako umwefu mu nkulo imo kabili mu nkulo imbi balebeya. Icitabo ca Everyday Life in Ancient Egypt, citila, abena Egupti ba ku kale “tabaleishibikilwa ku kuteka umwefu kabili baitakishishe pa kubeya umwefu, ukubomfya utwa kubeyelako twapangwa bwino uto balesungila mu mpapa yabilwa bwino.” Uyu mwata ulondolola bwino umulandu umufungwa wa ciHebere Yosefe abeyele umwefu ilyo ashilamonekela kuli Farao.—Ukutendeka 41:14.

Abena Ashuri bali mushobo wakwete abaume baleteka sana umwefu. Pa kuti baleyumfwa aba cilumba, bapooseshe amano ku kuwamya umwefu wabo, ukuunyonganya, ukuuluka, no kuusakula bwino.

Abena Israele ba ku kale baleteka umwefu wa butali bwalinga, kabili balebomfya akanesala pa kuulinganya bwino. E co, cinshi cintu Ifunde lya kwa Lesa lyapilibwile lintu lyakambishe abena  Israele ukukanabeya ‘mu misoso ya mitwe yabo’ nelyo ‘ukuputulako ku fifutu fya mwefu’ wabo? Talyali lifunde lya kukaanya ukucefyako umushishi nelyo umwefu. Lelo, lyalefuupula abena Israele ukupashanya imipepele ya bufi iya nko shabashingulwike. *—Ubwina Lebi 19:27; Yeremia 9:25, 26; 25:23; 49:32.

Mu ba Griki ba pa kale, abaume bonse baleteka umwefu, ukufumyako fye bashimucindikwa, abo ilingi line balebeya umwefu onse. Icibelesho ca kubeya umwefu mu Roma cimoneka kwati catendeke mu mwanda wa myaka uwalenga 2 B.C.E., kabili pa myanda ya myaka iingi iyakonkelepo, cabele ulutambi lwa cila bushiku.

Nangu cibe fyo, lintu Ubuteko bwa ciRoma bwawile, ukuteka umwefu na kabili kwaliseekele, ukutwalilila ifyo fine pa myaka 1,000 ukufika pa kati ka ba 1600, lintu ukubeya kwasekele. Ukubeya umwefu kwalitwalilile ukupulinkana muli ba 1700. Lelo lintu calefika pa kati ka ba 1800, abantu na kabili batendeke ukuteka umwefu. E mulandu wine kanshi ifikope fya kwa C. T. Russell, presidenti wa kubalilapo uwa Watch Tower Society, no Mwina Kristu munankwe W. E. Van Amburgh fibalangishisha no mwefu waputulwa bwino uwabamo mucinshi kabili uwali uwalinga mu nshita yabo. Ku kutendeka kwa ba 1900, nangu cibe fyo, ukubeya umwefu e kwaseekele kabili kwalitwalilila mu fyalo ifingi ukufika na lelo.

Bushe muli pa baume abengi nga nshi ababeyela ku kanesala umo shacela? Nga ni fyo, ukwabula ukutwishika mufwaya ukubeya ukwabula ukukalipwa, ukuicena, kabili ukwafikapo. Pa kuti mucite fyo, nalimo kuti mwatemwa ukulanguluka imitubululo ili mu kabokoshi kaleti “Ifyebo pa lwa Kubeyela na Kanesala.” Nalimo kale kale mulabomfyapo imo iya iyi mitubululo. Nangu cibe fyo, ipakisheni ukubeya umwefu onse ukwabula ukuicena!

[Futunoti]

 [Akabokoshi ne Fikope pe bula 23]

Ifyebo pa lwa Kubeyela na Kanesala

Icitabo citila Men’s Hair cilondolola ifyakonkapo nge nshila isuma iya kubeyelamo umwefu ukubomfya akanesala. *

1. Ukunasha umwefu wenu: Inshila fye isuma iya kunashishamo umwefu wenu kusamba ku menso na menshi yakaba ayengi. Nga cingacitika beyeni pa numa ya kusamba, pantu pa numa ya kusamba amenshi yalaba nayanasha umwefu.

2. Subeniko umuti ilyo mushilabeya: Isopo lyalekanalekana, ilye pofu, ilya mafuta, ne lya kukompola lipwishishisha fye ifintu fitatu. (1) Lilacilikila amenshi mu mwefu, (2) talilenga umwefu ukuwililila, na (3) lilatelesha inkanda pa kuti akanesala kalebeya fye ukwabula ubwafya. Saleni umuti uumusumina bwino. Bushe mwalyeshako ukubomfya hair conditioner? Na yo ilanasha umushishi.

3. Ukubomfya akanesala kasuma mu nshila isuma: Akanesala akasuma ni kalya akatwa. Utunesala utwafuupa kuti twamucena. Pa kubeya mulekonkesha umo umwefu walola. Kwena ukubeya ukufuma mwi samba ukulola lwa pa muulu kulapwishishisha umwefu onse, lelo kuti kwaputula umwefu mu kucishamo ica kuti watendeka ukumenena mu mbali mu cifulo ca kumenena mu tupunda twa uko. Ukulingana no kulandapo kwa bamo, umuleketela mu kubeya, kuli bonse abaume na banakashi, kuti walenga ukukwata ifipumba ifiletwako na kashishi kambukila

4. Cingilileni inkanda yenu pa numa ya kubeya: Ilyo lyonse mwabeya, mulafumyapo inkanda imo iishingamonwa na menso, ukulenga inkanda yenu ukusansalikwa ku malwele. E co, cili icacindama ukusamba ku menso na menshi ayasuma. Balilenipo ukusambila aya cifulefule, lyene ayatalala ku kwisala utupunda twa mu mubili wenu no kucilikila amenshi ukufuma. Nga mwatemwa, kuti mwasuba amafuta yanasha inkanda pa numa ya kubeya ku kucingilila inkanda yenu no kuilenga ukunakilila.

[Futunoti]

[Akabokoshi ne Cikope pe bula 24]

Bushe Umwefu Cinshi?

Umwefu mushishi umena ku menso. Wapangwa na keratin na maproteni yapalako. Keratin iyapala ubushishi, ni protini yakwata sulfur iipangwa no mubili wa buntunse no wa nama kabili e ilenga umushishi, ingala, amasako, ifibondo, ne nsengo ukumena. Pa mushishi onse uo umuntu akwata, umwefu e wakoseshapo kabili e umena bwangu. Wakosa ukuputula nga filya fine fye waya wa mukuba uwa mutika umo wine ngo mushishi akosa ukuputula. Mupepi no mwaume uuli onse alamena umwefu ukufika kuli 25,000, kabili ukula mupepi na mamilimita 0.5 cila bushiku.

[Abatusuminishe]

Abaume: A Pictorial Archive from Nineteenth-Century Sources/ Dover Publications, Inc.

[Ifikope pe bula 24]

Ukubeya umwefu kulatala kwapwa kabili kwabukuluka ukupulinkana fye ilyashi lya kale

Umwina Egupti

Umwina Ashuri

Umwina Roma

[Abatusuminishe]

Museo Egizio di Torino

Abasuminishe ukukope fikope ni ba British Museum