Abacaice Bepusha Ukuti . . .

Bushe Calilubana Ukutula mu Mubili?

Lisa atila, ‘Lintu namwene abantu abatula imilomo ne filundwa fimbi ifya mubili pa muku wa kubaliliapo, natile “Eya! Naciwamisha.”’

LISA tali eka. Impendwa ya bacaice abafwala ifipimpi no tubeekobeeko ku filundwa fyalekanalekana, ukusanshako ku fikumbi, ku myona, ku matwi, ku lulimi, ku milomo na ku mutoto ilekulilako. Ici citwa body piercing e kuti ukutula umubili. *

Heather uuli ne myaka 16 alefwaisha ukutulako umubili. Atontonkanya ukuti icipimpi ku mutoto wakwe cikamoneka “bwino sana.” Joe uuli ne myaka 19 kale kale alafwala akabeekobeeko ka golde ku lulimi. Umukashana umbi na o alitula icikumbi pantu alefwaya “ukucita icaibela” pa kuti “alepelenganya sana abantu.”

Ukufwala utubeekobeeko ku mubili kwatendeke kale sana. Nga twabebeta ifyalembwa mu Baibolo, twalasanga ukuti umwanakashi wa bukapepa Rebeka alefwala icipini pa myona. (Ukutendeka 24:22, 47) Ilyo balefuma mu Egupti, abena Israele balifwele amashikiyo. (Ukufuma 32:2, The Bible in Bemba, 1983) Lelo, tacaishibikwa nampo nga batulile imyona na matwi e ko bafwala utubeekobeeko. Nalyo line abasha ba busumino balebatula amatwi nge cilangililo ca bucishinka kuli bashikulu wabo. (Ukufuma 21:6) Ukutula mu mubili kwalilumbuka sana na mu nko shimbi isha pa kale. Abena Aztec na bena Maya baletula indimi shabo pa mulandu wa fya mapepo. Muno Afrika na ku bena India ba ku South America, abengi bacili balatula imilomo. Ukufwala tumo utwa kuyemfya ku myona caliseeka ku bena Melanesia na bekashi ba ku India na Pakistan.

Pa myaka iingi ku fyalo fya basungu abanakashi fye e baletula mu mubili kabili na bo bene baletula fye amatwi epela. Ilelo abaume na banakashi abapungwe na bakalambako balafwala utubeekobeeko mupepi na ku cilundwa fye conse ica mubili uko fingekala.

Umulandu Batulila Umubili

Abengi batula umubili pa mulandu wa kuti ico e ciseekele sana pali lelo. Bambi batontonkanya ukuti kulawamyako imimonekele yabo. Na kuba, ici cibelesho calilunduluka pa mulandu wa kuti balya abalumbuka sana mu fyangalo, na mu kwimba balafwala utubeekobeeko ku mubili. Ku bacaice bamo, ukutula umubili cilangililo ca kuti bantungwa, bafwaisha  ukuba abaibela, kabili ni nshila ya kulandilamo ukuti balipusanako ku bantu bonse. Kalemba wa mikululo, John Leo atile: “Cimoneka kwati ukufwaisha ukukalifya abafyashi no kusungusha abantu e filenga sana ukuti baletulaulwa libili libili.” Uku kufwaisha kwa kuilumbulwila kwisako pa mulandu wa kukanatemwapo fimo, ukubulwe cumfwila, imisuula na bucipondoka.

Kwaliba na batula umubili pa mulandu wa kukabila kukalamba ukwa mu nkuntu no kwa ku muntontonkanya. Ku ca kumwenako abacaice bamo batontonkanya ukuti cikabacindamika sana. Abana abacushiwa bamo bamona ici nge nshila ya kulwishishamo ukuti bakwate amaka ya kucita ico balefwaya ku mibili yabo.

Amafya Ici Cileta ku Mubili

Bushe ukutula umubili konse takwakwata amafya? Badokota abengi basosa ukuti kumo kulaleta amasanso. Ukwabula ukutwishika, ukuitula mwe bene kulaleta amafya. Kabili ukuya ku betwa ukuti incenshi mu fya kutula na ko kuti kwaleta amafya. Bamo tabakanshiwa mu kufikapo, pantu basambilila ifya kutula umubili ku fibusa, muli bamagazini, nelyo amavidio. Na muli fyo, limbi te kuti babomfye inshila isha busaka nelyo fye ukumfwikisha amafya yafuma mu kutula umubili. Na kabili abengi abatula imibili tabaishiba akali konse pa lwa mipangilwe ya mubili wa muntu. Ubu bwafya bukalamba, pantu shimo incende sha mu mubili nga batulapo shilasuuma sana umulopa. Ukutula mu mushipa kuti kwaleta ubulema bubelelela.

Ubwafya bumbi bwaba kwambula amalwele. Ifibombelo fishasanguluka kuti fyapisha amalwele yengafumamo imfwa pamo nga ukufimba amabu, AIDS, icifuba ca TB, no kuumina incendwa. Nelyo fye mubomfeshe inshila shasanguluka, nalyo line pa numa ya kutula, ukusakamana kulakabilwa. Ku ca kumwenako, ukutula pa mutoto kulakalipa pantu ifya kufwala filakumyapo cila nshita. E co kuti wasenda ne myeshi 9 pa kuti upole.

Badokota basosa ukuti ukutula umulimba wa mu myona nelyo uwa matwi kwalikwatishapo ubusanso ukucila ukutula aka ku kutwi. Inyunshipepala ukufuma ku American Academy of Facial Plastic and Reconstructive Surgery yatile: “Ukutula utupunda utwingi pa muulu wa kutwi kulasakamika. Amalwele yabipisha kuti yalenga ukutwi konse ukukonkotana. Utubeekobeeko twa ku myona na to tulaleta amafya, pantu ubulwele ku myona kuti bwaingila mu mishipa ya mupepi no  kusalangana ukufika kuli bongobongo.” Inyunshipepala yasondwelele ukuti: “Ukwabula ukupita mu mbali aka ku kutwi fye e kafwile ukutulwa.”

Ubwafya bumbi ubwa kutula bwaba fibala fyabipisha ifishala e lyo na malwele ukufuma ku fya kutulilako. Nga ca kuti ica kufwala cakoba nelyo catinta icipini icafwalwa mu ncende ya mubili iyanakilila pamo nga ku mabele, utupunda kuti twalundululwa mu kwangufyanya. Icibala kwi bele lya mukashana kuti cacilika mulya umupita umukaka, kabili nga tondepwe, kuti camwansha ukonsha umwana ku nshita ya ku ntanshi.

Nomba line fye, akabungwe ka American Dental Association katile ukutula mu kanwa kulaleta amafya ku bumi. Amafya yambi ayesa pa mulandu wa kutula mupepi na kanwa yasanshamo ukupatwa nga wamina utubeekobeeko, ululimi ukutalala no kuleka ukusonda, ukusuuma umulopa ukwatwalilila, ukukombauka ameno, amate ukufula mu kanwa, ukuponya ululenda, ifilonda ku fiponshi, ukubulubusa, no bwafya pa kupeema, ukusheta, no kumina. Lintu umukashana we shina lya Kendra atulile ululimi lwakwe, “lwalifimbile kwati ni balloon.” Icabipishepo ca kuti uwamutulile abomfeshe akabeekobeeko kali no kubomfiwa ku kalefulefu, kabili kacenene ululimi lwa kwa Kendra no kupula mu munofu wa mwi samba. Apene aleke ukulanda.

Lesa asambilishe abantu bakwe abena Israele ukusunga bwino imibili yabo no kusengauka ukuitetaula. (Ubwina Lebi 19:28; 21:5; Amalango 14:1) Nangu line Abena Kristu ilelo tabali bena Malango, bacili balakoseleshiwa ukusunga bwino imibili yabo. (Abena Roma 12:1) Cilimo amano kanshi ukusengauka amafya ya mu bumi ayashalinga. Nangu ni fyo, pa mbali ya butuntulu bwa bumi kuliko na fimbi ifyo ufwile ukutontonkanyapo.

Cinshi Ici Cilangilila pa lwa Iwe?

Baibolo tayatukambisha mu kulungatika pa lwa kutula umubili. Lelo ilatukoselesha ukufwalo “bufuuke no kutekanya.” (1 Timote 2:9) Nangu cingati fimo kuti fyamoneka ifyayana mu ncende shimbi isha calo, icacindama kwishiba ifyo fimonwa kuntu wikala. Ku ca kumwenako, mu fyalo fimo cimoneka fye bwino ku banakashi ukutula amatwi. Lelo mu fyalo fimbi nelyo intambi shimo, bamo balakalifiwa.

Nangu cingati ukutula umubili kwaliseeka ku bengi abalumbuka, mu fyalo fya basungu te bonse basuminisha ukucite ci cintu. Napamo umulandu umo kuti waba wa kuti, ukutula umubili kwaseeka sana ku bafungwa, bakemba wa nyimbo, na babembuka na baume banabo balya abatemwa ukucena abanabo nelyo ukuicena abene. Ku bengi, ukutula umubili kulangilila bucaibela na bucipondoka. Abengi cilabasungusha, kabili cimoneka ica muselu. Umukashana Umwina Kristu uwe shina lya Ashley atila: “Umulumendo umo mu kalasi naba, e lyo atulile fye pa mona. Atontonkanya ukuti palamoneka bwino sana. Kuli ine ca muselu!”

E mulandu wine kanshi, mwi shitolo limo ilyalumbuka abashitishamo bakambishiwa ukufwala ishikiyo limo ku kutwi kumo na kumo, no kuti balibindwa ukutula umubili pambi ponse apamoneka. Uulandilako akampani atile: “Te kuti wishibe ifyo abantu bayumfwa.” Impanda mano pa lwa masomo shifunda abasambi ba pa koleji abaume ukuti nga baya ku kufwaya incito belafwala “amashikiyo nangu utubeekobeeko tumbi; abanakashi na bo belafwala . . . utupini ku myona.”

Abena Kristu bacaice na kucilisha bafwile ukwangwako ku kumoneka mu kulinga ukusanshako fye na lintu bali mu butumikishi. ‘Tabafwaya kubika ca kupunwisha ukuti bukapyunga bwabo bwitungwa akabi.’ (2 Abena Korinti 6:3, 4) Te mulandu na fintu umona ukutula umubili, imimonekele yobe ishibisha icine cine imibele yobe ne misango. Bushe ufwaya ukwishibikwa shani?

Kwena, ni we, na bafyashi bobe, mufwile ukumona ifya kucita pali uyu mulandu. Baibolo ilatufunda bwino ukuti: “Mwileka icalo mwabamo cimumumunge mu cikombola ca ciko.” (Abena Roma 12:2, Phillips) Na kuba, ni we ukalacula ku fya kufumamo.

[Futunoti]

[Ifikope pe bula 21]

Ukutula umubili kwaseeka sana ku bacaice