Cinshi Ici Conse Cipilibula?

NGA ca kuti mwali no kuceeceeta imibele ya bantu mu myaka ya ndakai, kuti mwaimwensekesha. Ukwabula ukutwishika, imibele isuma ileya ilebotelelako fye pa bantu abengi. Bushe cine cine cinshi ici cilepilibula?

Bushe cilepilibula, nga fintu bamo basosa, ukuti ukutumpuluka kwesu konse e lyo na bantunse bonse, bali pa nembenembe ya konaulwa? Nelyo bushe ukwaluka kwa musango yo kubotelela fye ukwa lyonse ukwaseeka mu lyashi lya kale?

Abengi batontonkanya mu nshila ya cipusho calekeleshako. Bamona ukubipa kwa mibele ukwa pa nshita yesu ngo kwaluka fye, ukucitika mu lyashi lyonse ilya kale. Balenekela ukuti uku kwaluka mu kupita kwa nshita kukabwelulukila ku mibele ya kale iisuma. Bushe balilungika?

“Inshiku sha Kulekelesha”

Natuceeceete ifishinka ukubomfya Icebo ca kwa Lesa, Baibolo, iyo pa myaka iingi yapokelelwe na bantu abengi ukuti e citabo ca kubomfya pa fikumine imibele. Ukulinganya icalo ca lelo ku fyebo fya kusesema ifisangwa mu Baibolo pa lwa nshita yabula no kutwishika iya lyashi lya kale ilya bantunse cikankaala sana. Ino e nshita iyo Baibolo ita ukuti “inshiku sha kulekelesha” nelyo “ukupwa kwa pano isonde.” (2 Timote 3:1; Mateo 24:3) Nga fintu fye aya mashiwi yalelangilila, iyi nshita ili no kwishibisha impela ya bwikashi buno no kutendeka kwa bwikashi ubupya.

Icebo ca kwa Lesa casobele ukuti inshiku sha kulekelesha shali no kuba “inshita ishayafya.” Ku kwafwilisha abalefwaisha ukwishiba inshiku sha kulekelesha, Baibolo ilalondolola ifyebo fyafulilako ifyo nga fyalonganikwa pamo fipayanya ubulondoloshi bwaumfwika, nelyo icishibilo cabamo ifingi, ica iyi nshita yaibela.

Imibele Yabipa mu Bantu

Moneni ulubali lumo ulwa ici cishibilo ululi ulwaseeka pali lelo: ‘Abantu bakaba ne mimonekele ya bukapepa lelo bakakaana amaka ya buko.’ (2 Timote 3:2, 5) Takwabako inshita imbi mu lyashi lya kale iyafulishamo imibele ya kuipingwila pamo nga ukuliko pali ino nshita. Lesa alikaanwa mpanga fye yonse ukuti tafwile ukulapingula abantu ica kucita, kabili abantu abengi tabapokelela Baibolo ukuba intulo fye yeka iya cine. Ca cine ukuti imipepele e po icili, lelo cimoneka fye kwati no kuba tayabako. Yabelako fye ukukopeka abantu.

Baibolo ilalumbula ulubali na lumbi ulwa cishibilo ukuti: “Abantu bakaba . . . ababulo kuiteka, abankalwe,” kabili “ukutemwa kwa bengi kukashibantukila pa mulandu wa kufulisha kwa bupulumushi.” (2 Timote 3:2, 3; Mateo 24:12) Ishiwi lya ciGriki ilyapilibulwa “abankalwe” ukulingana no bupilibulo bumo, lipilibula, “uushakwata icililishi ca buntunse no kulangulukilako.” Ilelo abana abanono bali “abankalwe” kabili balecita imisoka ya lukaakala iingi.

Ukulundapo, ukulunduluka sana mu fya kupangapanga no kulunduluka kwa fya bunonshi, no bufunushi bwalengwa no ku kwine kulunduluka nafilenga abantu abengi ukusha imibele isuma iya kale. Ukwabula ukulangulukilako bambi, balabomfya inshila fye ili yonse, nangu ya mu bufumfuntungu, pa kuti fye bekushe ukufwaya kwabo ukwa kaso. Ukwingilishiwako kukalamba ukwa fyangalo fya cela mushuke bushininkisho na bumbi ubwa bukaitemwe, kabili ifipendo fya bumpulamafunde pa makumi ya myaka  ayapitapo bushininkisho bwamonekesha ubwa ici.

Ulubali lulemonekesha ulwa ici cishibilo mu nshita yesu ni ulu: “Abantu bakaba . . . abatemwo kwangala ukucisho kutemwa Lesa.” (2 Timote 3:4) Ica kumwenako ca ici ca kuti abantu bafwaya fye ukulaangala ukucila ukuupa nelyo ukuupwa ku o bengekala na o ubumi bwabo bonse. Ici calenga ukukanaumfwana mu lupwa, abana ukubulwa insansa ne cikabilila ca lupwa, abafyashi abashimbe, no kulwala amalwele yambulwa mu bulalelale.

Ulubali na lumbi ulwa cishibilo lwa kuti “abantu bakaba abaitemwa, abatemwe ndalama.” (2 Timote 3:2) Ukulingana na magazini wa ku Germany uwa Die Zeit, “icikalamba icilenga ukutemwe ndalama ni bukaitemwe.” Ukucila kale lyonse, ukufwaya indalama e cikalamba mu bumi bwa bantu abengi. Muli uku kufwaya kwa bukaitemwe, kulaba ukusuulako imibele imbi iisuma.

Ifya Kucitika fya Pano Isonde

Ukulunda pa konaulwa kwa mibele isuma mu bantu, Baibolo na kabili yasobele ukuti inshiku sha kulekelesha shikeshibikilwa ku fimfulunganya fikalamba ifyali no kwambukila abantu bonse. Ku ca kumwenako, isosa ukuti “uluko lukemino luko lubiye, no bufumu bukemino bufumu bubiye; kukaba ne finkukuma fikalamba, kabili uku no ku kukabe fipowe ne fikuko.”—Luka 21:10, 11.

Takwatala akubako inshita imbi mu lyashi lya kale ukucila imyaka ya ba 1900 umo abantu abengi baponenwa no bulanda bwabipisha mu ciputulwa ca nshita icaipipisha. Ku ca kumwenako, abantu ukucila pa mamilioni 100 e baipaiwe mu nkondo mu myaka ya ba 1900, uko e kuti abafwile bacilile icipendo fye conse ica bantu bafwile mu nkondo mu myanda ya myaka iyapitapo. Muli ba 1900 mwacitike  inkondo shibili ishapusanininako fye ku shaleitwa kale ukuti inkondo sha calo. Inkondo sha calo conse isha musango yu tashatalile ashilwikwapo.

Amaka Yabifi Ayasonga

Baibolo na kabili isokolola ukuti kwalibako malaika wabipa, uwakwatisha amaka, ‘uwitwa Kaseebanya kabili Satana,’ uubeleleka abantu ukuti bashe imibele isuma no kubakulila mu mibele yabipa. Isosa ukuti mu nshiku sha kulekelesha, alikila pano isonde, “ali ne cipyu icikalamba, pa kwishiba ukuti ali ne nshita inono fye.”—Ukusokolola 12:9, 12.

Mu Baibolo, Kaseebanya alondololwa ukuti e “kateka wa bucibinda bwa mu lwelele, umupashi uulebomba nomba mu bana ba bucintomfwa.” (Abena Efese 2:2) Ici cilepilibula ukuti Kaseebanya alasonga sana abantu, ilingi line ukwabula bene ukwishiba ukuti e ulebasonga, kwati fye ni fintu limo na ifwe tushingeshiba ukuti tulepeema umwela wakowela.

Ku ca kumwenako, ukusonga kwa kwa Satana kulamonekela mu nshila sha kumfwaninamo isha ndakai pamo nga mu mavidio, mu mafilimu, pa TV, pali Intaneti, mu fya kusabankanya, mu fitabo, muli bamagazini, na mu manyunshipepala. Ifitabo ifingi, maka maka ifyo abacaice bashaibukila batemwa ukubelenga ni filya fyaisulamo ne mibele yabipa, pamo nga akapaatulula ka mushobo, ifya buloshi, bucisenene, no lukaakala lwabipisha.

Abantu abengi abafumaluka balimwensekesha ukupalana ukwingi ukwa filecitika pali lelo ku bulondoloshi bwa mu Baibolo pa lwa nshiku sha kulekelesha. Ca cine, kwaliko ifyalecitika ku kale pa ntanshi ya myaka ya ba 1900 ifyamoneke ukulinga ubulondoloshi bwa mu Baibolo. Lelo ni mu myaka fye ya ba 1900, e lyo ne ya ba 2000, e mo imbali shonse isha cishibilo shingamwenwa.

Ubwikashi Bupya Ubuleisa

Abasumina ukuti abantu bakonaulwa na balya abatunga ukuti ifintu fikatwalilila fye ukuba umo fyabela bonse baliluba. Mu cifulo ca ico, Baibolo ilondolola mu kumfwika ukuti ubwikashi bwa nomba buli no kupyanwapo no bwikashi bumbi ubupya.

Ilyo Yesu atantawila imbali sha cishibilo ca nshiku sha kulekelesha, atile: “Ifyo fine na imwe, ilyo mukamona ifi fintu fileisa, ishibeni ukuti ubufumu bwa kwa Lesa buli mupepi.” (Luka 21:31) Umutwe uukalamba uo Yesu aleshimikilapo wali Bufumu bwa mu muulu ubwa kwa Lesa. (Mateo 6:9, 10) Kabili Lesa amusontele ukuba Imfumu ya ubu Bufumu, ubuli ni kamfulumende yalaswa iteke isonde lyonse.—Luka 8:1; Ukusokolola 11:15; 20:1-6.

Pa mpela ya nshiku sha kulekelesha, Ubufumu bwa kwa Lesa ubwa ku muulu ubuletungululwa na Kristu buli no kufumyapo abalwani ba buko bonse uko e kuti Kaseebanya na bonse abamutungilila no kupyanika pa bwikashi bwa lelo ubwaba ne mibele yabipa icalo cipya icalungama. (Daniele 2:44) Muli ici calo cipya, abantu ba bufumacumi bakaipakisha umweo wa muyayaya mwi sonde likaalulwa paradise.—Luka 23:43; 2 Petro 3:13; Ukusokolola 21:3, 4.

Abaselaushiwa ku mibele yabipa iya lelo no kwiluka ukuti icishibilo cabamo ifingi ica nshiku sha kulekelesha cilefikilishiwa mu filecitika pali ndakai kuti basubila inshita ya ku ntanshi iishaiwamina. Pali ci tuletasha Lesa Wa maka yonse, uutusakamana fwe bantunse kabili uwakwatila ububumbo bwakwe, isonde, imifwaile ya lulumbi.—Amalumbo 37:10, 11, 29; 1 Petro 5:6, 7.

Inte sha kwa Yehova shilemulaalika ukwishibilapo ifyafula pa lwa kwa kabumba wesu uwatutemwa na pa lwa cilolelo ca bumi mu calo umushakabe imibele yabipa, ico alaya ukupeela bonse abamufwayafwaya. Nga fintu Baibolo isosa, “awe uyu e mweo wa muyayaya, ukuti bamwishibe, mwe Lesa wine wine mweka, no yo mwatumine, ni Yesu Kristu.”—Yohane 17:3.

[Icikope pe bula 10]

Abantu ba bufumacumi bakaipakisha umweo wa muyayaya pe sonde lya paradise