Ukulingana Na Baibolo

Bushe Lesa Alateluka?

GEORGE Dorsey uwasambilila intulo sha bantu alondolwele Lesa wa mu “Cipingo ca Kale” ukuti ni “Lesa wa bukatu.” Alundileko no ukuti: “Yahweh . . . takwata ukutemwa nangu panono. Pantu alasuminisha abantu ukupoke fipe fya bantu banabo ku maka, kabili ni Lesa wa bakalungulusha, uwa fita, kabili Lesa wa bantu abakanda abanabo.” Bambi na bo basondwelela cimo cine pa lwa kwa Lesa wa mu “Cipingo ca Kale,” e kutila Yahweh, nelyo Yehova. E mulandu wine abantu bamo batontonkanishisha ukutila nalimo Yehova kale aali uwakaluka e lyo mu kupita kwa nshita ayalwile imibele yakwe mu “Cipingo Cipya” ukuba Lesa wa kutemwa kabili uwakwatisho luse.

Imimwene ya musango yo pa lwa kwa Lesa wa mu Baibolo taitendeke lelo. Pa kubala, iyi mimwene yasokolwele na Marcion uwasuminemo fimo mu fisumino fya mipepele itila fyonse fyalibipa ifya mu mwanda wa myaka uwalenga bubili C.E. Marcion alikeene Lesa wa mu “Cipingo ca kale.” Alandile ukuti Lesa wa lukaakala kabili wa cilandushi, muntu wa culukusu uusembeleka abantu pa kupeela ifikwatwa ifingi kuli abo abamupepa. Lelo lubali lumbi, Marcion alondolwele Lesa wa mu “Cipingo Cipya” ukulingana na fintu Yesu alondolwele ukuti ni Lesa wapwililika, uwakwata ukutemwa kwa cine cine ne nkumbu, uwa kusenamina kabili uulekelela imembu.

Yehova Abomba Ukulingana ne Mibele

Ishina lya kwa Lesa line, Yehova, lipilibula ukuti “Alalenga ukubako.” Ici cilelangilila ukuti Yehova ailenga umwine ukuba Kafikilisha wa malayo yakwe. Lintu Mose aipwishe Lesa ishina lyakwe, Yehova akolobondele mu bupilibulo bwa liko muli iyi nshila: “Nkaba cintu nkaba.” (Ukufuma 3:14, NW) Ubupilibulo bwa kwa Rotherham bwena butila: “Nkaba fyonse fintu natemwa.”

E co Yehova alaba, nelyo alasala ukuba, icili conse icilekabilwa ku kufikilisha imifwaile yakwe iyalungama na malayo. Ici calishininkishiwa pa mulandu wa kuti, alikwata amalumbo yalekanalekana ayengi na mashiwi ya kumulondolola, pamo nga ya kuti: Yehova wa milalo, Kapingula, Shikulu, Kalumwa, Shikulu mulopwe, Kabumba, Wishi, Kasambilisha Wakulisha, Kacema, Komfwa we pepo, Kalubula, Lesa wa nsansa, na yambi fye ayengi. Aliilenga umwine ukuba ifi fyonse ne fyacilapo pa kuti engafikilisha imifwaile yakwe iyabamo kutemwa.—Ukufuma 34:14; Abapingushi 11:27; Amalumbo 23:1; 65:2; 73:28; 89:26; Esaya 8:13; 30:20; 40:28; 41:14; 1 Timote 1:11.

Bushe ici cilepilibula, kanshi, ukuti imibele ya kwa Lesa nelyo ifipimo fyakwe filaaluka? Iyo,  ukukuma kuli Lesa Yakobo 1:17 asosa kuli wene ati: “takwabako ukwaluka kwa kutula no kuwa, nangu kupilibuka kwa kuloshe cinshingwa pa nshi.” Lelo bushe Lesa kuti abomba shani no bwafya bwa kupusanapusana kwa mibele ilyo ena umwine tateluka?

Ica kumwenako ca bafyashi ba kutemwa abalula imbali pa kuti abana banonkelemo, cilondolola ifyo ici cingaba. Mu bushiku fye bumo, umufyashi kuti pambi aba kepika, kasakamana wa ng’anda, kalungisha wa malaiti, nasi, icibusa, icing’ombe, kafundisha, kasalapula, na fimbipo. Umufyashi taalula ubuntu lintu alebomba iyi milimo; wene ateulukila fye ku kukabila kwa pali iyo nshita. E fyo caba na kuli Yehova lelo pa cipimo cacilishapo bukulu. Takwabako apa kupelela ku fintu engailenga umwine ukuba pa kufikilisha imifwaile yakwe pa kuti ciwamine ifibumbwa fyakwe.—Abena Roma 11:33.

Ku ca kumwenako, Yehova alondololwa ukuti ni Lesa wa kutemwa kabili uwa luse mu Malembo ya ciHebere e lyo na Malembo ya Bwina Kristu aya ciGriki. Mika kasesema wa mu mwanda wa myaka uwalenga 8 B.C.E. aipwishe pa lwa kwa Yehova ukuti: “Ni uyani umulungu uwaba nga imwe? uulekelela amampuulu, uuleko bupulumushi pa bashalako ba cikwatwa cakwe. Tasaamiko mutima wakwe pe, pantu untu abekelwo luse.” (Mika 7:18) Ukupalako, umutumwa Yohane alembele amashiwi yaishibikwa aya kuti: “Lesa kutemwa.”—1 Yohane 4:8.

Lubali lumbi, mu mbali shonse shibili isha Baibolo, Yehova alondololwa pamo nga Kapingula walungama uwa bantu ababwekeshabwekeshapo ukutoba amafunde yakwe ukwabula ukulapila kabili abacena bambi. Kemba wa malumbo atile: “Ababifi bonse [Yehova] alabafita.” (Amalumbo 145:20) Ukupalako, Yohane 3:36 atila: “Uutetekelo Mwana aba no mweo wa muyayaya; uushumfwa Mwana takamone umweo, lelo icipyu ca kwa Lesa caikala pali wene.”

Uushalula Imibele Yakwe

Ubuntu bwa kwa Yehova ne mibele yakwe iyapulamo pamo ngo kutemwa, amano, ubulungi, na maka tafyayaluka. Na kuba, aebele abena Israele ukuti: “Ine Yehova nshiteluka.” (Malaki 3:6) Alandile aya mashiwi ilyo papitile imyaka 3,500 ukutula apo abumbiile abantu. Ici ca cine, pantu ukubebeta Baibolo yonse mu kusakamanishisha kulangililo kuti Lesa talula ifipimo fyakwe ne mibele. Yehova Lesa tatala alulako imibele yakwe pa nshita iili yonse pa myanda ya myaka yonse iyi iyapita, apo ukwaluka kwa musango yo takwakabilwa nakalya.

Ukutula apo Lesa abumbile abantunse mu Edene, nga fintu Baibolo isokolola, ubulungami bwakwe e lyo no kutemwa kwakwe fyaba fye cimo cine ukufika kuli lelo. Ukupusanapusana mu mibele ukulangililwa mu Baibolo cine cine kwaba fye fimo ifya mu mibele imo ine iishaluka. Ici caba ni pa mulandu wa kupusanapusana kwa ficitika ne mibele ya bantu abombelapo, e mulandu kubela ukupusanapusana mu nshila abombelamo ne milandu.

E ico kanshi Amalembo yalangilila mu kumfwika ukuti imibele ya kwa Lesa tayayalukapo mu myanda ya myaka iyafumako kabili tayakaaluke ku ntanshi. Yehova alipulamo pa kupampamina pa kukanateluka mu mibele yakwe. Alishintililwapo kabili alicetekelwa pa nshita yonse. E co kuti twashintilila pali wene ilyo lyonse tulefwaya ukwafwiwa.

[Ifikope pe bula 24, 25]

Lesa umo wine uwaonawile Sodomu na Gomora . . .

. . . e ukaletako icalo cipya ica bulungami