Bushe Uuli no Bulanda Alingile Ukubulangisha?

MU CITABO cakwe ica On Children and Death, Dokota Elisabeth Kübler-Ross atila: “Abakalamba abengi balacululuka pantu tabapikulwile ifyalebacusha ku bwaice. Kanshi abana balinga ukuponye filamba te kulabeta ati cililalila nangu ca mwenso, nelyo ukubatumfya ati ‘Umwaume talila.’”

Iyi nshila yalipusana na mano ya mu fyalo fimo aya kukanalangisha ubulanda.

Ifyo Uwangalile Ifililo Aamona

Ubu bupusano bwalilangililwa ne fyo umo uwangalila ifililo mu New York, Robert Gallagher alondolwele, ilyo aipushiwe na balemba Loleni! Bamwipwishe nga ca kuti alimonapo ubupusano pa kati ka bantu abafyalilwa ku Amerika na bana abanono abakuukila ku United States ukufuma ku fyalo fya ku Latin Amerika. Atile:

“Icine cine nalimonapo ubupusano. Ilyo natendeke iyi ncito ku numa muli ba 1950, mu cifulo cesu mwali indupwa isha bena Italy ishingi. Aba balekuntukilwa nga nshi ku bulanda. Ilelo pa fililo tuba pamo na bana babo elyo na beshikulu babo, kabili tabakuntukilwa ku bulanda nga fintu cali kale. Tabalangisha sana ubulanda.”

AbaHebere abalembwa mu Baibolo tabalefisa ubulanda ne nkuntu shabo. Moneni ifyo Baibolo ilondolola ukwankulako kwa kwa Yakobo ilyo bamubepele ukuti umwana wakwe umwaume Yosefe balimuliile ku nama mbi: “Yakobo alepwile ifya kufwala fyakwe, afwele no lusamu mu musana, no kuloosha mwane inshiku ishingi. Kabili baimine bonse abana bakwe abaume na bana bakwe abanakashi ku kumusansamusha; lelo akene ukusansamuka, atile, Pantu nkatentemukila ku Mbo ndelilo mwana wandi. E fyo wishi alemulila.” (Ukutendeka 37:34, 35; Ifilembo fipindeme fyesu.) Icine cine, Yakobo tali uwa nsoni ukulila umwana wakwe uo alufishe.

Aba Ntambi Shapusanapusana, Bankulako mu Kupusanapusana

Kwena, intambi shalipusanapusana. Ku ca kumwenako, mu ncende ishingi isha mu Nigeria, nangu ca kuti indupwa shilakwata abana abengi kabili imfwa yaliseeka pa mulandu wa malwele yalekanalekana, kalemba uwakwata imyaka 20 iya kubelesha mu Afrika atile: “Kulaba kulila akalanda ngo mwana afwa, ukucilisha ngo ufwile libeli kabili cilacilanapo nga  ali mwaume. Ubupusano bwaba bwa kuti mu Nigeria ubulanda bwa nshita iipi kabili buba ubukalamba nga nshi. Tabukokola ukushinta ku myeshi nangu imyaka.”

Mu fyalo fya ku Mediterranean nelyo ku Latin America, abantu babakusha mu fikulilo muntu ukucite fintu mu kuitendekelako cimoneka ukuba bwino. Mu fifulo fya musango yu, ubuseko no bulanda bwa abantu bulamoneka apabuuta. Imiposeshe tayaba fye ya kufunkana iminwe; lelo isanshamo no kukumbatana. Cimo cine no bulanda, ilingi line buleshibikilwa ku kulukushe filamba na ku kulila.

Kalemba Katherine Fair Donnelly alembele pa lwa mufyashi mwaume uwafwilwa ukuti: “Alashipikisha te kukalipwa fye ukwa muntontonkanya pa kulufya umwana wakwe lelo na kabili alashipikisha ukutiina ukusulwa ukuti tali umwaume wine wine nga alangisha ubulanda bwakwe apabuuta.” Nangu cibe fyo, apelulwile ukuti: “Ukulufya umwana kwalicila na pa mafunde aya kulesha ifyo inkuntu shingaba. Ukukuntukilwa kwa cine cine ukwa kuponye filamba fya bulanda kwapalana no kutula icilonda no kucitina ukufumya ubulwele.”

E co ukukanafisa ubulanda kulamoneka sana mu fyalo fimo ukucila mu fyalo fimbi. Lelo ubulanda no kuponye filamba tacilingile ukumonwa nge cishibilo ca bunake iyo. Nangu ni Yesu Kristu “alilile ifilamba” pa mfwa ya kwa cibusa wakwe Lasaro, nangu ca kutila Yesu alishibe ukuti ali no kubuusha Lasaro ku bafwa bwangu bwangu.—Yohane 11:35.

[Amashiwi pe bula 14]

Yakobo tali uwa nsoni ukulila umwana wakwe uo alufishe