Icinkukuma!

KU ULEMBA LOLENI! MU TAIWAN

Kalemba we lyashi uwikala mu Taiwan alembele ukuti: “Nali nindalako, ndebelenga mu muputule wandi uwabela pa ntunti yalenga 9 mu cikuulwa ca mu musumba wa Taipei ilyo amalaiti yashibantukila. Lyene umuputule wandi watendeke ukusunkana icine cine. Cali fye kwati napamo ni cishimweshimwe calesunkanya icikuulwa. Naingile mwi samba lye tebulo ilyo naumfwile ifintu filetobaika mu muputule wa pa ntunti yalenga 10 kabili nalitiinine nati umutenge walapona. Ici camoneke kwati ciletwalilila fye pa nshita ntali.”

ICINKUKUMA. Ili ishiwi fye lyeka lilaleta umwenso, kabili nakalimo mwalyumfwa lyalilandwapo libili libili mu nshiku shafumako. Ukulingana na kabungwe ka United States Geological Survey, casangwa ukuti inambala ya finkukuma ifikalamba ifyacitike mu 1999 yalikulile nga nshi, kabili inambala ya bafwile ku mulandu wa ifi finkukuma na yo yalikulile ukucila ifyo ciba.

Icinkukuma cabipishe mu 1999 ni cilya ica mu Taiwan, uko ifiputulwa fya mushili waikasha isonde fyakumanina. Mu Taiwan mwaba imilale ya mu mushili iyaishibikwa bwino yonse pamo 51. Muli iyi milale ya mu mushili e mutendekela ifinkukuma. E co te ca kupapa ukuti ifinkukuma 15,000 filapita muli iyi ncende cila mwaka. Lelo, ifingi filacepesha ica kutila tafyumfwika nakalya.

Lelo te fyo cali pa September 21, 1999. Pa nshita ya 01:47 hrs ku macaca, icinkukuma casunkenye icishi ca Taiwan, ici calibipishe ica kutila Kateka wa cilya calo Lee Teng-hui alandile ukuti “e cacililepo ukubipa pali cilya cishi mu myaka ya ba 1900.” Ici cacitike fye mu masekondi 30 lelo cafikile 7. 6 ukulingana ne fyo bapimine pa co  bapiminako icitwa Richter scale. * Icinkukuma cilya cashikile ukucilako fye panono pali bakilomita 500, kabili uyu e mulandu wine cabelele icikalamba nga nshi. Liu Xiu-Xia, uwikala mupepi no kwatendekele icinkukuma atile, “ukusunkana kwa maka nga nshi e kwanshibwishe.” Ifipe fyaliponene, kabili amalaiti ya mu mutenge nayo yaliponene pa nshi no kutobeka. Nafililwe ukufuma pantu iciibi calicilikwe ku fipe e lyo na makalasi yalitobaike.” Huang Shu-Hong, uwaponene ukufuma pa busanshi pa mulandu wa kusunkana, uyu mwanakashi na o ashingwene no bwafya bumbi. Atile, “amalaiti yalishimine apo pene, e co kwafiitile na fititi. Natulukwishe ukwenda ukufumina pa nse kabili ine na bena mupalamano twaikele pa nse mu mbali ya musebo ubushiku bonse. Camoneke kwati umushili tawaleke ukusunkana.”

Ukwesha Ukupususha

Ubonaushi bwa cilya cinkukuma bwatendeke ukumoneka ku macaca. Ifikuulwa ukufika kuli 12,000, ukutendekela ku mayanda yashakwata intunti ukufika ku yakwata, fyalibongolweke. Ilyo ili lyashi lyasalangene, abacenjela mu fya kupususha baishile ku Taiwan ukufuma mu fyalo 23 mu kwafwilishako bakabomba ba kupususha aba muli cilya calo mwine. Abantu abengi bali bacili nabashikama mu mabwe ne fintu fimbi ifyabelikishe.

Amaawala 72 aya kubalilapo pa numa ya cinkukuma, e yakakala sana ukusangamo abapuswike, lelo ilyo muli ci cinkukuma mwena bakapususha balipapushiwe. Ku ca kumwenako, kalume wa myaka 6 alipusushiwe pa numa abe nailikishiwa pa maawala 87. Kabili mu Taipei, ilyo ababomfi ba kupususha balebomfya ifibombelo fyabo ukufumya amabwe ya cikuulwa ca mayanda ica ntunti 12 icabongolweke, bashikwile umulumendo wacaice. Uyu mulumendo na munyina bali nabashikwa mu mabwe ukucila pa nshiku shisano kabili bonse babili balipuswike!

Ku ca bulanda, te bonse bapuswishe, kabili abalepususha balesanga ifya kulenga ubulanda icine cine. Ku ca kumwenako, umo uwaletangilila ibumba lya balepususha atile: “Papita amaawala 8 ilyo twacilaumfwa umwana alelila. Lelo naleka.” Pa kulekelesha inambala ya bantu bafwile mu Taiwan yalikulile  ukucila 2,300, kabili abantu ukucila pali 8,500 balicenenwe.

Pa numa ya Cinkukuma

Umulandu wa kuti abantu bashele ukwabula amayanda ku mulandu wa cinkukuma balifulile icine cine, kwali ukubombesha nga nshi pa kubafwaila amayanda ya kwikalamo. Pa kubala, bamo pali abo bali abashimunuka ukubwelela mu mayanda. Kuti twasuminisha ico pantu mu nshiku 10 ukufuma apo icinkukuma cacitikile, ifinkukuma finono mupepi na 10,000 fyalikonkelepo! Cimo pali ifyo capiminwe 6.8, kabili calengele ifikuulwa ifyashele ifyabula ukukosa ukuwa.

Nangu cali fyo, umulimo wa kwafwilisha abantu walitwalilile. Utubungwe tushili twa buteko ukulundako no tubungwe twa bantu abafumine mu fyalo fimbi ukwisa mu kwafwako ukupususha, pamo nga kabungwe ka baBuddha aka Tzu Chi, e lyo na bashimya umulilo babomfeshe inshita yabo no kulamuka mu kubombako ulya mulimo. Bambi na bo abayafwilisheko muli uyu mulimo ni Nte sha kwa Yehova. Ukulingana ne fyo Baibolo ifunda pa Abena Galatia 6:10, balebombela pa fintu fibili. Balefwaya (1) ukwafwa aba bwananyina bwa mu citetekelo na (2) ukubomba icisuma kuli bonse, ukulundako fye na bo bashipepa na bo.

Ilyo kaleya kalewa pa bushiku bwa kubalilapo, Inte sha kwa Yehova shali nashitendeka ukutwala ifya kulya, amenshi, amatenti, ne fya kwipikilamo ifya kubomfya pa nse. Apo ifya kumfwaninamo fyonse fyalyonaike, baeluda ba mu filonganino 6 ifyaba muli ilya ncende balibombeshe sana ukufwaya Inte shinabo ne ndupwa shabo pamo na bo basambilila na bo Baibolo ukulundako fye na balesekelela. BaNte bashakwete mayanda baebelwe ukwikalapamo pa kutila cibe icayanguka ukubasanga no kubasakamana. Bakangalila benda na baba mu komiti wa musambo mu Taiwan batandalile amabumba ya bamunyina yonse ne filonganino mu kubakoselesha.

Umulimo wakonkelepo wali wa kuwamya amayanda ya bamunyina na Mayanda ya Bufumu ayaonaike. Cila cilonganino calembele amashina ya balekabila ukwafwiwa. Lyene komiti wa Makuule uwa mu Citungu, atumine abakuitemenwa ku kuyawamya ifyaonaike. Mu mweshi umo pa numa ya cinkukuma, umulimo walipwile.

Inte sha kwa Yehova bayafwilisheko abena mupalamano abashali Nte. Ku ca kumwenako, Bante batandalile abali mu fipatala na baleikala mu matenti pa ukuti babasansamushe. Basabankenye fye ne cipande ca muli Loleni! wa July 8, 1996, icitila “Amasanso ya mu Fyabumbwa pe Sonde—Ukwaafwa Umwana Wenu Ukubomba na Yene.” Abantu abengi balitashishe pa kupokelela filya fyebo kabili batendeke ukubelenga apo pene fye. Ilyo imisebo yaiswilwe, Inte sha kwa Yehova shabomfeshe ifimbayambaya ukutwala ifintu ifyalekanalekana mu ncende sha mu mpili ishaonaike nga nshi ku cinkukuma.

Abasambilila Baibolo balishiba ukuti yalisobela ifyo inshiku sha kulekelesha shikeshibikilwa ku “finkukuma mumo mumo.” (Mateo 24:7) Lelo Baibolo itukoselesha ukuti mu kwangufyanya, ilyo Ubufumu bwa kwa Lesa bwa kulateka, abantunse tabakatale abatiina amasanso ya mu fyabumbwa pe sonde. Pali iyo nshita isonde likaba paradise umwine mwine. —Esaya 65:17, 21, 23; Luka 23:43.

[Futunoti]

[Ifikope pe bula 27]

Inte sha kwa Yehova shalelongana ilyo shaleikala mu matenti

[Icikope pe bula 28]

Icinkukuma calyonawile imisebo iingi

[Abatusuminishe]

San Hong R-C Picture Company

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 28]

San Hong R-C Picture Company

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 28]

Seismogram pa mabula 2, 26-8: Figure courtesy of the Berkeley Seismological Laboratory