Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

Ukufuma ku Olympia Ukuya ku Sydney

Ukufuma ku Olympia Ukuya ku Sydney

Ukufuma ku Olympia Ukuya ku Sydney

ABENGI batila Amangalo ya ma Olympic e yacindamisha pa mangalo yonse. Icitabo ca The World Book Encyclopedia citila, “takwaba amangalo yambi ayakuutanya abantu nga ya. Imintapendwa ya bantu balasangwa kuli aya mangalo, kabili abantu ukufika na ku myanda ya mamilioni pano isonde ponse batamba aya mangalo pa TV.”

Ilyashi lya Kale Ilipi

Amangalo ya ma Olympic yatendeke mu myaka ishishi bantu. Apo basumine ukuti bakangala ba mangalo balasekesha imipashi ya bafwa, abaGriki ba ku kale baleimika inshita sha kusefya umo icalo cabo conse calesefya ukusefya kwasakanishiwemo imipepele na mangalo. Uku kwasanshishemo amangalo yaleba mu Isthmus, aya mu Nemea, aya mu Olympic na ya Pythian. Pali aya yonse, ama Olympics e yakatamikwe sana, pantu yalecindika Seu, uo abaGriki baleti e mfumu ya balesa.

Ukulingana no bushininkisho bwabapo, ama Olympics ya kubalilapo yalimo fye nakatango. Lelo mu kupita kwa nshita baishilesanshamo no ku cimfyanya kumbi pamo nga ulubilo lwa kubutusha amaceleta na mangalo ya kumona uwingashipikisha sana. Abatandashi bakonkomokele ku kutamba aya mangalo ukufuma mu fyalo fyalekanalekana ifya pano isonde. Pa kushininkisha ukuti nabacingililwa bwino, balekanya ukulwa inkondo ilyo amangalo tayalatendeka nelyo yapwa.

Lintu Roma yatendeke ukuteka, ama Olympics yatendeke ukubwelela inuma. Na cine, abena Roma abengi balisuulile sana amangalo. Kano fye Kateka Nero. Uyu Kateka atendeke ukwangala amangalo mu 67 C.E. kabili alicimfishe muli fyonse ifyo ayangelemo. Cimoneka kwati abalecimfyanya nankwe balemulekelela fye ati alecimfya pa kuti bebalamuna bukali bwakwe! Lelo, ilyo cafikile mu 394 C.E., ama Olympics yalipwile.

Ukubukulula ama Olympics

Mupepi ne myaka 1,500 iyakonkelepo, ifyo aba ku Germany abashula ifya kushula bashulile pa ncende yabelele Olympia wa ku kale fyalengele abantu ukutemwa amangalo na kabili. Lyene, umwina France we shina lya Baron Pierre de Coubertin, uwali ne myaka 29, alandile pa lwa kubukulula aya mangalo. E co, mu 1896 Amangalo ya ma Olympic ya ndakai aya kubalilapo yabelele ku Athens. Ukutula ilyo, ama Olympics yalabako lyonse, pa numa ya myaka ine, kano fye nga cayafya.

Ndakai abantu abengi balafwaisha ukuti inshiku shaimikwa isha mangalo shafika bwangu. Uno mwaka, yakabela mu Sydney, ku Australia, ukutendeka pa September 15 ukufika pa October 1. Kukaba amangalo 28, ukucimfyanya 292, ne nshita sha kwangalilamo amangalo 635, e lyo na bakangala ba mangalo ukucila pali 10,300.

Nangu cibe fyo, mu myaka ya nomba, abantu balesuusha sana ama Olympics. Abengi baleti ifipimo fya ma Olympic filebipilako. Ukulolesha pa ficitika mu bumfisolo kwalatusokolwelako fimo no kutusakamika.

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 19]

Scala/Art Resource, NY