Ukundapwa Kuntu Musala

MU CITABO cakwe pa lwa kundapa kwa cimuntu, Dokota Isadore Rosenfeld akomaile pa cishinka ca kuti: “Umuti onse uwapeelwa kwi bumba lya bantu abasalilwe fye mu kupumikisha lelo abashininkishe ukuti uyo muti uli no ‘kubomba’ kuti walenga ukuti hafu pali abo bantu babeko bwino.”

Uku kundapwa kwitwa placebo effect (ukupola pa mulandu wa kucetekela ukuti uyo muti walamuposha), kutila nangu fye kabulungwa ka muti wa shuga kuti kaundapa umulwele nga acetekela ukuti kalemundapa. Ukucetekela ukuti umuti walabomba kuti kwafumyapo ifishibilo fya malwele, ukusanshako ukukalipwa, umuselu, ukunaka, ulunshingwa, amasakamika, no kupopomenwa. Ici cishinka cisokolola nshi?

 Cilangilila ukuti ukucetekela mu muti onse uo umo apeelwa ilingi line kwalikatama nga ca kuti umuntu ali no kumfwako bwino. Pa nshita imo ine, kuti caba ca mano ukumona ukuti ukundapwa muleundapwa kulebombela pa kupwisha iciletele ubo bulwele te pa fishibilo fye ifya ubo bulwele. Ici kuti cacitwa ukupitila mu kupima ifyo uyo muti ulebomba ukubomfya inshila shashininkishiwa, pamo nga ukupimwa kwa ku laboratory no kwa X ray.

Lelo fingi ifyo umuntu engacita mu kusala inshila ya kundapilwamo.

Ifyacindama Ukucita

Ca mano ukufwailisha ilyo mushilapingulapo. Ipusheni ifipusho. Fya kufumamo nshi fingenekelwa? Busuma nshi bwabamo, bubi nshi bwabamo, kabili ni lunga mwingapoosa kabili ni nshiku shinga uko kundapwa kwingasenda? Lanshanyeni na bantu abaundapwako muli iyo nshila mulefwaya ukundapilwamo. Bepusheni nga ca kuti balyafwiwe. Lelo, ibukisheni ukuti ifya kushimikilwa fye ificincimusha kuti fyamilufya.

Ukundapwa kushaishibikwa bwino te kuti kuwame nga ca kuti kulelenga umo ukuleka ukubomfya ukundapa kwaposha abengi, nangu cingatila ukundapwa kwaishibikwa bwino kwalipelebele. Ubushinino bwa bubi bwingafumamo bwali muli lipoti wa muli magazini wa The New England Journal of Medicine. Magazini alondolwele ukulunduluka kwa kansa mu balwele bacaice babili abakeene ukundapwa kwaishibikwa ilyo balebomfya imiti ya cimuntu. Umo pali aba balwele alifwile.

Abantu abalwalilila nelyo abakwata ubulwele bwingabepaya mano mano balaba abaibukila ku cishinka ca kuti incenjeshi shishaishiba kundapa ebo shifwaisha pa kutungilila ukundapa kwa shiko ukwa bufi. Cenjeleni ku muti onse uo batila ulaposha amalwele yalekanalekana. Ica kumwenako ca nomba line casanshishemo vitamini mupya uyo batile “aleafwa ukuposha fyonse ukutendekela ku bwafya bwa kupeema no kubulwa amaka ukufika fye na ku malwele yepaya.” Ukubebeta iyi “vitamini” basangile ukuti yali fye menshi ya mucele.

Ukwabula ukutwishika ukundapa kwa cimuntu kumo kuti kwaba ukusuma ku myundapile isuma. Lelo, mwicilamo ukwenekela kwenu. Kuti cawama ukupoosa amano ku kulya ifya mulyo, ukulasendama bwangu, no kulatukushako umubili, no kuba abacenjela ilyo mulesala umuti wa kumundapa.

Icalefwaikwa Sana Casangwa

Kwena, takwaba ukundapa kwa bantu ukwingafumyapo amalwele yonse ne mfwa ibako. Ni pa mulandu wa kuti twapyene ifi ku mufyashi wesu uwa kubalilapo, umwaume wa ntanshi, Adamu. (Yobo 14:4; Amalumbo 51:5; Abena Roma 5:12) Ukundapa kwa miti ukwingi—nangu kwa musango nshi—napamo kuti kwatwafwa, lelo kwafwa kwa pa kashita fye uko kutantalishako ubumi no kulenga ukuti bubeko bwino pa kashita kamo. Lelo, kwaliba ukundapa kwashininkishiwa ukwa malwele, kabili iminshipendwa balisanga uku kundapa.

Uku kundapa kwateyanishiwa na Kabumba, Yehova Lesa, Dokota Mukalamba. Ukupitila mu kutetekela muli wene no kubomfya bwino icilubula ce lambo lya Mwana wakwe ica kukonsolwela imembu, Yesu Kristu, mukakwata ubumi bwapwililika no mweo wa muyayaya mu calo cabula amalwele! (Mateo 20:28) Baibolo ilaya ukuti muli cilya calo cipya, “umwikashi wa mu calo takasose, ati, Nindwala.”—Esaya 33:24.

[Amashiwi pe bula 12]

Iminshipendwa balisanga isubilo fye lyeka ilyashininkishiwa ilya bumi bwapwililika