Ukuba Uwa Nsansa Te Mulandu na Malwele

NGA FINTU CASHIMIKWA NA BA KONSTANTIN MOROZOV

Ilyo nafyelwe pa July 20, 1936, amafupa ayakosele fye mu mubili wandi yali cipanga e lyo no moongololo. Amafupa yandi yonse tayakosele, yali fye kwati mulimba wa ku kutwi kwa muntu umukalamba. Kwati nafinine fye amagramu 500. Ifyalengele ukuti beshibe ukuti nali no mweo fyali kutunta kwa mutima panono, ukupeema panono panono, no kusakanya panono.

NALI umwana walenga 7 mu lupwa lwa bana 9 ulwaleikala mu mushi witwa Sara, mu Ul’yanovsk Oblast, umusumba wabelele mu kati na nkati ka Russia. Ilyo nali ne milungu fye itatu, abafyashi bandi bantwele ku calici mu kumbatisha. Bwangu bwangu shimapepo ansanshile amenshi kabili aebele abafyashi bandi ukuti bantwale ku ng’anda mu kwangufyanya, pantu alandile ukuti kuti nafwa mu maawala fye yanono.

Mu January 1937, abafyashi bandi bantwele ku musumba wa Kazan, umusumba wa bwangalishi uwa mu Tatarstan mu Russia, pa kutila incenshi shaishiba ifya malwele kuti shangafwa. Pali iyi nshita ninshi nalishiba no kulanda amashiwi yamo pamo nga “Mama,” “Papa,” na “Babushka” (Mama), kabili nalishibe fye na mashina ya ba ndume inandi. Pa numa badokota bapwisha ukupima, baebele abafyashi bandi ukuti nali no kufwa mu mwaka fye umo. Eco batubulwile ukuti banjipaye no kumbika mwi botolo pa kutila abasambi ba fya miti balemomfya pa kusambilila. Mwandi ndatasha abafyashi bandi pa kukanasumina ukucita ico!

Ukucululuka Ukufuma ku Bwaice

Ukutula fye ilyo ningebukisha, umubili wandi watwalilila ukukalipa. Lelo nangu fye ni lintu nali umwaice, naletukuta ukukwata imitontonkanishishe isuma kabili naleesha ukuseka libili libili no kuipakisha imikalile. Iyi e mibele nakwata ukufuma na kale. Mu kupita kwa nshita, amafupa yandi yalikoseleko, kabili nali na maka ya kwikala no kwamfula panono. Nshakulile nga fintu abana abatuntulu bakula kabili nalilemene icine cine. Lelo nali umusambi walamuka, kabili ilyo nali ne myaka isano, nalishibe ukubelenga no kulemba.

Mu May 1941, bamayo bantwele ku calici umuku walenga bubili. Kwali abantu abengi, kabili bonse fye balifukeme balepepa. Kapyunga mwanakashi umo ifi aishile kuli bamayo mu kwipusha umulandu bashafukamine. Ilyo bamayo banangishe kuli uyu mwanakashi, ailelanda no mupatili. Ilyo abwelele, ulya kapyunga mwanakashi atutwele pa nse no kweba bamayo ukuti banshe pa nse no kwingila mu kati beka. Atile, “uushasanguluka”  ampeele ku bafyashi bandi pa mulandu wa membu shabo. Bamayo baile balelila ku ng’anda. Nalitontonkenye pali ici pa nshita iitali. Nalefwaya ukwishiba nga ni nani uyu “uushasanguluka.”

Mu 1948, ilyo nali ne myaka 12, bamayo bantwele ku mushi wa Merenki mu Chuvash Republic, mupepi na bakilomita 80 ukufuma ku mwesu. Kwali utumfukumfuku twa menshi kuli ilya ncende uto baleti twaleundapa, eco bamayo baleenekela ukutila nakalimo kuti naundapwa kuli yalya yene menshi. Pa fyo abapatili banjebele ukucita pa kutila ng’undapwe pali no kuleka ukulya pa nshiku shitatu. Kabili nali no kulya Umukate mu calici. Nangu ca kuti nshacetekele sana icalici, nalisumine ukucita ifyalefwaikwa. Ulwendo lwali ulutali kabili lwalinkosele, lelo nalishipikishe ukupitila mu kutamba impanga yayemba.

Icalici lyaiswilemo abantu. Ilyo bamayo bansendele ukupita mwi bumba lya bantu, umwanakashi umukoloci umo ampeele switi. Nalipokele no kubika mwi tumba. Ilyo inshita yafikile ukuti ndye Umukate, ulya mwanakashi aebele umupatili ukuti: “Mwimupela Umukate no mwangashi uyo! Afuma mu kulya switi nomba line!” Naeseshe ukulondolola ukuti switi yali mu tumba, lelo umupatili alandile bukali bukali ukuti: “We kalema kashakwata mucinshi! Bushe na iwe ulefwaya ukubepa ubufi mwa? Mufumyeni mu calici!” Nangu cibe fyo, ubushiku bwakonkelepo, umupatili umbi alimpeele Umukate no mwangashi kabili alinsambile mu menshi yatunganishiwe ukuposha Lelo takwali ifipapwa ifyacitike nakalya. Nali ncili uwalemana.

Amasomo Yandi

Nangu ca kuti nali uwalemana icine cine, ilyo nali umupungwe nacitile amasomo ayengi kabili nakwete amabuyo ayengi. Mu 1956, natendeke ukubishanya na Komsomol (akabungwe ka bacaice aka cikomyunisti), kabili mu kuya kwa nshita, natendeke ukufunda abacaice pa lwa lyashi lya kale ilya aka kene kabungwe ketwa Komsomol. Nali mu kabungwe ka Home and Cultural Commission pa ng’anda ya balemana, kabili nalebomba pamo nga umukalamba wa mulabasa e lyo nalelanda na pa mulabasa.

Ukulundapo, nalebomba mu laibrare ya kukulika kuli motoka umwali amatepu ya fitabo fya mpofu, kabili nalisalilwe ukuba mu kabungwe aketwa Judge’s Commission for the Fight Against Alcohol Abuse. Naingile fye na mu kalabu ka fya kulengalenga, naleimba, kabili nalelisha ne filimba ifyalekanalekana.

Pa Ng’anda ya Kusungilamo Abalemana

Mu 1957, ilyo nali ne myaka 21, pa mulandu wa kuti nali uwalema, nalipatikishiwe ukuya ku ng’anda ya kusungilako abalemana. Lelo nshanenwike nakalya. Mu October 1963, naile ku Moscow ku cipatala citwa Prosthetic Science Research Institute. Ilyo nali kulya napokelele amaopareshoni 18 pa kololola amolu yandi.

Pa kubala, balitintile amolu yandi. Lyene, pa numa ya nshiku 8, bancitile opareshoni. Icakonkelepo babikile ica kwikatilila amolu yandi ukufikila opareshoni yakonkelepo. Nasi alelila pa kumona ifyo nalecula.

Mu myeshi 4 yakonkelepo, nasambilile ukwendela ku mikonkonto. Nga nabomfya imikonkonto kuti naiminina ukufika mupepi na basentimita 110. Nafina ukucilako fye panono pa makilogramu 25. Ilyo naishibe ukwendela ku mikonkonto, nalibwelele ku ng’anda ya balemana mu 1964. Ku ca bulanda, amafupa ya mu molu yandi tayakosele sana eco nalefilwa ukwiminina, kabili bwangu bwangu natendeke ukwamfula nelyo ukwendela pa cicinga bendelapo abalemana. Ici cicinga eco momfya ilyo ndeya konse ukufika fye no bwa lelo.

Nshatalile njako ku calici na kabili. Amashiwi ya kuti napeelwe ku bafyashi bandi ku “ushasanguluka” yatwalilile ukunkalifya. Nalitemenwe batata na bamayo icine cine, kabili nshalefwaya ukusumina ukuti Lesa pamo na bene e balengele ukuti mbe ifyo naba. Naeseshe ukuba uwa nsansa te mulandu na macushi  yantu nalepitamo. Nalefwaya ukucita icisuma kuli bambi kabili, ukucila pali ico, nalefwaisha ukushininkisha ukuti na ine wine kuti nacite co.

Ukuikalila

Mu 1970, naupile umwanakashi we shina lya Lidia, uwalwele ubulebe ukufuma ku bwaice. Twafwaile ing’anda inono, umo twaikele pa myaka 15. Bonse babili twalebomba muli ilya myaka. Nasambilile ukulungisha inkoloko na tumbi utunono tunono.

Pa nshita imo nalebomfya imbwa iyakanshiwa ukucita imilimo yalekanalekana. Na kuba, nabombeele pamo na ulya muntu walekansha imbwa kabili twapangile ica kukakilako imbwa e lyo tuletintako pa kuti iletungulula shikulu wakwe. Nakwete imbwa shibili—imo yali ni Vulkan e lyo imbi yali ni Palma. Palma ali cibusa wine wine pa myaka iingi. Iyi mbwa yalembulilako ifya kulya pa kushita mwi tuuka. Ico fye tayatemenwe kutantama ilyo twalelipila. Yalesenda icikwama candi ku meno, kabili yakwete aka kukobekako icola mu mukoshi.

Mu 1973 bamayo balilwele nga nshi. Apo inshita yonse naleba fye pa ng’anda, ine no mukashi wandi twasalilepo ukubapoka pa kutila baleikala na ifwe. Pali ilya nshita batata ne ndume shandi shisano balifwile, kabili indume shandi shimbi shitatu shaleikala mu ncende shimbi isha Russia. Ilyo bamayo baleikala na ifwe, naeseshe ukubafwa apapela amaka yandi. Kuli pele pele, bamayo balifwile ilyo bali ne myaka 85.

Mu 1978, napingwilepo ukuipangila motoka. Pa numa ya kwesha bamotoka baalekanalekana, nasangile iyaningile. Akabungwe ka Balolekesha Pali ba Motoka kalinsuminishe ukwensha no kulembesha motoka wandi. Nainike ukuti Osa (Ilonda). Ine no mukashi wandi twapangile icikuliko icinono icingasenda ifintu ifyafina amakilogramu 300. Ifwe babili twaleendela muli ici cine no kusendelamo ifintu. Twalibomfeshe iyi motoka ukufika mu 1985.

Pali iyi nshita ilinso lyandi ilya ku kuso lyalipofwike, kabili ilinso lya ku kulyo nalyo lyalilekele ukumona bwino. Lyene Lidia alilwele ubulwele bwambukila umutima. Mu May 1985, twabwekele ku musumba wa Dimitrovgrad ku ng’anda ya balemana pa mulandu wa malwele yantu twakwete.

Ico Nabela Uwa Nsansa Nomba

Mu lusuba lwa mwaka wa 1990, Inte sha kwa Yehova shatandalile ing’anda yesu iya balemana. Nalitemenwe ifyo balesambilisha. Banangile ilembo lya mwi landwe lya kwa Yohane pa lwa mwaume wafyelwe impofu. Pa lwa ulya mwaume, Yesu atile: “Nangu ni uyu tabembwike, nangu bafyashi bakwe.” (Yohane 9:1-3) Banondolwelele ukuti twapyene ulubembu no kulwala ukufuma ku cikolwe cesu Adamu.—Abena Roma 5:12.

Icacililepo ukuwama cishinka ca kuti mu kupita kwa nshita Lesa akondapa bonse abakaba  abomi ilyo Ubufumu bwa Mwana wakwe, Yesu Kristu, bwakulateka ilyo Paradise ikabweshiwa pe sonde. (Amalumbo 37:11, 29; Luka 23:43; Ukusokolola 21:3, 4) Nalililile ku nsansa, kabili mu kantepentepe nalandile ukuti: “Ninsanga icine, icine, icine!” Nasambilile Baibolo ne Nte sha kwa Yehova pa mwaka umo, kabili mu 1991, nalibatishiwe ukulangisha ukuipeela kwandi kuli Yehova Lesa.

Nangu ca kuti nalefwaisha ukubombela Yehova no kushimikila pa lwa mifwaile yakwe isuma, nalipitile mu mafya ayengi. Ku numa, uku nshalekabila ukwendauka, lelo pali iyi nshita nalekabila ukulaya no kwebako bambi pa lwa fisumino fyandi. Icifulo nabalilepo ukubombelamo cali ni ng’anda ya balemana, umwaleikala abantu ukucila pali 300. Pa kutila ndemonana na bengi, nalombele ukuti ntendeke ukubombela mwi ofeshi lilolekesha pa fya iyi ng’anda ya balemana.

Cila lucelo naleya kuntu nalebombela no kubomba imilimo yandi. Ukutula apo natendekela ukubomba, ndapanga ifibusa ifipya ifisuma ifyo nanda na fyo amalyashi ya kucincimusha aya mu Baibolo. Abengi pali abo balisumina ukupoka ifitabo na ba magazini kabili fyalibafwa ukumfwikisha ifyaba mu Baibolo. Abatandashi balibelesha ukumfwa uko ndebabelengela Baibolo ne mpapulo sha Baibolo. Pa nshita ya kutuusha, mu muputule uo ine no mukashi wandi twikala mulaba abantu abengi icine cine ica kuti inshita shimo abantu bambi te kuti bengile na kwingila.

Bamunyina ne nkashi aba Bwina Kristu aba mu cilonganino ca Nte sha kwa Yehova balingafwa apakalamba nga nshi mu mulimo wa kushimikila. Balandetelako impapulo sha Baibolo kabili balesha na ine no mukashi wandi. Balangafwilisha fye no kuya ku Ng’anda ya Bufumu mu kulongana. Nte umo alishitile mpumpumpu iyakwete akapala motoka pa mbali aka kunsendelamo. Bambi abakwata bamotoka, balaitemenwa ukwisa mu kunsenda mu nshita ya mpepo.

Pa mulandu wa kunsakamana umusango yu, nalisangwa ku mabungano ayengi nga nshi, nelyo ukukumana kwa Nte sha kwa Yehova ukwa kutusambilisha. Ibungano nasangilweko pa kubala lyali lya pa kati ka nko ilyabelele mu Moscow mu July 1993, ukwali 23,743, abafumine ku fyalo ukucila 30. Pa kutila nsangwe kuli lilya ibungano nalekabila ukwenda bakilomita 1,000. Ukutula ilyo nshatalampuswako ukuya kwi bungano lya bantu ba kwa Yehova.

Abalelolekesha pa ng’anda yesu iya balemana balincindike cine cine, kabili ndatasha pali ico. Umukashi wandi, Lidia, uo naikala nankwe pa myaka 30, na o alantungilila no kungafwa, nangu ca kuti tatupepa kumo kwine. Lelo pali fyonse, Yehova alantungilila ku kuboko kwakwe ukwa maka no kumpaala icine cine. Tapakokwele sana, pa September 1, 1997, nalisalilwe ukuba painiya, nge fyo abatumikishi ba nshita yonse aba Nte sha kwa Yehova betwa.

Kwali inshita ishingi mu bumi bwandi ilyo umutima walekele ukubomba kabili nga nalifwile. Ifyo naba uwa nsansa nomba ukuti nshafwile kabili ukuti nalishiba no kutemwa Intulo ya bumi, Yehova Lesa! Ndefwaya ukutwalilila ukumubombela pamo na bamunyina na bankashi ba ku mupashi mwi sonde lyonse ukufikila apo umutima wandi ukalekela ukutunta.

[Icikope pe bula 30]

Ine no mukashi wandi Lidia

[Icikope pe bula 31]

Ndesambilisha umusambi mu ng’anda yesu iya balemana