Bushe na Imwe Mulanaka Ukucila mu Cipimo?

MU CALO fye conse apo capela, abantu bali no bwafya pa mulandu wa kuti balebombesha sana ica kuti tabalekwata ne nshita ya kuba pamo no lupwa. Ulupapulo lumo lwatile, ‘ukukwata amakampani mu fyalo ifingi, ifya kupangapanga, e lyo ne milimo ya kubomba ama-awala 24 inshiku shonse mu mulungu, fyalilenga abengi ukulabika sana mano ku ncito ica kuti bafilwa no kulaikala bwino ne ndupwa shabo.’ Ifi ifilecitika mu calo fyalilenga abantu ukukwata icuma ca sotambe. Nomba ukukwata icuma muli uyu musango kwalileta amafya na yambi. Umuntu umo uulemba ifitabo atile: “Fwe bengi muno calo tulabomba ukucila mu cipimo, tulakwata ifya kucita ifingi nga nshi, kabili filatupesha na mano. Tulanaka ukucila na mu cipimo.”

Nomba tontonkanyeni na pa bwafya buli mu calo conse ubwa fya makwebo ayalebwelela pa nshi. Ababomfi mu fyalo fye fyonse, babe ni balya ababomba imilimo ya pa muulu, nelyo ni bacibombebombe, abengi amacito yalipwa kabili tabakwata na mayanda umwa kwikala. Bafwile balalanguluka ukuti abalabombesha napamo incito nga tayapwa.

Nomba natulande pa fyo aya mafya yafulile:

▶ Pa bantu 10 abekala ku Bulaya kabili abaingila incito, abantu 6 balakwata ubwafya pa mulandu wa kunaka sana.

▶ Pa bantu batatu abena America abaingila incito, umo alabomba ukucila mu cipimo lyonse fye.

▶ Pa bena Canada batatu, babili nelyo ukucilapo balikwata amafya ya kufilwa ukuba pamo no lupwa lwabo pa mulandu wa ncito babomba.

▶ Bamo batunganya ukuti pa bantu 600 milioni nelyo ukucilapo abaingila incito mu calo conse, abantu mupepi na 200 milioni babomba ama-awala ukucila pali 48 cila mulungu.

Ifi twalandapo fyonse filelangilila amafya yakalamba ayalenga abantu ukucula. Abasambilila bamo batila ukubomba ama-awala ayengi nga nshi, e kuleta amalwele mu mubili, kulalenga na mafya mu mayanda, abafyashi ukufilwa ukukusha bwino abana, abaupana ukupaatukana e lyo ne fyupo ukupwa.

Inga imwe? Bushe mulabomba ukucila mu cipimo? Nangu na imwe mwaba pali balya abengi nga nshi abo incito shapwa? Bushe mufwaya ukulabomba bwino incito pa nshita imo ine mulesakamana bwino no lupwa lwenu? Nga ca kuti e fyo mufwaya, ninshi finshi mwingacita?

[Akabokoshi ne Cikope pe bula 19]

“ICIPANI CIMBI”

Umwanakashi umo uubomba atila: “Nga nainuka ku ncito, ndatampa ukwipika ifya kulya fya cungulo, ukuwamya ing’anda, ukucapa, ukuyasenda abana uko baciba bele, ukubafwa ukulemba umulimo wa ku sukulu uwa kubombela ku ng’anda, ukubasamba no kubalaalikisha. Ilyo ndeisa mu kupwa fyonse ifi ninshi nimfunshika.” Abengi nga nshi pa banakashi 1 bilioni, 200 milioni abaya ku ncito, nga bainuka balaya mu kubomba ne ci “cipani cimbi” icinasha. Abaume bamo bamo na bo e fyo bacita. Lelo casangwa ukuti abaume abengi balakaana ukubombako imilimo ya pa ng’anda. Kanshi abanakashi e bakapiilamo, babe ni balya baya ku ncito nangu aba kuti bashala fye pa ng’anda.