Ilyo Ifya Kumfwaninamo Fifulile E lyo Abantu Baletalalilwa Sana

INO NSHITA caliseeka sana ukutumishanya amafoni, ukulembeshanya amameseji, ukulembeshanya amakalata pali kompyuta, ukubika ifikope ne fyebo fimbi pa Intaneti pa kuti umo asange ifibusa, no kulanshanya kwa pa Intaneti. Lelo nangu ifi fintu fyaseeka sana, abengi—abaice na bakalamba—balatalalilwa. Cinshi calenga?

Ba John T. Cacioppo na ba William Patrick abasambilila sana, balandile sana pa kutalalilwa mu citabo balembele icitila Loneliness—Human Nature and the Need for Social Connection. Balandile pa lyashi lyatile “ukubomfya sana Intaneti kuti kwalenga abantu ukuitalusha kuli bambi kabili kuti baba ababombomana nga baleibomfya sana ukucila ukulaba na bantu.”

Imikalile ya ndakai yalenga abengi ukufilwa ukulamonana ne fibusa fyabo ica kuti babomfya fye ifya kumfwaninamo. Umuntu te kuti amone ukuti uo alelanda nankwe pa foni nelyo uumutumiine meseji pa kompyuta alemwentula nelyo namutemwa.

Ifi filacitika pa ncito, lelo na mu mayanda na mo mwine filacitika sana. Mu mayanda ayengi aba mu lupwa balesa no kuya ukwabula ukuliila pamo ica kulya nelyo ukwabula ukulanshanyapo. Abana imisepela balaikwatila amakompyuta kabili balapoosa sana inshita iikalamba beka ica kuti aba mu lupwa bambi tabasakamana ukwishiba ifyo balecita. Nomba nangu kwaba ifintu ifingi ifya kumfwaninamo, abaice abengi balatalalilwa.

Shino nshiku, nangu fye bantu baupana nabo bene balatalalilwa. Abaupana nga tabalelanshanya kuti calenga balecita ifintu umo balefwaila, te kuti balecitila ifintu pamo. Icintu cimo icikalipa sana umuntu kuyumfwa ukutalalilwa ilyo ninshi alikwata no mwina mwakwe.

Abatalalilwa sana ilingi line bafyashi abashimbe. Ifya kumfwaninamo ifyaba muli cino calo na fyo kuti fyalenga belaba pamo na bana babo, kabili ici kuti calenga batalalilwa. Na kabili, abashimbe nabo balafwaisha ukuupa nelyo ukuupwa, lelo tabasanga aba kuupana nabo.

Ukutalalilwa kulelenga abantu ukutendeka ukucita ifyabipa pamo nga ukunwa sana ubwalwa, ukulalya sana, ukubomfya imiti ikola, ukucita ubulalelale, nangu fye ukuipaya. E co kanshi nacicindama sana ukuti twishibe ifilenga abantu ukuti baletalalilwa. Nga twatala twaishiba ifilenga, e lyo twingeshiba bwino ifya kucita pa kupwisha ubu bwafya.