Ifya kupangapanga ifya muno nshiku fyalilenga abantu abengi sana ukukwata ifibusa fya pa Intaneti. Icifwaikwa fye kubika pa kompyuta ishina na adresi ya muntu uo balefwaya aba cibusa wabo. Nga ca kuti umuntu alefwaya ukupwisha bucibusa na umo, kuti afuuta fye ishina lya uyo muntu. Lelo ica bulanda icacitikiile uyu mwanakashi wa ku Britain cilelanga fye ukuti fingi fifwaikwa pa kuti umuntu abe cibusa musuma. Na kuba, ifyo bafwailishe nomba line filanga fye ukuti nangu ca kuti abantu balalanshanya sana muno nshiku, ifibusa fya cine cine fyalicepa.

Na imwe nalimo mwalishiba ukuti calicindama ukukwata ifibusa ifisuma. Nalimo mwalimona no kuti fingi ififwaikwa pa kukwata cibusa ukucila fye ukubika ishina lya muntu mulefwaya ukuba cibusa wenu pa kompyuta. Muntu wa mibele nshi mwingatemwa aba cibusa wenu? Finshi mufwile ukucita pa kuba cibusa musuma? Finshi umuntu afwile ukucita pa kutwalilila ukuba cibusa wa bantu bambi?

 Moneni ifintu 4 ifilenga umuntu ukuba cibusa musuma e lyo mumone ne fyo Baibolo ingamwafwa ukuba umuntu uo bambi bengafwaya aba cibusa wabo.

Pa kuti abantu babe ifibusa balingile ukulaumfwana. Kuti twatila cibusa musuma alabika amano ku munankwe kabili alamusakamana. Na lyo line, pa kuti muleumfwana sana, cila muntu afwile ukulabika amano ku munankwe no kuipeelesha ukumwafwa. Nga mulecita ifi, bucibusa bulakosa. Muleyipusha amuti, ‘Bushe nalibika amano kuli cibusa wandi? Bushe ndaba na cibusa wandi pa nshita iikalamba? E lyo bushe kuti nabomfya ifyo nakwata kuli cibusa wandi?’ Muleibukisha ukuti pa kuti mukwate cibusa musuma, ni mwe mufwile ukubalilapo ukuba cibusa musuma.

IMIBELE ABANTU BAFWAYA CIBUSA WABO AKWATA

Ba Irene batile: “Nga filya ciba pa kulima ibala ilisuma, ukupanga bucibusa nako kulakabila inshita iikalamba no kubika amano kuli bambi. Ni mwe mufwile ukubalilapo ukuba uwa bucibusa kuli bambi. Muleba ne cikuuku kabili mulebika amano kuli bambi. Muleipeelesha ukuba na banenu nga ca kuti balefwaya ukuba na imwe.”

Luis Alfonso atile: “Mu nshita ya kubika amano kuli bambi, abantu muno nshiku bafwaya e bo balebikako amano. Kanshi umuntu nga alemubikako sana amano ukwabula ukwenekela ifili fyonse kuli imwe, ninshi aliba bwino.”

IFYO BAIBOLO ILANDA

“Ifyo mufwaya abantu bamucitile, e fyo na imwe mulebacitila. Mulepeela, na imwe abantu bakulamupeela.” (Luka 6:31, 38) Pali ili ilembo, Yesu aletusambilisha ukukanaba abaitemwa, lelo ukuba bakapekape. Bukapekape e bulenga twaba cibusa musuma. Abanenu bakamutemwa nga ca kuti mulebafwa ukwabula ukwenekela ifili fyonse kuli bena.

Bucibusa bwa cine te kuti butwalilile nga tamulelanshanya lyonse. Kanshi mulelanda pa fyo bonse mwatemwa. Mulekutika nga cibusa wenu alelanda kabili mwilasuusha ifyo aletontonkanya. Limo mufwile ukulatasha no kukoseleshako abanenu. Inshita shimo kuti cawama ukubapandako amano nelyo ukubalungika, nangu ca kuti ukucita ifi kwalyafya. Lelo cibusa musuma afwile ukweba umunankwe nga nalufyanya e lyo afwile no kumulungika ukwabula ukumukalifya.

IMIBELE ABANTU BAFWAYA CIBUSA WABO AKWATA

Ba Juan batile: “Cibusa musuma afwile ukulanda ifyo aletontonkanya, lelo tafwile ukufulwa nga ca kuti ifyo alanda tamufitemenwe.”

Ba Eunice batile: “Nalitemwa sana abanandi abakwatako inshita ya kuba na ine no kukutika nga ndelanda, maka maka nga ndi na mafya.”

Ba Silvina batile: “Bacibusa ba cine abamutemwa ni balya abamweba icishinka nangu ca kuti nabeshiba ukuti ifyo balamweba tamwafitemwe.”

IFYO BAIBOLO ILANDA

“Umuntu onse abe uwayanguka ukumfwa, uukokola ukulanda, uukokola ukukalipa.” (Yakobo 1:19) Abantu balatemwa ukukwata abanabo abakutika nga balelanda. Nga ca  kuti ni fwe fye tulelanda sana, cibusa wesu kuti amona kwati ifyo tulelanda e ficindeme sana ukucila ifyo alelanda. Kanshi mulebikako amano nga ca kuti umunenu alefwaya ukumweba ifili ku mutima ne fimusakamike. Kabili tamufwile ukufulwa nga bamweba pa fyo mucitile. Pa Amapinda 27:6 patila: “Cibusa nga akucena ni pa mulandu wa kutemwa.”

Nga twaishiba bwino umunensu e lyo twishiba bwino ne filubo apanga. Abanensu tabapwililika, filya fine na ifwe tushapwililika. Kanshi tatufwile ukulaenekela abanensu ukulacita ifintu kwati balipwililika. Lelo tufwile ukulabatasha pa mibele yabo iisuma no kulamona ukuti nabo kuti balufyanya.

IMIBELE ABANTU BAFWAYA CIBUSA WABO AKWATA

Ba Samuel batile: “Ilingi line tulenekela bambi ukulacita ifisuma ukucila ifyo ifwe tucita. Nga tuleibukisha ukuti na ifwe tulalufyanya kabili tulafwaya bambi ukutwelela, ninshi tukalafwaisha ukwelela bambi.”

Ba Daniel batile: “Mulingile ukwishiba ukuti abanenu kuti balufyanya. Kanshi nga mwakwata amafya, mufwile ukuyapwisha bwangu no kulabako.”

IFYO BAIBOLO ILANDA

“Ifwe bonse tulaipununa imiku iingi. Ngo muntu taipununa pa kusosa, uyu muntu ninshi alipwililika, kuti atungulula no mubili wakwe onse ku mukobelo.” (Yakobo 3:2) Ukwishiba ifyo Baibolo ilanda kuti kwatwafwa ukwishiba ukuti abanensu nabo kuti balufyanya. Ne ci cikalenga tukalesuulako nga batulufyanya mu tuntu utunono nelyo nga bacitapo tumo uto tushitemenwe.  Baibolo itila: “Muleshipikishanya no kubelelana uluse nga umo ali ne ca kuilishanya ku munankwe. . . . Lelo, pali ifi fyonse, fwalilenipo no kutemwa, pantu e cikakilo cafikapo ica kwikatana.”—Abena Kolose 3:13, 14.

Ca cine ukuti tufwile ukusala ifibusa. Lelo ici tacipilibula ukuti tufwile ukusala fye abanensu aba mushinku umo ne nkulilo. Kuti cawama sana nga tulepanga ifibusa na bantu ba mishinku yalekanalekana, na ba ntambi shalekanalekana e lyo na bafuma ku fyalo fimbi.

IMIBELE ABANTU BAFWAYA CIBUSA WABO AKWATA

Ba Unai batile: “Ukupanga icibusa na bantu abo mulingene fye nabo nelyo abatemwa ifyo mwatemwa, cimo no kulafwala fye ifya kufwala fye langi limo line cila bushiku ilyo mwatemwisha. Nangu ca kuti mwalitemwa ifya kufwala fye langi ilyo, bushiku bumo mukatendwa.”

Ba Funke batile: “Ukukwata ifibusa fyalekanalekana kwalilenga naishiba ifingi. Ici calingafwa ukulaumfwana bwino na bantu ba mishinku ne nkulilo shalekanalekana. Abanandi balatemwa ifyo ncita.”

IFYO BAIBOLO ILANDA

“Nomba pa kuti na imwe mube nge fyo twaba, ndesosa nga ku bana ndeti, kusheni ukutemwa kwenu.” (2 Abena Korinti 6:13) Baibolo itukoselesha ukupanga ifibusa na bantu balekanalekana. Ukukwata ifibusa fyalekanalekana kuti kwalenga twalaumfwana na bantu abengi kabili kuti kwalenga na bambi ukututemwa.