Ifyo Mwingaicingilila ku Bulwele bwa Shuga.
UBULWELE bwa shuga nabuseeka mu fyalo ifingi. Ubu bulwele bwaba mu misango ibili. Bumo butendeka ilyo umuntu ali umwaice, kabili pali ino nshita badokota tabaishiba ifyo bwingacingililwa. Cino cipande calalanda pa musango umbi uwa ubu bulwele, ubo abantu abengi balwala.
Nangu ca kuti ubu bulwele bwaseekele sana ku bakalamba, muno nshiku na baice bene balalwala. Badokota batila kwaliba ifyo abantu bengalacita pa kuti belalwala ubu bulwele. Ukwishibako fimo pali ubu bulwele bwabipisha kuti kwalenga mwaishiba ifya kucita pa kukanalwala. *
Bushe Ubulwele bwa Shuga Butendeka Shani?
Umuntu uwalwala ubulwele bwa shuga alakwata shuga iingi mu mulopa. Ubu ubulwele bulalenga shuga iiba mu mulopa iilapita bwino ukufuma mu mishipa ukuya mu filundwa fya mubili umo ikabilwa pa kuti umuntu akwate amaka. Ne ci cilenga ifilundwa fimo mu mubili ukonaika e lyo no mulopa ukuleka ukwenda bwino. Bamo balafika na ku kuputulwa ukuulu nelyo ifikondo, bambi balapofula e lyo bambi imfyo shilonaika. Abengi abalwala ubu bulwele balafwa ku malwele ya ku mutima nelyo stroko.
Umuntu nga aina sana kuti alwala ubu bulwele. Badokota basanga ukuti, abaina balakwata sana amafuta mu mubili, ne ci kuti calenga balwala ubulwele bwa shuga. Nga ca kutila amafuta yafula sana kuli lamba e lyo na ku libu, yalalenga shuga ukufula mu mulopa. Finshi fingamwafwa ukukanalwala ubu bulwele?
Ifintu Fitatu Ifingamwafwa Ukukanalwala Ubulwele bwa Shuga
1. Nga mwaba pali balya abengalwala ubu bulwele mufwile ukulapimisha umulopa. Ilingi line ilyo umuntu talalwala ubu ubulwele, shuga mu mulopa wakwe ilafulako panono. Ukulwala ubulwele bwa shuga e lyo na shuga ukufulako panono mu mulopa, fyonse fibili fyalibipa, lelo palibako ubupusano. Nangu ca kuti kulaba umuti uo bapeela umulwele wa shuga pa kuti shuga icepeko mu mubili, ubu bulwele tabupola. Lelo balya aba kuti shuga ilafulako panono mu mulopa, limo ilabwela baba fye na bwino. Abengi abesa mu kulwala shuga tabeshiba ukuti shuga yalitendeka ukufula mu mulopa. Ukulingana ne fyo bamo bafwailishe, abantu nalimo amamilioni 316 pano calo balikwata ubu bwafya, lelo abengi tabaishiba. Ku ca kumwenako, abantu abengi sana ku America abakwata shuga iingi mu mulopa tabaishiba ukutila shuga yalitendeka ukufula.
Na lyo line, taciwama nga ca kuti shuga yatendeka ukufula mu mulopa. Ukukwata ubu bwafya kuti kwalenga umuntu alwala ubulwele bwa shuga, nelyo afulungana. Nga mwalina sana, tamutukusha umubili, nelyo mu lupwa lwenu nga mwaliba abalwala ubulwele bwa shuga, na imwe shuga kuti yatendeka ukufula mu mulopa. Kuti cawama mulepimisha umulopa pa kuti muleishiba nga naitendeka ukufula.
2. Mulelya ifya kulya ifishingamulwalika. Kuti cawama ukucita ifyakonkapo: Mwilalya sana. Mu nshita ya kunwa ifyalowa, mulenwa amenshi, nelyo tii na kofi umushili sana shuga. Mu nshita ya kulya ifya kulya umo bafumya umulyo, mulelyako umukate wa bulauni no mupunga wa bulauni e lyo no kubomfya ubunga bwa ku cigayo. Mulelya inama iishakwata sana amafuta, ne sabi, imbalala, e lyo na cilemba.
3. Muletukusha umubili. Ukutukusha umubili kulacefyako shuga mu mulopa, kabili kuti kwalenga mwabweshako umubili. Dokota umo atile, mu nshita ya kutamba sana TV, kuti cawama ukubomfya iyo nshita ku kutukusha umubili.
Te kuti mwalule ifyo mwafyalwa, lelo kuti mwayalula imikalile yenu. Kanshi kuti cawama nga tule-esha sana ukucita ifingalenga ubumi bwesu ukuwama.
^ para. 3 Abalemba Loleni! tabasalila abantu umusango wa fya kulya bafwile ukulya nelyo ifyo bafwile ukutukusha umubili. Cila muntu afwile ukuisalila ifingawama e lyo no kulanshanya na badokota ilyo alefwaya ukucita fimo ifikumine ubumi bwakwe.
