Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

Amepusho Ukufuma Ku Babelenga

Amepusho Ukufuma Ku Babelenga

Bushe Abafwilisha Abantu abo Yesu alandilepo mu nshita ya bushiku ilyo ashilafwa bali ni bani, kabili mulandu nshi balebetila ukuti Abafwilisha Abantu?

Mu nshita ya bushiku ilyo Yesu ashilafwa, aebele abatumwa bakwe ukuti tabalingile ukulafwaisha ififulo fya pa muulu. Abebele ati: “Ishamfumu sha bena fyalo shilatitikisha abantu, na bakateka babo balabalumbanya ati e bafwilisha abantu. Te fyo cifwile ukuba kuli imwe.”—Luka 22:25, 26.

Bushe Abaleyafwilisha Abantu abo Yesu alandilepo bali ni bani? Ifyo balemba pa mabwe, pa ndalama sha cela ne fintu fimbi ifyo balemba filanga ukuti abaGriki na bena Roma balikwete ulutambi lwa kucindikila abaume abalumbwike na ba kateka kwi shiwi lya kuti Euergetes nelyo amashiwi ya kuti Abafwilisha Abantu. Ico balebetila ifi ni co balibombeele abantu imilimo imo iyacindama.

Imfumu ishingi baleshita ukuti Abafwilisha Abantu. Ku ca kumwenako, kateka umwina Egupti Ptolemy III Euergetes uwatekele ukutula nalimo mu 247 ukushinta mu 222 ninshi Yesu talaisa pano isonde na kateka Ptolemy VIII Euergetes II uwatekele ukutula nalimo mu 147 ukushinta mu 117 ninshi Yesu talaisa pano isonde balebeta ukuti Abafwilisha Abantu. Ifi fine e fyo baleita na kateka umwina Roma Julius Caesar uwatekele ukutula mu 48 ukushinta mu 44 ninshi Yesu talaisa pano isonde, na Augustus uwatekele ukutula mu 31 ninshi Yesu talaisa pano isonde ukushinta mu 14 ninshi Yesu acili pano calo. Umbi uo bapeele ili ilumbo ni Herode Mukalamba, uwali imfumu ya Yudea. Nalimo bapeele Herode ili ilumbo ilyo ashitile ingano pa kupususha abantu bakwe ku cipowe na pa kushitila abapiina ifya kufwala.

Adolf Deissmann umwina Germany uwasambilila ifya mu Baibolo alandile ukuti caliseekele sana ukupeela abantu ilumbo lya kuti Abafwilisha Abantu. Atile: “Tacaleyafya ukusanga amabwe nelyo ifyela apo balemba ili ilumbo kabili balefisanga ifingi mu nshita fye iinono.”

Nomba bushe Yesu aloseshe mwi ilyo aebele abasambi bakwe ati: “Te fyo cifwile ukuba kuli imwe”? Bushe alebeba ukuti tabalingile ukulabika amano ku fingawamina abantu mu bwikashi? Awe. Nalimo Yesu abikile amano ku calelenga abantu balepeela abantu banabo fimo.

Ilyo Yesu ali pano isonde, abakankaala balekuula amaparka na matempele kabili baletungilila ifyangalo ne fintu fimbi pa kuti baipangile amashina ayasuma. Ico balecitila ifi ni co balefwaya abantu balebalumbanya, balumbuke nelyo balebasala ukuba mu buteko. Icitabo cimo citila, “Nangu ca kuti kwaliba ifilanga ukuti ico balepeelela ifintu fimo ni co balefwaya ukwafwa abantu, ilingi line icalelenga balepeela ni co balefwaya abantu balebasala pa kuti bakwate ififulo mu buteko.” Ifi balecita fyalelanga ukuti bali ni bakaitemwe. Yesu talefwaya abasambi bakwe baba bakaitemwe.

Ilyo papitile imyaka imo, umutumwa Paulo alikomaile pali ici cishinka ilyo alandile pa fyo cawamina ukupeelela abantu fimo pa mulandu wa kuti ulefwaya fye ukubafwa. Alembeele Abena Kristu banankwe mu musumba wa Korinti ati: “Onse acite umo apangile mu mutima wakwe, te kupeela na mutimako nangu mu kupatikishiwa, pantu Lesa atemwa uupeela ne nsansa.”—2 Kor. 9:7.