• “Naleumfwa kwati abena mwandi lyonse balecita ubucende.”

• “Naleumfwa ukuti naliseebana, nshacindama kabili nshimoneka bwino.”

• “Nalefilwa ukwebako abali bonse pa fyalecitika. Nalecula kabili nshakwete uwa kunsansamusha.”

• “Naleumfwa kwati Yehova tambikileko amano.”

Aya mashiwi yalelanga ifyo umukashi omfwa sana ububi nga ca kuti umwina mwakwe alatamba ifye shiku. Kabili nga ca kuti umwina mwakwe aletamba ifye shiku mu bumfisolo, nalimo pa myeshi iingi nelyo pa myaka, umukashi te kuti amucetekele. Umukashi umo alandile ukuti, “Mona ukuti abena mwandi nshabeshiba bwino. Bushe kwalibako na fimbi ifyo bacita ifyo nshaishiba?”

Cino cipande balembeele abakashi aba kuti abena mwabo balatamba ifye shiku. a Calalanda pa mashinte ya mafunde aya mu Baibo ayengabasansamusha, ayengalenga bacetekela ukuti Yehova alibatemwa kabili alafwaya sana ukubafwa. Kabili ayengalenga baba no mutende no kutwalilila ukuba ifibusa fya kwa Yehova. b

Nangu ca kuti te kuti mwishibe fyonse ifyo abena mwenu bacita, kwaliba fimo ifyo mwingacita pa kucefyako ubukali na pa kuti mube no mutende. Natulandeko pali fimo.

Mwilaipeela umulandu. Umukashi kuti alamona kwati e walenga ukuti abena mwakwe baletamba ifye shiku. Ba Alice c balemona kwati kwali ifishali bwino pa mubili wabo ifyalengele abena mwabo bebatemwa. Baletontonkanya abati: ‘Cinshi abena mwandi batemenwa ukutamba ifikope fya banakashi bambi?’ Abakashi bamo bamona kwati e balenga abena mwabo ukulatamba ifye shiku. Ba Danielle batile: “Nalemona kwati naleyonawila fye icupo pa mulandu wa kuti nali umukali sana.

Nga ca kuti na imwe e fyo mumfwa, muleibukisha ukuti Yehova ena tamona ukuti ni mwe mwalenga ukuti abena mwenu baletamba ifye shiku. Yakobo 1:14 itila: “Umuntu onse atunkwa ilyo ulunkumbwa lwakwe umwine lwamusembeleka no kumubeleleka.” (Rom. 14:12; Fil. 2:12) Yehova tatila nimwe mukwete  umulandu, lelo alatemwa sana ifi mwaba aba cishinka kuli ena.—2 Imila. 16:9.

Na kabili, muleibukisha ukuti umwaume nga aletamba ifye shiku tacipilibula ukuti ninshi paliba ifishawama pa mubili wa mukashi wakwe. Abasambilila sana pali ili lyashi balanda ukuti ukutamba ifye shiku kulalenga umwaume ukuba sana ne nsuuna iya kuti takuli umwanakashi uwingamwikusha.

Mwilasakamana sana. Ba Catherine batile inshita yonse baletontonkanya ukuti abena mwabo baletamba ifye shiku. Ba Frances batile: “Nga nshishibe uko abena mwandi bali, ndasakamana sana. Akasuba kawilamo fye ninshi ninsakamana icine cine.” Abakashi bamo balanda ukuti balomfwa sana insoni nga ca kuti bali pamo na Bena Kristu banabo abaishiba ukuti abena mwabo balatamba ifye shiku. Bambi nabo batila bomfwa kwati baba fye beka pantu batontonkanya ukuti, takwaba nangu umo uwaishiba ubwafya babamo.

Ca cifyalilwa ukutontonkanya ifi. Nomba nga ca kuti mwatwalilila fye ukutontonkanya ifi, kuti mwalasakamikwa sana. Kanshi muletontonkanya pali bucibusa bwenu na Yehova. Nga muletontonkanya pali bucibusa mwakwata na Yehova, mukakwata amaka ya kushipikisha.—Amalu. 62:2; Efes. 6:10.

Na cimbi icingamwafwa, kulabelenga no kutontonkanya pa malyashi ya banakashi abalembwa mu Baibo abali na mafya lelo abo Yehova asansamwishe ilyo bapepele kuli ena. Inshita shimo talepwisha ubwafya bakwete, lelo alelenga baba no mutende. Ku ca kumwenako, ‘umutima wa kwa Hana walecula’ pa mulandu no bwafya akwete. Na lyo line, “ilyo apepele pa nshita yalepa pa cinso ca kwa Yehova,” tali no bulanda na kabili nangu ca kutila taishibe ifyali no kucitika.—1 Sam. 1:10, 12, 18; 2 Kor. 1:3, 4.

Mule-eba baeluda ukuti bamwafwe. Baeluda kuti baba kwati “mwa kufisama ku mwela kabili nge cifulo ca kubelamamo ku mfula iikalamba.” (Esa. 32:2) Nalimo kuti bamwebako na nkashi uo mwingalanda nankwe fyonse kabili uwingamusansamusha.—Amapi. 17:17.

Bushe kuti mwa-afwa abena mwenu ukuleka ici cimusango ca kutamba ifye shiku? Nalimo kuti mwabafwa. Amashiwi ya mu Baibo ayatila “ukuba babili kwawama ukucila ukuba weka,” yalangilila ukuti babili kuti ba-afwana ukupwisha ubwafya nelyo ukucimfya umulwani. (Luk. Mil. 4:9-12) Abasambilila sana basanga ukuti abaupana nga babombela pamo, umulume kuti aleka ukutamba ifye shiku kabili umukashi kuti atendeka ukumucetekela na kabili.

 Kwena kuti mwabafwa nga ca kuti abena mwenu balefwaisha ukubombesha ukuleka ukutamba ifye shiku. Bushe balipepa kuli Yehova ukuti abapeele amaka ya kuleka, kabili bushe balyeba baeluda ukuti babafwe? (2 Kor. 4:7; Yako. 5:14, 15) Bushe kuli ifyo balecita ifingabafwa ukukanatamba ifye shiku? Ku ca kumwenako, bushe balibika inshita bafwile ukupoosapo ilyo balebomfya foni nelyo tabuleti, kabili bushe balataluka ku fintu ifingalenga balafwaya ukutamba ifye shiku? (Amapi. 27:12) Bushe balefwaya ukuti mubafwe kabili bushe balefwaisha ukulamweba fyonse? Nga ca kuti ifi e fyo cili, ninshi kuti mwabafwa.

Nomba kuti mwabafwa shani? Natulandeko pa ca kumwenako cimo. Ba Felicia baupilwe kuli ba Ethan, abatendeke ukutamba ifye shiku ninshi bali fye abaice. Ba Felicia balalenga ca-angukila abena mwabo ukubeba nga ca kuti belefwaya ukutamba ifye shiku na kabili. Ba Ethan batile: “Ndeba abena mwandi fyonse fye ifyo ndeumfwa. Balangafwa cikuuku cikuuku pa kuti ningataluka ku fingalenga nalatamba ifye shiku kabili ilingi balanjipushapo. Kabili balangafwa ukukanalapoosa inshita iikalamba pa Intaneti.” Kwena, ba Felicia balomfwa ububi ifi ba Ethan inshita shimo bafwaya ukutamba ifye shiku. Batile: “Nomba ukumfwa ububi e lyo no kukalipa te kuti kulenge baleke ici cimusango cabipa. Nga twalanshanya pali ubu bwafya, na ine nabeba ifyo ng’umfwa pali ifi bacita, cilalenga balafwaisha ukuleka ukutamba ifye shiku kabili na ine ndatendeka ukubacetekela.”

Nga ca kuti umulume no mukashi balelanshanya muli iyi nshila, cikalenga umulume ukuleka ukutamba ifye shiku kabili cikalenga no mukashi ukumucetekela na kabili. Nga ca kuti umulume aleitemenwa ukweba umwina mwakwe pa fyo alefwaya ukucita, uko aleya ne fyo alecita, cikangukila umwina mwakwe ukumucetekela pantu ninshi tapali ifyo alemufisa.

Bushe na imwe mulemona ukuti nga mwacita ifi kuti mwa-afwa abena mwenu ukuleka ukutamba ifye shiku? Nga e fyo mulemona, nalimo kuti mwabelengela pamo no kulanshanya ifili muli cino cipande na bena mwenu. Ico bafwile ukulafwaisha, kuleka ukutamba ifye shiku no kumulenga ukuti mubacetekele. Mu nshita ya kuti bakalipe pa fyo mulefwaya ukulanda pa bwafya bakwete, bafwile ukwishiba ukuti ukutamba ifye shiku kulamukalifya. Mulingile ukulabatungilila pa fyo bale-esha ukuleka ukutamba ifye shiku no kulenga mutendeke ukubacetekela na kabili. Bonse babili mufwile ukwishiba icilenga umuntu ukulatamba ifye shiku ne fyo engacita pa kuti aleke. d

 Nga ca kuti mulemona ukutila nalimo ukulanshanya ili lyashi na bena mwenu kuti kwalenga mwatendeka ukuumana, kuti mwaebako eluda uo bonse babili mwa-angukilwa na o pa kuti akabepo ilyo mukalalanshanya. Muleibukisha ukuti nangu ca kuti abena mwenu baleka ukutamba ifye shiku, kuti papita inshita pa kuti mutendeke ukubacetekela na kabili. Tamufwile ukunenuka. Mulemona ifyo mulealukamo bonse babili. Mulesubila ukuti, nga ca kutila bonse babili namutekanya, icupo cenu cikakosa na kabili.—Luk. Mil. 7:8; 1 Kor. 13:4.

Nga ca kuti abena mwenu babwekeshapo ukutamba ifye shiku, bushe ninshi calola mu kuti tabakatale abaleka? Awe. Kuti batwalilila ukulwishanya no bu bwafya pa myaka iingi, maka maka nga ca kuti balitambile ifye shiku pa nshita iitali. Umuntu kuti abwekeshapo ukutamba ifye shiku nangu ca kuti napapita imyaka ukutula apo afitambilepo. Pa kuti ifi taficitike, afwile ukutaluka kuli fyonse ifingalenga atendeke ukutamba kabili afwile ukutwalilila ukucita ifi fine na lintu alemona ukuti naleka ukufitamba. (Amapi. 28:14; Mat. 5:29; 1 Kor. 10:12) Afwile ukwaluka mu fyo atontonkanya no ‘kupata ifyabipa.’ Pa fyabipa paba ukutamba ifye shiku ne misango yonse iyakowela pamo ngo kwikataula ifya mfwalo. (Efes. 4:23; Amalu. 97:10; Rom. 12:9) Bushe alefwaya ukwaluka muli ifi twalandapo? Nga ca kuti alefwaya ukwaluka, ninshi nalimo mu kuya kwa nshita kuti aleka ukutamba ifye shiku. e

Inga ca kuti abena mwenu tabalefwaya ukuleka ukutamba ifye shiku? Ca cine ukuti nalimo kuti mwafulwa, muleumfwa ububi, no kumfwa ukuti abena mwenu tabamutemwa. Kuti mwaba no mutende nga ca kuti mulepoosa amasakamika yenu pali Yehova. (1 Pet. 5:7) Twalilileni ukupalama kuli Yehova ukupitila mu kuisambilisha, ukupepa no kutontonkanya pa fyo mulesambilila. Nga mulecita ifi, Yehova akapalama kuli imwe. Nga fintu Baibo ilanda pali Esaya 57:15, Yehova ekala pamo no “wacula no mulanda,” pa kuti amupupuutule. Mule-esha na maka ukuba Umwina Kristu umusuma. Mulelomba baeluda ukuti balemwafwa. Kabili mwikaleka ukusubila ukuti ku ntanshi abena mwenu kuti ba-aluka.—Rom. 2:4; 2 Pet. 3:9.