1. Mulimo nshi Yehova apeela abafyashi?

YEHOVA abumbile umwaume wa kubalilapo no mwanakashi mu musango wa kuti balefwaya ukukwata abana. Na kuba Baibolo itila: “Abana bupyani ubufuma kuli Yehova.” (Amalu. 127:3) Bushe ifi Baibolo ilanda fyalola mwi? Natulangilile: Elenganyeni ukuti cibusa wenu amupeela indalama ishingi ukuti mu musungileko. Kuti mwaumfwa shani? Mufwile kuti mwatemwa pantu kuti mwaishiba ukuti alimucetekela. Nomba nalimo kuti mwasakamana pa fyo mulingile ukusunga isho indalama pa kuti shiluba. Yehova ni Cibusa wesu uo twatemwa sana. Alipeela abafyashi ukumusungilako ifyacindama ukucila pa ndalama. Alibapeela umulimo wa kusakamana abana babo no kulalenga baleba ne nsansa.

2. Mepusho nshi twalaasuka muli cino cipande?

² Bushe abantu bambi e balingile ukusalilako abaupana ukukwata abana na lintu balingile ukukwata abana? Kabili finshi abafyashi bengacita pa kuti baafwe abana babo ukuba ne nsansa? Natulande pa mashinte ayaba mu Cebo ca kwa Lesa ayengafwa Abena Kristu abaupana ukusala bwino ifya kucita.

3. (a) Bushe abantu bambi e bafwile ukweba abaupana ukukwata abana? (b) Lishinte nshi ilya mu Baibolo ilyo ifibusa na balupwa ba baupana balingile ukulakonka?

³ Ku ncende shimo abantu benekela abaupana ukutendeka ukukwata abana lilya line fye baupana. Nalimo balupwa e lyo na  bantu bambi kuti balapatikisha abaupana ukukwata abana. Munyinefwe Jethro uwa ku Asia atile: “Aba bwananyina bamo abakwata abana balapatikisha abaupana abashakwata abana ukuti bakwate abana.” Munyinefwe Jeffrey na o uwikala ku Asia alandile ukuti: “Bamo beba abaupana abashakwata abana ukuti tabakakwate aba kubasunga nga bakota.” Na lyo line, abaupana abene e balingile ukusalapo ukukwata abana nelyo ukukanakwata abana. Takuli abalingile ukubasalilako. (Gal. 6:5) Ca cine ukuti balupwa ne fibusa balafwaya abantu nga baupana baba ne nsansa, lelo balingile ukwishiba ukuti abaupana e balingile ukuisalila abene nga bafwile ukukwata abana nelyo iyo.—1 Tes. 4:11.

4-5. Mepusho nshi yabili ayo abaletontonkanya pa kukwata abana balingile ukulanshanyapo, kabili ni lilali balingile ukulanshanya aya mepusho? Londololeni.

⁴ Abaupana nga basalapo ukukwata abana, balingile ukuyipusha aya amepusho yabili ayacindama: (1) Ni lilali tulefwaya ukutendeka ukukwata abana? (2) Bana banga tulefwaya ukukwata? Ni lilali cingawama ukulanshanya aya mepusho? Kabili mulandu nshi cacindamina ukulanshanya aya mepusho?

⁵ Ilingi line, cilawama sana abantu ukulanshanya pa kukwata abana ilyo bashilaupana. Mulandu nshi ciwamina ukulanshanyapo ilyo bashilaupana? Pantu calicindama sana ukusuminishanya pali ili lyashi. Na kabili, balingile ukumona nga nabaipekanya ukukwata abana. Bamo balasalapo ukulolela mpaka papita umwaka umo nelyo imyaka ibili ukutula apo baupanine, e lyo batampa ukukwata abana. Mulandu nshi bacitila ifi? Bafwaya babala babelesha ukwikala pamo ilyo bashilatendeka ukukwata abana. Ukucita ifi kulalenga baishibana bwino no kutemwana sana. Pantu nga batendeka fye ukukwata abana, bakalabika sana amano ku kubasakamana.—Efes. 5:33.

6. Finshi abaupana bamo basalapo pa mulandu ne nshita tuleikalamo?

⁶ Abena Kristu bamo basalapo ukucita ifyacitile abana baume batatu aba kwa Noa na bena mwabo. Abana ba kwa Noa tabakwete bwangu abana. (Ukute. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Pet. 2:5) Yesu alingenye inshiku tuleikalamo ku “nshiku sha kwa Noa,” kabili tatutwishika no kutwishika ukuti inshita tuleikalamo ni “nshita ishayafya nga nshi.” (Mat. 24:37; 2 Tim. 3:1) Ici e cilenga abaupana bamo ukusalapo ukukanakwata bwangu abana pa kuti balebombela sana Yehova.

7. Bushe amashinte ya mafunde ayaba pali Luka 14:28, 29 na pa Amapinda 21:5 kuti yaafwa shani abaletontonkanya pa kukwata abana?

 ⁷ Ilyo abantu balesalapo nampo nga kukwata abana nelyo iyo, na lintu baletontonkanya pa mpendwa ya bana balingile ukukwata, bafwile “ukupenda ishingapooswapo.” (Belengeni Luka 14:28, 29.) Abaupana abakushapo abana balishiba ukuti pa kukusha abana, abafyashi balakabila indalama, inshita e lyo na maka. Kanshi abaupana abalefwaya ukukwata abana balingile ukuyipusha amepusho pamo nga: ‘Bushe bonse babili tukalabomba incito pa kuti tukalekumanisha ifikalakabilwa mu lupwa? Bushe twalisuminishanya ifyo ulupwa lwesu “lukalakabila”? Nga ca kuti bonse babili tukalabomba, ni bani bakalasakamana abana? Bushe abana bakakuula bwino nga ca kuti tulebasha na bantu bambi?’ Nga balanshanya pali aya mepusho ninshi balekonka amashiwi yaba pa Amapinda 21:5.—Belengeni.

8. Mafya nshi abafyashi Abena Kristu bengenekela, kabili finshi umulume uwatemwa umwina mwakwe acita?

⁸ Pa kuti umwana akule bwino, abafyashi bonse babili balakabila ukumusakamana bwino no kulakwata inshita ya kuba pamo nankwe. Kanshi abaupana nga bakonkanya ukukwata abana, kuti calabakosela ukubika amano ku bana bonse. Abafyashi bamo abakonkenye ukukwata abana balandile ukuti balenaka ukucila mu cipimo. Nga bafyashi abanakashi bena balanaka bafuma na kwi fupa. Ici cilalenga belakwata amaka ya kuisambilisha, aya kupepa, na ya kubombako lyonse umulimo wa kubila imbila nsuma. Kuti balafilwa ukubika amano ku fyo balesambilila ilyo balelongana, kabili te kuti balenonkelamo. Na kuba umulume uwatemwa umwina mwakwe alamwafwa sana ukusakamana abana, ilyo bali ku kulongana na lintu bali ku ng’anda. Ku ca kumwenako, kuti aleafwako umwina mwakwe ukubomba imilimo ya pa ng’anda. Na kabili, alingile ukulabombesha pa kuti bonse balenonkelamo mu Mapepo ya Lupwa ayo bakwata cila mulungu. Kabili abafyashi abaume Abena Kristu balingile ukulabombela pamo no lupwa lwabo umulimo wa kubila imbila nsuma.

9-10. Finshi abafyashi balingile ukucita pa kuti bakushe bwino abana?

⁹ Finshi fimo ifyo abafyashi bengacita pa kuti basambilishe abana babo ukutemwa Yehova? Kabili kuti bacingilila shani abana babo ku fyabipa ifyaba muli cino calo? Natulande pali fimo ifyo mwe bafyashi mwingacita.

¹⁰ Mufwile ukulomba Yehova ukuti amwafwe. Tontonkanyeni pa fyacitile Manoa no mwina mwakwe, abaishileba abafyashi ba kwa Samsone. Ilyo Manoa aishibe ukuti ena no mwina mwakwe bali no kukwata umwana, apaapeete Yehova ukuti amwebe ifyo balingile ukukusha umwana.

11. Ukulingana ne fyaba pa Abapingushi 13:8, bushe abafyashi kuti bapashanya shani Manoa?

 ¹¹ Ba Nihad na bena mwabo ba Alma abekala ku calo ca Bosnia and Herzegovina, balisambilileko ku fyacitile Manoa. Batile: “Twalipepele kuli Yehova ukuti atusambilishe ifya kuba abafyashi abasuma nga filya fine Manoa acitile. Kabili Yehova alyaswike amapepo yesu ukubomfya Amalembo, impapulo shilanda pa fyaba mu Baibolo, e lyo ne fyo twalesambilila pa kulongana kwa cila mulungu na pa kulongana kwa citungu.”—Belengeni Abapingushi 13:8.

12. Finshi Yosefe na Maria balecita pa kusambilisha abana babo?

¹² Mulingile ukulacita ifyo musambilisha abana benu. Ca cine ukuti abana kuti basambililako fimo ku fyo mulanda, lelo basambilila sana ku fyo mucita. Ukwabula no kutwishika, Yosefe na Maria balecita ifyo balesambilisha abana babo, ukubikako fye na Yesu wine. Yosefe alebombesha pa kuti alefwaila ulupwa lwakwe ifyo lwalekabila, kabili alekwata ne nshita ya kubasambilisha ukutemwa Yehova. (Amala. 4:9, 10) Yosefe alesenda ulupwa lwakwe “cila mwaka” ku Yerusalemu ku kusefya umutebeto wa ca Kucilila, nangu ca kuti ukulingana na mafunde talekabila ukucita ifyo. (Luka 2:41, 42) Abafyashi bamo abaliko pali ilya nshita, nalimo balemona kwati calikosele sana ukusenda ulupwa lonse ku Yerusalemu, pantu kwalilepele kabili balepoosa indalama ishingi. Na lyo line, Yosefe alibikile sana amano ku fya kwa Lesa, kabili ifi fine e fyo asambilishe na bana bakwe ukulacita. Na kabili Maria alishibe sana Amalembo. Kanshi ifyo alecita ne fyo alelanda fyalilengele abana bakwe batemwa Lesa.

13. Finshi abaupana bamo baalecita pa kuti bapashenye Yosefe na Maria?

¹³ Ba Nihad na ba Alma abo tulandilepo balefwaisha ukupashanya Yosefe na Maria. Bushe ukupashanya Yosefe na Maria kwabafwile shani ukukusha bwino umwana wabo umwaume? Batile: “Twalecita ifyalelenga umwana wesu alemona ukuti caliwama ukulakonka amafunde ya kwa Yehova muli fyonse ifyo tucita.” Ba Nihad batile, “Mulingile ukuba ifyo mufwaya umwana wenu akabe.”

14. Cinshi ico abafyashi balingile ukwishibila abo abana babo bangala nabo e lyo na bo balanshanya nabo?

¹⁴ Muleafwa abana benu ukusala ifibusa ifisuma. Abafyashi bonse babili balingile ukwishiba abo abana babo bangala nabo, e lyo ne fyo bacita ilyo baleangala. Kanshi abafyashi balingile ukwishiba na bo abana babo balanshanya nabo pa Intaneti na pa mafoni. Pantu ifi fibusa kuti fyalenga abana ukuba ne mibele iisuma nelyo iyabipa.—1 Kor. 15:33.

15. Finshi abafyashi bengasambilila kuli ba Jessie?

¹⁵ Finshi abafyashi bengacita nga ca kuti tabaishiba ifya kubomfya kompyuta nelyo foni? Ba Jessie, abafyashi abaume abekala ku Philippines batile: “Nangu ca kuti tatwaishibe sana ifya kubomfya kompyuta, foni nelyo tabuleti, twalesambilisha abana besu ifyo balingile ukucenjelako ilyo balebomfya ifi fibombelo.” Ba Jessie tabaleseshe abana babo ukubomfya ifi fibombelo pa mulandu fye wa kuti tabaishibe bwino ifya kufibomfya. Batile: “Nalekoselesha abana bandi ukulabomfya ifi fibombelo pa kusambilila ululimi lumbi, pa kupekanya ukulongana, na pa kubelenga Baibolo cila bushiku.” Nga muli bafyashi, bushe mwalilanshanya na bana benu ifyebo fyaba pa cipande citila “Imisepela” icaba pa jw.org/bem ifilanda pa kutumishanya ifyebo ne fikope? Bushe mwalitamba no kulanshanya pamo na bana benu vidio itila, “Bushe Ulaleka Foni Ilekutungulula Nelyo Niwe Uitungulula?” na iitila “Mulecenjela Ilyo Mulelanshanya na Banenu pa Intaneti”? * Ifi fyebo kuti  fyalenga mwasambilisha abana benu ifya kubomfya bwino amakompyuta, amafoni na matabuleti.—Amapi. 13:20.

16. Finshi abafyashi abengi bacita, kabili fisuma nshi fifumamo?

¹⁶ Abafyashi abengi balacita ifilenga abana baleba pamo na ba bwananyina abo abana bengapashanya. Ku ca kumwenako, ba N’Déni na bena mwabo ba Bomine aba ku Côte d’Ivoire, balepokelela ba kangalila ba muputule no kwikala nabo mu ng’anda mu mwabo. Ba N’Déni batile: “Ukucita ifi kwalyafwile sana umwana wesu umwaume. Alitendeke bupainiya kabili pali ino nshita ni kangalila wa muputule uwa kwikatilila.” Kuti cawama na imwe nga mulecitako ifyalecita ba N’Déni.

17-18. Ni lilali abafyashi balingile ukutendeka ukusambilisha abana babo?

¹⁷ Muletendeka ukusambilisha abana ilyo bacili abaice. Cilaba bwino sana abafyashi nga batendeka bwangu ukusambilisha abana babo. (Amapi. 22:6) Tontonkanyeni pali Timote uwaishiletendeka ukubomba no mutumwa Paulo. Balimusambilishe “ukufuma ku bunya” kuli banyina ba Yunike e lyo na banakulu ba Loisi.—2 Tim. 1:5; 3:15.

¹⁸ Ba Jean-Claude na bena mwabo ba Peace aba ku Côte d’Ivoire, nabo balisambilishe abana babo bonse 6 ukutemwa Yehova no kulamubombela. Cinshi calengele babasambilishe bwino? Ni co balepashanya Yunike na Loisi. Ba Jean-Claude na bena mwabo batile: “Twalesambilisha abana besu Icebo ca kwa Lesa ukufuma ku bunya. Twaletendeka ukusambilisha umwana nga papita fye inshiku ishinono ukutula apo afyalilwe.”—Amala. 6:6, 7.

19. Bushe ukusambilisha abana Icebo ca kwa Lesa kwalola mwi?

¹⁹ Bushe ‘ukusambilisha’ abana amashiwi ya kwa Yehova kwalola mwi? Ishiwi lya ciHebere ilyo bapilibula ukuti ‘mulebasambilisha’ ilyaba pa Amalango 6:7, lipilibula “ukusambilisha umuntu icintu cimo cine imiku iingi pa kuti omfwikishe.” Kanshi pa kuti abafyashi balesambilisha bwino abana, balingile ukulaba nabo pa nshita iitali. Inshita shimo abafyashi kuti balaumfwa ubunang’ani bwa kulabwekeshapo ukusambilisha abana ifintu fimo fine. Nomba balingile ukwishiba ukutila ukucita ifi kuti kwalenga abana baumfwikisha ifyo Icebo ca kwa Lesa cilanda no kulafikonka.

20. Londololeni ifyo Amalumbo 127:4 yengafwa abafyashi ukusambilisha bwino abana.

 ²⁰ Mulingile ukwishiba bwino abana benu. Baibolo mu Amalumbo 127 yapashanya abana ku mifwi. (Belengeni Amalumbo 127:4.) Filya fine imifwi baipangila ne fintu ifyapusanapusana, kabili filya fine imo iba iikulu e lyo imbi iinono, e fyo na bana bapusana. Kanshi abafyashi balingile ukwishiba ifya kusambilisha umwana umo na umo. Abaupana bamo abekala ku Israel balilandile pa cabafwile ukukusha bwino abana no kubafwa ukulabombela Yehova. Batile: “Twaletungulula isambililo lya Baibolo ku mwana umo umo.” Kwena, imitwe ya ndupwa e bafwile ukusalapo nampo nga kuti babomfya iyi inshila pa kusambilisha abana nelyo iyo.

21. Bushe Yehova kuti aafwa shani abafyashi?

²¹ Inshita shimo abafyashi kuti balamona kwati calikosa sana ukusambilisha abana, lelo bafwile ukulaibukisha ukuti abana bupe ubo Yehova abapeela kabili alafwaisha ukubafwa pa kuti babakushe bwino. Alakutika amapepo abafyashi bapepa, kabili alasuka amapepo yabo ukubomfya Baibolo, impapulo shesu, e lyo na Bena Kristu banensu abakusha bwino abana.

22. Finshi fimo ifisuma sana ifyo abafyashi bengacitila abana babo?

²² Abantu bamo batila ukukusha abana kusenda imyaka 20, lelo ici tacipilibula ukuti nga bakusha abana ninshi baleka ukuba abafyashi. Pa fintu ifisuma sana ifyo abafyashi balingile ukucitila abana babo paba no kubatemwa sana, ukulaba nabo inshita iitali, e lyo no kulabasambilisha Baibolo. Kwena ifyo abana bankula ku fyo abafyashi babasambilisha filapusanapusana. Lelo abengi abo basambilisha ku bafyashi babo abatemwa Yehova bomfwa nge fyo nkashi Joanna Mae uwa ku Asia omfwa uwalandile ukuti: “Ndatasha sana ifyo abafyashi bandi balensalapula ne fyo bansambilishe ukutemwa Yehova. Balibombeshe ukunsambilisha ifyalenga ndeba ne nsansa.” (Amapi. 23:24, 25) Ifi fine e fyo bamunyinefwe na bankashi abengi bomfwa.