1. Finshi umwaume Umwina Kristu alingile ukucita pa kuti abe umukalamba mu fya kwa Lesa?

 IMFUMU Davidi yaebele Solomone ukuti: “Ukose kabili ube ngo mwaume.” (1 Isha. 2:​1-3) Abaume bonse Abena Kristu bafwile ukumfwila uku kufunda. Pa kuti babe abakalamba mu fya kwa Lesa, bafwile ukusambilila ukumfwila amafunde ya kwa Lesa e lyo no kulabomfya amashinte ya mafunde ya mu Baibo mu bumi bwabo. (Luka 2:52) Mulandu nshi cicindamine abalumendo ukuba abakalamba mu fya kwa Lesa?

2-3. Mulandu nshi Umwina Kristu umulumendo alingile ukubela umukalamba mu fya kwa Lesa?

² Umwina Kristu umwaume alabomba imilimo iyacindama mu lupwa e lyo na mu cilonganino. Mwe balumendo, na imwe mufwile mulatontonkanya pa milimo mufwaya ukulabomba ku ntanshi. Kuti mwafwaya ukulabombako umulimo wa nshita yonse, ukuba abatumikila, e lyo no kuba baeluda. Kuti mwafwaya no kuupa no kukwata abana. (Efes. 6:4; 1 Tim. 3:1) Pa kuti mubombe imilimo yonse iyi, mulingile ukuba abakalamba mu fya kwa Lesa. b

³ Finshi mwingacita pa kuti mube abakalamba mu fya kwa Lesa? Kwaliba fimo ifyacindama ifyo mufwile ukusambilila. Finshi mwingacita pali ino nshita pa kuti muipekanye ukwisabomba imilimo iyo mukakwata ku ntanshi?

4. Ni kwisa mwingasanga abaume abo mwingapashanya? (Moneni ne cikope.)

⁴ Mulepashanya abacita bwino mu fya kwa Lesa. Mu Baibo mwaliba abantu abengi abo abalumendo bengapashanya. Aba  baume ba ku kale balitemenwe sana Lesa kabili balibombele imilimo iingi ilyo balesakamana abantu bakwe. Mu lupwa lwenu e lyo na mu cilonganino namo mwaliba abaume Abena Kristu abo mwingapashanya. (Heb. 13:7) Kabili kuti mwapashanya na Yesu Kristu. (1 Pet. 2:21) Ilyo mulesambilila pali aba baume, mulemona imibele iisuma iyo bakwete iyo mwingatemwa ukupashanya. (Heb. 12:​1, 2) Lyena mulemona ne fyo mwingacita pa kubapashanya.

5. Kuti mwacita shani pa kuti mulelingulula, kabili mulandu nshi ukulingulula kwacindamina? (Amalumbo 119:9)

⁵ Mulesunga “amano yene yene no kulingulula.” (Amapi. 3:21) Umwaume uulingulula alatontonkanya sana pa fyo alefwaya ukucita ilyo talasalapo ifya kucita. Kanshi mufwile ukulabombesha pa kuti mulelingulula. Mulandu nshi twalandila ifi? Pantu muli lino isonde mwaliba abalumendo abengi abafwaya fye ukucita ifyo baletontonkanya. Kabili mwaliba na baleka ifyo baleumfwa fyalatungulula ifyo balefwaya ukucita. (Amapi. 7:7; 29:11) Kabili ifiba pa milabasa kuti fyalenga mwalafilwa ukulatontonkanya bwino. Nomba finshi mwingacita pa kuti mulelingulula? Mulesambilila amashinte ya mafunde ya mu Baibo no kumona ico yacindamina. Lyena mulebomfya ayo mashinte ilyo mulesalapo ifya kucita ifingalenga Yehova alasekelela. (Belengeni Amalumbo 119:9.) Nga mulesambilila ifya kubomfya amashinte ya mafunde ya mu Baibo, ninshi namutendeka ukucita fimo ifingalenga mwaba abaume Abena Kristu abakalamba mu fya kwa Lesa. (Amapi. 2:​11, 12; Heb. 5:14) Natumone ifyo ukulingulula kwingalenga, (1) mwalaumfwana bwino na bankashi na (2) mwalasala ifyo mulingile ukufwala e lyo ne fyo mufwile ukumoneka.

6. Bushe ukulingulula kuti kwalenga shani umulumendo ukulacindika bankashi?

⁶ Ukulingulula kukalenga mulecindika abanakashi. Ku ca kumwenako, munyina kuti alafwaya ukwishiba bwino nkashi kabili tacalubana ukucite fyo. Na lyo line, umulumendo uulingulula talingile ukulalanda, ukulalemba nelyo ukulacita ifingalenga umwanakashi atendeka ukutontonkanya ukuti alefwaya ukuti batendeke ukwishishanya libe ninshi talefwaya no kumuupa. (1 Tim. 5:​1, 2) Nga ca kuti baleishishanya no mukashana, akalanga ukuti  alecingilila nkashi nga ca kuti tabaleba fye babili ilyo baleishishanya.—1 Kor. 6:18.

7. Bushe ukulingulula kuti kwalenga shani umulumendo ukusala bwino ifya kufwala, e lyo ne fyo alingile ukumoneka?

⁷ Inshila na imbi iyo umulumendo e ngalangilamo ukuti alalingulula, ni lintu alesala bwino ifyo alingile ukufwala e lyo no kumoneka. Ilingi abapanga ifya kufwala bantu abashacindika Yehova nelyo abacita ifyabipa. Pa mulandu ne mibele yabo iyabipa, balapanga ifya kufwala ifyapapatila nelyo ifilenga umwaume alamoneka kwati mwanakashi. Umulumendo umukalamba mu fya kwa Lesa alabomfya amashinte ya mafunde aya mu Baibo kabili alapashanya na bakalamba mu fya kwa Lesa mu cilonganino ilyo alesala ifyo alingile ukufwala. Kuti atontonkanya pali ifi fipusho: “Bushe ifyo nsala ukufwala filanga ukuti naliba na mano ayatuntulu kabili ndacindika abantu? Bushe ifyo nsala ukufwala filalenga cayangukila bambi ukwishiba ukuti ndi mubomfi wa kwa Lesa?” (1 Kor. 10:​31-33; Tito 2:6) Umwaume uulingulula balamucindika ku ba bwananyina mu cilonganino e lyo na kuli Shifwe wa ku muulu.

8. Finshi umulumendo engacita pa kuti abe uwashintililwapo?

⁸ Muleba abashintililwapo. Umulumendo uwashintililwapo alabomba bwino imilimo yonse iyo bamupeela. (Luka 16:10) Natusambilileko ku fyo Yesu alecita. Talelekelesha imilimo alebomba. Lelo alebika amano ku milimo Yehova amupeele nangu ca kuti limo caleafya ukucite fyo. Alitemenwe sana abantu, maka maka abasambi bakwe kabili alibapeele no bumi bwakwe nge lambo. (Yoh. 13:1) Kuti mwapashanya Yesu nga mulebomba apo mwingapesha imilimo yonse iyo bamupeela. Nga tamwishibe ifyo mwingabomba imilimo imo, muleicefya no kwipusha bamunyinefwe abakalamba mu fya kwa Lesa ukuti bamulange ifyo mwingacita. Mwilamona kwati nga mulebomba fye panono ninshi mulebombesha. (Rom. 12:11) Kanshi mulepwisha umulimo bamupeela, “mulebomba no mweo onse kwati mulebombela Yehova te bantu iyo.” (Kol. 3:23) Icishinka ca kuti tamwapwililika, kanshi muleicefya kabili mulesumina nga mwalufyanya.—Amapi. 11:2.

9. Mulandu nshi umulumendo alingile ukusambililako imilimo imo?

⁹ Pa kuti mube abaume abakalamba mu fya kwa Lesa, mufwile ukusambililako imilimo imo. Ukusambilila imilimo imo kukalenga mukalebomba imilimo mu cilonganino, kukalenga mukakwate incito iyo mukalaisakamaninamo mwe bene, e lyo no lupwa lwenu kabili kukalenga mukakwate ne fibusa. Natulandeko pa milimo imo iyo mwingasambilila.

10-11. Bushe umulumendo kuti anonkelamo shani kabili kuti alenga shani aba mu cilonganino ukunonkelamo nga ca kuti alebelenga no kulemba bwino? (Amalumbo 1:​1-3) (Moneni ne cikope.)

¹⁰ Mulesambilila ukubelenga no kulemba bwino. Baibo itila alipaalwa umuntu uubelenga  Icebo ca kwa Lesa cila bushiku, kabili uutontonkanya na pa fyo alebelenga. (Belengeni Amalumbo 1:​1-3.) Ukubelenga Baibo cila bushiku kukalenga akeshibe ifyo Yehova atontonkanya kabili kukalenga akalesalapo bwino ifya kucita. (Amapi. 1:​3, 4) Abaume abengakumanisha ukucita ifyo twalandapo balakabilwa sana mu cilonganino. Mulandu nshi twalandila ifi?

¹¹ Aba bwananyina balakabila sana abaume abengabasambilisha ifya mu Baibo. (Tito 1:9) Nga ca kuti mulebelenga no kulemba bwino, mukalapekanya amalyashi e lyo ne fyasuko ifingakoselesha bambi. Kabili mukalalemba ne fyebo ifyo mwingabomfya ilyo muleisambilisha Baibo nga mulekutika ku malyashi pa kulongana, ukulongana kwa muputule no kwa citungu. Ifi fyebo mukalalemba fikalalenga mukaleba ne citetekelo icakosa kabili mukalakoseleshako na bambi.

12. Cinshi cingalenga mwaishiba ifya kulanshanya bwino na bantu?

¹² Mulesambilila ifya kulanshanya bwino na bantu.Umwaume Umwina Kristu afwile ukwishiba ifya kulanshanya bwino na bantu. Umwaume uwaishiba ifya kulanshanya bwino na bantu alakutika kabili aleshiba ne fyo abo alelandako baleumfwa nelyo ifyo baletontonkanya. (Amapi. 20:5) Kuti aishiba ifyo umuntu aleumfwa nga aumfwa ifyo ishiwi lyakwe lileumfwika, ifyo alecita pa menso, e lyo ne fyo alebomfya umubili. Te kuti musambilile ukucite fi nga ca kuti tamusangwa na bantu. Nga ca kuti tulabomfya sana meseji ya pa intaneti nelyo meseji ya pa foni pa kulanshanya na bantu, kuti calenga twalafilwa ukulasangwa nabo. Kanshi mulelanda sana na bantu ukucila ukubalembela fye meseji.—2 Yoh. 12.

13. Finshi fimbi ifyo umulumendo engasambilila? (1 Timote 5:8) (Moneni ne cikope.)

¹³ Mulesambilila ukuicitila ifintu mwe bene. Umwaume umukalamba mu fya kwa Lesa afwile ukwishiba ifya kulaisunga e lyo no kusunga bwino ulupwa lwakwe. (Belengeni 1 Timote 5:8.) Mu fyalo fimo, munyinefwe umwaice kuti asambilila ifya kubomba imilimo ku bafyashi bakwe abaume nelyo kuli balupwa bambi. E lyo mu fyalo fimbi, kuti asambilila iyi miliimo ilyo ali pa sukulu. Te mulandu nabengamusambilisha iyo milimo, mufwile ukusambilila imilimo iingalenga mwakwata incito ya kubomba. (Imil. 18:​2, 3; 20:34; Efes. 4:28) Mulebombesha kabili mulepwisha umulimo mwatendeka ukubomba. Nga mulecita ifi abantu bakulamona ukuti mulabombesha kabili mukasanga ne ncito iikalenga mukaleisunga. Imibele e lyo ne milimo iyo tulandilepo yalicindama sana ku Mwina Kristu umwaume pa kuti akalebomba  bwino imilimo iyo e ngakwata ku ntanshi. Natulandeko pa milimo imo iyo e ngabomba ku ntanshi.

14. Bushe munyinefwe umulumendo kuti acita shani pa kuti abombeko umulimo wa nshita yonse?

¹⁴ Umulimo wa nshita yonse. Abengi abaume Abena Kristu batendeke umulimo wa nshita yonse ilyo bali fye abaice. Bupainiya bulalenga umulumendo aishiba ifya kubomba bwino na bantu abalekanalekana. Kabili bupainiya bulalenga aishiba ne fya kubomfya bwino indalama. (Fil. 4:​11-13) Cimo icingalenga abalumendo ukutendeka bupainiya bwa nshita yonse kubombako bupainiya bwa kwafwilisha. Abengi balabombako bupainiya bwa kwafwilisha pa myeshi iingi, ne ci cilalenga baipekanya ukutendeka bupainiya bwa nshita yonse. Bupainiya kuti bwalenga mwabombako imilimo iingi iyaba mu mulimo wa nshita yonse, pamo nga ukubombako umulimo wa makuule nelyo ukubombela pa Bethel.

15-16. Finshi munyinefwe umulumendo alingile ukucita pa kuti alebombako imilimo mu cilonganino?

¹⁵ Ukubombako ubutumikila nelyo bueluda. Abena Kristu abaume bafwile ukupanga ukubombako ubutumikila, nelyo bueluda pa kuti balebombela aba bwananyina mu cilonganino. Baibo itila abaume abalebombesha ukuti babombeko iyi milimo, ‘ninshi balefwaya imilimo iisuma.’ (1 Tim. 3:1) Ilyo umuntu talaba eluda, intanshi afwile ukuba umutumikila. Ababomfi batumikila balabombela pamo na baeluda ukusakamana aba bwananyina mu cilonganino. Baeluda na babomfi batumikila balabombela aba bwananyina kabili balabila sana imbila nsuma. Bamuyinefwe abaice kuti babomba ubutumikila na lintu bashilakumanya imyaka 20. Kabili umutumikila uubomba bwino kuti bamusonta ukuba eluda na lintu ali fye ne myaka 20.

¹⁶ Kuti mwacita shani pa kuti mubombeko iyi milimo? Baibo yalilanda pa mibele iyo mulingile ukukwata pa kuti mubombeko iyi milimo. Na lyo line, muleibukisha ukuti pa kuti mube neyi mibele iyo balandapo mu Baibo mufwile ukutemwa Yehova, ulupwa lwenu e lyo ne cilonganino. (1 Tim. 3:​1-13; Tito 1:​6-9; 1 Pet. 5:​2, 3) Mulebombesha kabili mulepepa kuli Yehova pa kuti mube neyi mibele. c

17. Bushe umulumendo kuti aipekanya shani ukwisaba umulume kabili umutwe wa lupwa? (Moneni ne cikope.)

¹⁷ Kuti mwaba abalume kabili umutwe wa lupwa. Nga fintu Yesu alandile, abaume abakalamba mu fya kwa Lesa bamo balasalapo  ukukanaupa. (Mat. 19:12) Nomba, nga mwasalapo ukuupa, mukakwata imilimo na imbi pamo nga ukuba umutwe wa lupwa. (1 Kor. 11:3) Yehova enekela abalume ukutemwa abakashi babo, ukulabasakamana, ukuba cibusa wabo, e lyo no kumulenga atwalilila ukuba cibusa wa kwa Yehova. (Efes. 5:​28, 29) Imibele e lyo ne milimo iyo tulandilepo muli cino cipande pamo nga ukulingulula, ukucindika abanakashi e lyo no kuba uwashintililwapo, kuti yalenga mwaba abalume abasuma. Mukaba abalume kabili umutwe wa lupwa umusuma.

18. Bushe umulumendo kuti aipekanya shani ukuba wishi?

¹⁸ Kuti mwaba wishi. Nga mwaupa, nalimo kuti mwakwata abana. Finshi mwingasambilila kuli Yehova pa fya kuba umufyashi umusuma? Fingi ifyo mwingasambililako. (Efes. 6:4) Yehova aebele umwana wakwe Yesu ukuti alimutemenwe kabili e o alesekelamo. (Mat. 3:17) Nga mwaisaba ba wishi, lyonse mukale-eba abana benu ukuti mwalibatemwa. Mulebatasha na pa fisuma ifyo bacita. Abafyashi abaume abapashanya ifyo Yehova acita, balalenga abana babo ukuba abaume nelyo abanakashi abakalamba mu fya kwa Lesa. Kuti mwaipekanya ukuba ba wishi abasuma nga mulesakamana aba mu lupwa lwenu na ba mu cilonganino kabili mulesambilila ukubeba ukuti mwalibatemwa kabili balicindama kuli imwe. (Yoh. 15:9) Nga mulecita ifi mukaba abalume kabili bawishi abasuma. Pali ino nshita Yehova, aba mu lupwa lwenu, na ba mu cilonganino bakulamumona ukuti mwalicindama.

19-20. Finshi fikalenga abalumendo ukuba Abena Kristu abaume abakalamba mu fya kwa Lesa? (Moneni icikope cili pa nkupo.)

¹⁹ Ba munyinefwe mwe balumendo, ukuba umukalamba mu fya kwa Lesa takwisa fye nga meno ya mu kanwa. Mufwile ukusala abo mwingapashanya, ukulalingulula, ukushintililwapo, ukusambililako imilimo imo, e lyo no kuipekanishisha ku milimo iyo mukalabomba ku ntanshi.

²⁰ Inshita shimo nalimo mukalamona kwati imilimo iyo mwingalabomba ku ntanshi te kuti mukumanishe. Lelo kuti mwakumanisha. Muleibukisha ukuti Yehova alafwaisha ukumwafwa. (Esa. 41:​10, 13) Na ba bwananyina mu cilonganino nabo kuti bamwafwa. Nga mwaba umwaume Umwina Kristu umukalamba mu fya kwa Lesa, mukaba ne nsansa sana. Twalimutemwa ba munyinefwe mwe balumendo. Yehova alemupaala ilyo mulebombesha ukuba Abena Kristu abaume abakalamba mu fya kwa Lesa.—Amapi. 22:4.