1-2. Bushe Sadoke ali nani? (1 Imilandu 12:​22, 26-28)

 ELENGANYENI ukuti kuli ibumba lya baume ukucila pali 340,000 abalongene ukuti babike Davidi pa bufumu. Pa nshiku shitatu aba abaume nabekala mu ncende ya mpili mupepi na Hebrone, baleseka, baleisha kabili baleimbila Yehova inyimbo sha kumulumbanya. (1 Imila. 12:39) Pali ili ibumba pali umulumendo Sadoke kabili nalimo abantu abengi tabaishibe no kuti e po ali. Lelo Yehova ena alishibe ukuti e po ali kabili alilenga na ifwe twaishiba ukuti epo ali. (Belengeni 1 Imilandu 12:​22, 26-28.) Bushe Sadoke ali nani?

² Sadoke ali ni shimapepo uwalebombela pamo na Shimapepo Mukalamba Abiatari. Na kabili Sadoke aleiluka ifimonwa, e kutila Lesa alimupeele amano aya kwiluka ifyo Lesa alefwaya ukucita. (2 Sam. 15:27) Abantu baleya kuli Sadoke nga ca kuti balefwaya ukubapandako amano. Na kabili Sadoke ali uwashipa. E ico muli cino cipande twalasambilila pa fyo Sadoke ali uwashipa.

3. (a) Cinshi ababomfi ba kwa Yehova balingile ukubela abashipa? (b) Finshi twalasambilila muli cino cipande?

³ Muli shino nshiku sha kulekelesha, Satana ale-esha na maka yonse pa kuti engalenga twaleka ukucetekela Yehova. (1 Pet. 5:8) Tulingile ukuba abashipa pa kuti tuleshipikisha ilyo tulelolela ukuti Yehova akafumyepo Satana na cino calo cakwe icabipa. (Amalu. 31:24) Natulande pa fintu fitatu ifyo twingacita pa kuti tulepashanya Sadoke uwali uwashipa.

MULETUNGILILA UBUFUMU BWA KWA LESA

4. Cinshi abantu ba kwa Yehova balingile ukubela abashipa pa kuti baletungilila Ubufumu bwakwe? (Moneni ne cikope.)

⁴ Fwe bantu ba kwa Yehova tulatungilila Ubufumu bwa kwa Lesa no mutima wesu onse. Na lyo line tulakabila ukuba abashipa  pa kuti tulebutungilila. (Mat. 6:33) Ku ca kumwenako, muli cino calo cabipa tufwile ukuba abashipa pa kuti tuleikala ukulingana na mafunde ya kwa Yehova na pa kuti tulebila imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa. (1 Tes. 2:2) Na kabili tulingile ukuba abashipa pa kuti twilaitumpa mu fikansa fya calo ifilelenga abantu belaba abaikatana. (Yoh. 18:36) Abantu ba kwa Yehova abengi, imikalile naishupa, balaboma nelyo ukubabika mu fifungo pa mulandu fye wa kuti balakaana ukuitumpa mu fikansa fya calo nelyo ukwingila ubushilika.

5. Cinshi twingalandila ukuti Sadoke alingile ukuba uwashipa pa kuti atungilile Davidi?

⁵ Sadoke taile fye mu kusekelela Davidi uo balebika pa bufumu, lelo aile naipekanya ku kulwa inkondo. (1 Imila. 12:38) Ali-itemenwe ukuya na Davidi mu kulwa inkondo kabili ali-itemenwe ukucingilila abena Israele ku balwani babo. Nangu ca kuti Sadoke taishibe sana ifya kulwa inkondo, ali mwaume uwashipa.

6. Finshi Davidi alecita ifyalengele Sadoke asambilileko ukuba uwashipa? (Amalumbo 138:3)

⁶ Ni kuli bani Sadoke uwali shimapepo asambilile ukuba uwashipa? Alishibene na baume abengi abali abakosa kabili abashipa. Ukwabula no kutwishika, alisambilileko kuli aba abaume ifyo bali abakosa kabili abashipa. Ku ca kumwenako, filya Davidi ali uwashipa ilyo ‘aletungulula abashilika abena Israele mu nkondo,’ fyalengele abena Israele bonse bamutungilile no mutima onse. (1 Imila. 11:​1, 2) Davidi lyonse aleshintilila pali Yehova ilyo alelwisha abalwani bakwe. ( Amalu. 28:7; belengeni Amalumbo 138:3.) Kwali abaume na bambi abo Sadoke alesambililako ukuba uwashipa. Abaume pamo nga, Yehoyada no mwana wakwe Benaya uwaishibe sana ukulwa e lyo na bakalamba 22 aba mu ng’anda ya fikolwe abaletungilila Davidi. (1 Imila. 11:​22-25; 12:​26-28) Bonse aba abaume balefwaya ukubika Davidi pa bufumu kabili balefwaya ukumucingilila.

7. (a) Bushe ni banani twingasambililako ukuba abashipa muno nshiku? (b) Ukulingana ne fyo mwatambile muli vidio, finshi twingasambilila kuli munyinefwe Nsilu?

 ⁷ Tulaba abakosa kabili abashipa nga twatontonkanya pa bantu abaliko kale abali abashipa pa kuti batungilile imitekele ya kwa Yehova. Imfumu yesu, Kristu Yesu talefwaya nangu panono ukuitumpa mu mitekele ya cino calo iya kwa Satana. (Mat. 4:​8-11; Yoh. 6:​14, 15) Lyonse aleshintilila pali Yehova pa kuti engaba uwashipa. Na muno nshiku mwine twalikwata abalumendo abengi abakaana ukwingila ubushilika pa mulandu wa kampingu yabo, nelyo abakaana ukuitumpa mu fikansa fya calo. Kuti cawama nga mwalibelengele aya malyashi pa jw.org. a

MULEAFWA ABA BWANANYINA

8. Ni lilali baeluda balingile ukuba abashipa sana pa kuti bafwe aba bwananyina?

⁸ Abantu ba kwa Yehova balitemwa ukwafwana. (2 Kor. 8:4) Nomba limo tulingile ukuba abashipa pa kuti twafwane. Ku ca kumwenako, nga kwaba inkondo, baeluda baleshiba ukuti aba bwananyina balekabila ukubakoselesha, ukubatungilila, ukubapeelako amaBaibo ne mpapulo, ifya kulya, ifya kufwala e lyo no mwa kwikala. Pa mulandu wa kuti baeluda balitemwa aba bwananyina, balaibika mu kapoosa mweo pa kuti fye babapeele ifyo balekabila. (Yoh. 15:​12, 13) Ifi bacita bapashanya Sadoke uwali uwashipa.

9. Ukulingana na mashiwi yaba pali 2 Samwele 15:​27-29, finshi Davidi aebele Sadoke ukucita? (Moneni ne cikope.)

⁹ Davidi alikwete ubwafya. Bwafya nshi akwete? Umwana wakwe Abishalomu alefwaya ukumwipaya pa kuti amupyane pa bufumu. (2 Sam. 15:​12, 13) Davidi alingile ukufulumuka mu Yerusalemu ilyo line fye! Aebele ababomfi bakwe ati: “Imeni, natubutuke, pantu tatwapusuke kuli Abishalomu!” (2 Sam. 15:14) Ilyo ababomfi ba kwa Davidi balefuma mu Yerusalemu, Davidi alilwike ukuti kwalingile ukuba umo uwalingile ukushala pa kuti alemweba ifyo Abishalomu alepanga ukucita. E ico aebele Sadoke na bashimapepo bambi ukubwelela mu musumba  pa kuti balemweba ifyo Abishalomu alepanga ukucita. (Belengeni 2 Samwele 15:​27-29.) Aba baume balingile ukuba abacenjela. Mulandu nshi? Pantu umulimo uo Davidi apeele aba bashimapepo wali uwa-afya, kabili nga walibepaishe. Abishalomu ali munkalwe kabili kaitemwe uwafutwike wishi. Elenganyeni ifyo ali no kucita nga alishibe ukuti Sadoke na bashimapepo bambi baleya mukweba Davidi ifyo alepanga ukucita.

10. Finshi Sadoke na bo ali nabo bacitile pa kucingilila Davidi?

¹⁰ Davidi alyebele Sadoke na Hushai cibusa wakwe umbi uwali ne cishinka ukuti babombele pamo pa kuti afikilishe ifyo alefwaya ukucita. (2 Sam. 15:​32-37) Pa mulandu wa kuti Hushai alikonkele ifyo bapangene, Abishalomu alimucetekele. Lyena Hushai apandile Abishalomu amano pa fya kulwa inkondo. Ifyo amupandile amano fyali no kulenga Davidi na bo ali nabo bakwate inshita ya kuipekanya. Ilyo Abishalomu akutike ku fyo Hushai amupandile amano, Hushai alyebeleko Sadoke na Abiatari. (2 Sam. 17:​8-16) Lyena Hushai na Abiatari balishibishe Davidi ifyo Abishalomu alepanga ukucita. (2 Sam. 17:17) Pa mulandu wa kuti Yehova alibafwile, Sadoke na bashimapepo banankwe balicingilile Davidi.—2 Sam. 17:​21, 22.

11. Kuti twacita shani pa kuti tulepashanya Sadoke uwali uwashipa ilyo tuleafwilisha aba bwananyina?

¹¹ Kuti twacita shani pa kuti tube abashipa nga filya Sadoke ali nga ca kuti aba bwananyina bali mu bwafya, kabili kuti twacita shani pa kubafwa? (1) Tulingile ukukonka ifyo baletweba. Nga kuli amafya calicindama ukuba ne cumfwila pa kuti tutwalilile ukuba abaikatana. Mulekonka ifyo aba ku Bethel balemweba. (Heb. 13:17) Baeluda balingile ukulapituluka mu fyo balingile ukucita pa kuipekanishisha ku masanso ayakalamba e lyo ne fyo balingile ukucita nga kwacitika ubusanso ubukalamba. (1 Kor. 14:​33, 40) (2) Muleba abashipa lelo abacenjela. (Amapi. 22:3) Muletontonkanyapo ilyo mushilacita nangu cimo. Mwilaibika mu kapoosa mweo napashilingile. (3) Muleshintilila pali Yehova. Muleibukisha ukuti Yehova afwaya  imwe na ba bwananyina mwaba abacingililwa. Kuti amwafwilisha pa kuti mwingafwilisha aba bwananyina ukwabula ubwafya nangu bumo.

12-13. Finshi mwasambilila ku lyashi lya ba Viktor na ba Vitalii? (Moneni ne cikope.)

¹² Natulandeko pali bamunyinefwe babili, ba Viktor na ba Vitalii, abaletwalila aba bwananyina amenshi ne fya kulya ku Ukraine. Ba Viktor batile, “Twalibombeshe pa kuti tufwaile aba bwananyina ifya kulya. Ilingi line imfuti shalelilila fye mupepi. Munyinefwe umo alisangwilileko ifya kulya ifyo asungile. Ifi asangwile fyalengele aba bwananyina abengi bakwate ifya kulya pa nshiku shimo. Ilyo twalelonga ifya kulya mu cimbayambaya cesu, ibomba lyaishileponena fye mupepi na po twali, apali fye nalimo amamita 20. Bulya bushiku bonse nalepaapaata Yehova ukuti angafwe mbe uwashipa pa kuti ningatwalilila ukwafwilisha aba bwananyina.”

¹³ Ba Vitalii batile, “Twalingile ukuba abashipa sana. Ubushiku bwa kubalilapo, naendele ama-awala 12 pa kuti mfike uko naleya. Inshila yonse nalepepa fye kuli Yehova.” Ba Vitalii bali abashipa, lelo bali abacenjela. Balandile no kuti: “Nalelomba kuli Yehova ukuti ampeele amano pa kuti ndeishiba ifyo nalingile ukucita ne fyo nshalingile ukucita. Nalepita fye mu misebo umo ubuteko bwasuminishe. Icitetekelo candi calikoseleko ilyo nalemona bamunyinefwe na bankashi balebombela pamo. Balebombela pamo pa kufumya ifyalecilika imisebo, pa kulonga no kulongolola ifya kwafwilisha abantu, kabili mu nshila baletupeela ifya kulya no mwa kutuushishako.”

TWALILILENI UKUBA ABA CISHINKA KULI YEHOVA

14. Kuti twaumfwa shani nga ca kuti lupwa lwesu nelyo cibusa wesu aleka ukubombela Yehova?

¹⁴ Ubwafya bumo ubukalamba ubo twingakwata ni lintu lupwa lwesu nelyo cibusa wesu aleka ukubombela Yehova. (Amalu. 78:40; Amapi. 24:10) Nga ca kuti twalitemwa sana uyo muntu cilafya ukushipikisha. Nga ca kuti ifya musango uyu fyalimucitikilapo, ninshi ifyo Sadoke ali ne cishinka kuti fyamukosha.

15. Mulandu nshi Sadoke alingile ukubela uwashipa pa kuti atwalilile ukuba uwa cishinka kuli Yehova? (1 Ishamfumu 1:​5-8)

¹⁵ Sadoke alitwalilile ukuba uwa cishinka kuli Yehova na lintu cibusa wakwe Abiatari asalilepo ukukanaba uwa cishinka kuli Yehova. Ifi fyacitike ninshi Davidi ali mupepi no kufwa. Ilyo Davidi ali mupepi no kufwa ninshi alikota no kukota, umwana wakwe Adoniya afwaile ukuibika pa bufumu nangu ca kuti Yehova alefwaya ukuti Solomone e o abe imfumu. (1 Imila. 22:​9, 10) Abiatari asalilepo ukutungilila Adoniya. (Belengeni 1 Ishamfumu 1:​5-8.) Ifi Abiatari acitile fyalangile ukuti tali uwa cishinka kuli Davidi na kuli Yehova wine! Elenganyeni ifyo Sadoke aumfwile ububi ilyo cibusa wakwe acitile ifi. Sadoke na Abiatari balibombeele pamo bushimapepo ukucila pa myaka 40. (2 Sam. 8:17) Bonse babili balesakamana “icipao ca kwa Lesa wa cine.” (2 Sam. 15:29) Pa kubala bonse babili baletungilila Davidi imfumu yabo kabili balibombele imilimo iingi mu mulimo wa kwa Lesa.—2 Sam. 19:​11-14.

16. Ni bani nalimo ba-afwile Sadoke pa kuti atwalilile ukuba uwa cishinka?

¹⁶ Sadoke asalilepo ukutwalilila ukuba uwa cishinka kuli Yehova nangu ca kuti Abiatari asalilepo ukukanaba uwa cishinka. Davidi alishibe ukutila kuti atwalilila ukucetekela Sadoke. Ilyo Davidi aishibe ifyo Adoniya alepanga ukucita, aebele Sadoke, Natani na Benaya ukuti babike Solomone pa bufumu. (1 Isha. 1:​32-34) Ababomfi ba kwa Yehova pamo nga Natani abatwalilile ukuba aba cishinka kuli Yehova no kutungilila Imfumu Davidi, bafwile balekoselesha sana Sadoke ukuti atwalilile ukuba uwa cishinka. (1 Isha. 1:​38, 39) Ilyo Solomone aishileba  imfumu, “[asontele] Sadoke pali bushimapepo pa kuti apyane Abiatari.”—1 Isha. 2:35.

17. Kuti mwapashanya shani Sadoke nga ca kuti lupwa lwenu nelyo cibusa wenu aleka ukuba uwa cishinka kuli Yehova?

¹⁷ Kuti mwapashanya shani Sadoke nga ca kuti lupwa lwenu nelyo cibusa wenu aleka ukubombela Yehova? Mulecita ifilanga ukuti mufwaya ukutwalilila ukuba aba cishinka kuli Yehova. (Yosh. 24:15) Yehova akamukosha kabili akamupeela amaka ya kucita icalungama. Mulepepa kuli ena kabili lyonse muleba pamo na babomfi bakwe aba cishinka. Yehova alimutemwa ifi mwaba aba cishinka kabili akamulambula.—2 Sam. 22:26.

18. Finshi mulesambilila ku fyacitikile ba Marco na ba Sidse?

¹⁸ Natulandeko pali munyinefwe Marco no mwina mwakwe Sidse, abakwata abana abakashana babili abaleka ukubombela Yehova. Ba Marco batile: “Ukutula fye ubushiku umwana afyalwa, tulamutemwa sana. Tulafwaya ukumucingilila. Kanshi nga ca kuti umwana asalapo ukuleka ukubombela Yehova, cilaputula umusana. Lelo Yehova alitwalilila ukutwafwa pa kuti tuleshipikisha kabili alatwafwa pa kuti tulekoseleshanya. Nga ca kuti naumfwa sana ububi pali ifi ifyacitika, umwina mwandi alansansamusha kabili alankoselesha pa kuti ndecita ifyalungama. Umwina mwandi na o nga aba no bulanda, ndamusansamusha kabili ndamukoselesha pa kuti atwalilile ukucita ifyalungama.” Ba Sidse nabo batile: “Nga ca kuti Yehova taletukoselesha, nga tatwashipikishe. Nali no bulanda sana pantu nalemona ukuti nine nalengele abana bandi baleke ukubombela Yehova. E ico nalipepele kuli Yehova no kumweba ifyo naleumfwa. Ilyo papitile inshiku ishinono, nkashi uo tatwabalile atumonanapo pa myaka iingi, alishile no kunjikata pa mabeya, andolesha e lyo anjeba ati: ‘Ba Sidse mwilatontonkanya ukuti nimwe mwalenga abana benu baleke ukubombela Yehova!’ Apo Yehova alangafwa nalitwalilila ukuba ne nsansa ilyo ndemubombela.”

19. Cinshi mulefwaisha ukulacita?

¹⁹ Yehova afwaya bakapepa bakwe bonse baleba abashipa nga filya Sadoke ali. (2 Tim. 1:7) Lelo tafwaya ukuti tuleshintilila pa maka yesu, afwaya ukuti tuleshintilila pali ena. Kanshi nga mwakwata ubwafya ubwa kuti mufwile ukuba abashipa, mulepepa kuli Yehova. Kuti mwacetekela ukuti akalenga mukabe abashipa nga filya Sadoke ali!—1 Pet. 5:10.