Ilyo kwali Inkondo ya Calo iya Bubili, abafyashi bandi balifumine ku Estonia no kukuukila ku Germany. Kabili ku Germany eko nafyalilwe. Ilyo nafyelwe, abafyashi bandi balitendeke ukupekanya ukukuukila ku Canada. Ing’anda yesu iya kubalilapo ku Canada yali mupepi no musumba wa Ottawa. Yali mu cikuulwa icinono umo balesungila ne nkoko. Twali sana abapiina, lelo icawemeko ca kuti cila bushiku twalekwatako amani aya kulya ulucelo.

Bushiku bumo, ba Nte babelengeele bamayo Ukusokolola 21:3, 4. Balitemenwe sana ifyo bababelengeele ica kuti balitendeke ukulila. Batata na bamayo balitwalilile ukusambilila Baibo, kabili ilyo papitile inshita balibatishiwe.

Abafyashi bandi tabaishibishe iciNgeleshi, lelo balebombesha mu mulimo wa kwa Yehova. Cila Cibelushi batata balensenda na nkashi yandi Sylvia mu kubila imbila nsuma, nangu ca kuti nababomba ubushiku bonse. Balebomba ku kampani kalesungulula amabwe ya nickel mu Sudbury, ku Ontario. Kabili cila mulungu twalesambilila pamo bonse Ulupungu lwa kwa Kalinda. Bamayo na batata e bansambilishe ukutemwa Lesa. E calengele njipeele kuli Yehova mu 1956 ninshi ndi fye ne myaka 10. Nga natontonkanya ifyo abafyashi bandi batemenwe Yehova, cilalenga ndetwalilila ukumubombela.

Ilyo napwishishe isukulu lya ku sekondari, nalilekele ukubika sana amano ku kubombela Yehova. Naletontonkanya ukuti nga natendeka ukubomba bupainiya bwa nshita yonse, nshali no kukwata indalama isho nalekabila pa kuti nkaye mu kutandala ku fyalo fyalekanalekana. Natendeke ukubomba pa mulabasa apo nalelisha inyimbo kabili iyi ncito nali-itemenwe sana. Nomba nalebomba icungulo, kanshi nalefilwa ukulaya mu kulongana lyonse e lyo naleangala na bantu abashatemenwe Lesa. Nomba natendeke ukutontonkanya pa fyo nasambilile mu Baibo, kabili nalyalwike.

Nakuukile ku Oshawa, mu Ontario. Kabili twaishibene na ba Ray Norman, abaice babo abakashana ba Lesli, na bapainiya bambi. Bonse balimbikileko sana amano. Ilyo namwene ifyo bali ne nsansa, nalitendeke ukutontonkanya pa fyo nalefwaya ukucita mu bumi. Balinkoseleshe ukutendeka bupainiya, kabili nalitendeke mu September 1966. Nali sana ne nsansa ilyo natendeke bupainiya. Na lyo line, kwali no kucitika fimo ifyo nshale-enekela ifyali no kwalula ubumi bwandi.

Ilyo nali ku sukulu lya ku sekondari, nalilombeleko ukuya mu kubombela ku Bethel ku Toronto,  mu Canada. Ilyo papitile inshita ninshi nine painiya, balinjitile ukuyabombelako pa Bethel pa myaka 4. Nomba nalitemenwe sana ba Lesli, kanshi naletiina ati nga naya ku Bethel, tatwali no kumonanapo na kabili. Ilyo napepeelepo sana, nalisumine ukuya ku Bethel. Na lyo line, nali sana no bulanda ukusha ba Lesli.

Nalibombeleko umo bawashisha ifya kufwala, lyena nalibombeleko bukalemba. Pali iyi ine nshita, ba Lesli balibasalile ukuba bapainiya baibela ku Gatineau, mu Quebec. Ilingi naletontonkanya pa fyo ba Lesli bali, kabili naletwishika nga nalicitile fye bwino ukusalapo ukuya ku Bethel. Lyena kwalicitike icisuma sana ico nshale-enekela! Ba Ray, bandume ya ba Lesli balibetile ku Bethel kabili twaishiletendeka ukwikala mu muputule umo! Ici calengele ntendeke ukulanda na ba Lesli na kabili. Twalyupene na ba Lesli pa 27 February, 1971, ubushiku bwa kulekeleshako ubwa myaka 4 iyo banjebele ukubombela pa Bethel.

Batutumine ukuya mu kubombela mu cilonganino umo balelanda ululimi lwa ciFrench mu citungu ca Quebec. Ilyo papitile imyaka iinono, nalipapile sana ilyo bansalile ukuba kangalila wa muputule, ninshi ndi fye ne myaka 28. Nalemona kwati nali umwaice sana kabili nshafikilepo ukubomba uyu mulimo, lelo amashiwi yaba pali Yeremia 1:7, 8 yalinkoseshe sana. Nomba ba Lesli balipo mu busanso bwa pa musebo imiku iingi, kabili balefilwa ukulaala bwino. Kanshi twaletontonkanya ukuti cali no kutukosela ukubomba uyu mulimo batupeele. Lelo ba Lesli batile: “Nga ca kuti Yehova atweba ukucita fimo, bushe tatufwile ukwesha ukucita ifyo atweba?” Twalisumine ukubomba bukangalila bwa muputule, kabili twalibombele pa myaka 17.

Mu mulimo wa kutandalila ifilonganino mwali ifya kucita ifingi, kabili nshalekwata sana inshita ya kuba pamo na ba Lesli. Kanshi kwali na fimbi ifyo nalingile ukusambilila. Ulucelo lumo pali Cimo, naumfwile fye umuntu akonkonsha ku ciibi. Ilyo naiswileko, nshasangilepo umuntu nangu umo, nasangilepo fye basiketi umwali insalu, ifisabo, cizi, umukate, ibotolo lya mwangashi, amakapu ya kunwinako umwangashi, na ka kalata akaleti: “Sendeniko abena mwenu mu kwangala.” Bulya bushiku bwali bwino sana, kwali na kasuba. Lelo naebele ba Lesli ukuti mfwile ukupekanya amalyashi, kanshi te kuti tuye. Tabailishenye lelo balyumfwile ububi. Ilyo naikele pe tebulo ukuti ntendeke ukupekanya ilyashi, kampingu yalitendeke ukuncusha. Natontonkenye pa mashiwi ayaba pa Abena Efese 5:25, 28. Naibukishe ukuti pali ili lembo, Yehova alankoselesha ukulabika amano ku fyo umwina mwandi omfwa pa fintu fimo. Ilyo napepele naebele ba Lesli nati: “Natuleya.” Ala balitemenwe! Twaile na motoka yesu ku ncende imo ifi iisuma ku lulamba lwa mumana, twa-anshike insalu twasendele, kabili bulya bushiku bwaba pa nshiku isho tushakalabe. Kwena nalikumanishe no kupekanya amalyashi.

Twali ne nsansa ilyo twalebomba umulimo wa kutandalila ifilonganino, kabili twaletandalila ifilonganino ifingi, ukufuma ku British Columbia ukuyafika ku Newfoundland. Twaletandalila incende  ishingi nga filya fine nalefwaya ilyo nali umwaice. Naletontonkanyapo pa kuya kwi Sukulu lya Gileadi, nomba nshalefwaya ukuntuma ku calo cimbi. Nalemona kwati teti mfikepo ukuba mishonari. Na kabili nalesakamana ukutila kuti batutuma ku calo mu Africa umwali sana amalwele ne nkondo. Nalitemenwe sana ku Canada uko naleikala.

Mu 1992, mu fyalo fimo fimo ifyali mu Soviet Union, bamunyinefwe balikwete ubuntungwa bwa kubila imbila nsuma. Kanshi balitwipwishe nga kuti twatemwa ukuyaba bamishonari ku Estonia. Twalipapile sana ilyo batwebele ifi, lelo twalipepelepo. Na kabili twatontonkenye ukuti: ‘Nga ca kuti Yehova atweba ukucita fimo, bushe tatufwile ukwesha ukucita ifyo atweba?’ Twalisumine ukuya, kabili naletontonkanya ukuti, ‘Cawama tabatutumine ku Africa.’

Ilyo twafikile fye, twalitendeke ukusambilila iciEstonian. Ilyo papitile fye imyeshi iinono ukutula apo twailile ku Estonia, baletupeele umulimo wa kutandalila ifilonganino. Twali no kulatandalila ifilonganino 46 e lyo na mabumba mu Estonia, Latvia, na Lithuania. Ukubikako fye na mu Kaliningrad, ku Russia. Ici calepilibula ukuti twalingile ukusambilila ifya kulanda iciLatvian, iciLithuanian, ne ciRussian. Calyafishe ukusambilila ishi ndimi. Lelo aba bwananyina balesekelela nga bamona ifyo twalebombesha ukusambilila ishi ndimi, kabili baletwafwa sana. Mu 1999, baliswile Bethel mu Estonia, kabili balinsalile ukuba muli komiti ya musambo pamo na ba Toomas Edur, ba Lembit Reile, na ba Tommi Kauko.

Twaishileishibana na ba bwananyina abengi abo batwele ku Siberia imyaka ya ku numa. Nangu ca kuti balebacusha sana mu fifungo kabili balibatwele ukutali no kwali balupwa lwabo, tabale-enda ne cikonko ku mukoshi. Balitwalilile ukuba na nsansa kabili balebombesha mu mulimo wa kubila imbila nsuma. Twalisambilileko ukuti na ifwe kuti twashipikisha no kutwalilila ukuba ne nsansa nangu ifintu fingafya.

Pa myaka iingi twalebomba fye ukwabula ukutuushako, kanshi ba Lesli balitendeke ukumfwa ukunaka sana. Pa kubala tatwaishibe ukuti icalengele baleumfwa sana ukunaka ni co balilwele ubulwele ubo beta ukuti fibromyalgia. Twatendeke ukutontonkanya pa kubwelelamo ku Canada. Ilyo batwitile ku Patterson, mu citungu ca New York, ku U.S.A., pa kuti batusambilisheko imilimo na imbi, twalemona kwati te kuti tukumanishe ukuya. Na lyo line, ilyo twapepelepo sana, twaliile. Yehova alitupaalile ilyo twasalilepo ukuya. Ilyo twali ku Patterson, New York, e lyo ba Lesli babatwele ku cipatala pa kuti bababombelepo pa bulwele balwele. Pa numa twalitwalilile ukubomba ukwabula ubwafya ubuli bonse.

Icungulo bushiku cimo mu 2008, ninshi tuli ku Estonia, aba ku maofeshi yakalamba balintumine foni no kunjipusha nga kuti twasumina ukuya mu kubombela ku Congo. Nalipapile sana, maka maka filya batile nalingile ukwasuka ubushiku bwakonkelepo. Pa kubalilapo nshaebeleko ba Lesli pantu nalishibe ukuti nga nabeba, tabalaale. Lelo nine nafililwe  ukulaala, nalepepa fye ubushiku bonse ukulondolwela Yehova ico naletiinina ukuya ku Africa.

Ubushiku bwakonkelepo nalyebele ba Lesli, kabili twasuminishenye ukuti: “Yehova eulefwaya ukuti tuleya ku Africa. Kuti twaishiba shani nga tukakutemwa nga tatwile?” E ico pa numa ya kubombela mu Estonia pa myaka 16, twalile ku Kinshasa, ku Congo. Pa Bethel pali apasuma na maluba ayasuma sana. Ica kubalilapo ico ba Lesli babikile mu muputule twaleikala, ni kardi iyo basungile ilyo twalefuma ku Canada. Pali kardi pali amashiwi ya kuti “Mulebalula konse uko bamubyala.” Ilyo twaishibene na ba bwananyina, twalatungulula na masambililo ya Baibo, no kumona insansa shaba mu kuba bamishonari, twalitemenweko umulimo wa kwa Yehova. Ilyo papitile inshita, twalikwete ishuko lya kutandalila ama Bethel mu fyalo 13 ifya mu Africa ngo mwiminishi wa maofeshi yakalamba. Ici calengele twishibane na bantu abengi abasuma mu fyalo ifyalekanalekana. Umwenso nakwete pa kubalilapo walipwile, kabili twaletasha Yehova pa kututuma ku Africa.

Mu Congo twalisambilile ukulya ifya kulya ifyalekanalekana, fimo ifyo nalemona kwati teti ndye, fimo fyaleba fishiishi. Nomba ilyo twalemona aba bwananyina baleipakisha ukulya, na ifwe twalyesesheko kabili twalishilefitemwa.

Twaleya na ku ncende shimo ku kabanga mu calo ca Congo ku kukoselesha aba bwananyina e lyo no kubatwalila ifyo balekabila. Muli ishi ncende ifipondo fyalesansa imishi, abanakashi na bana. Aba bwananyina abengi tabakwete ifintu ifingi. Na lyo line twalekoseleshiwa sana nga twamona ifyo isubilo lyabo mu kubuuka lyali ilyakosa, ifyo batemenwe Yehova, ne fyo bali ne cishinka ku cilonganino cakwe. Ifyo bali fyalelenga na ifwe tuletontonkanya sana pa co tubombela Yehova e lyo no kukosha icitetekelo cesu muli ena. Aba bwananyina bamo balibatobawile amayanda no kubonawila ifilimwa. Ici calengele ndetontonkanya pa fyo ifyuma fingaloba bwangu bwangu, ne co bucibusa bwesu na Yehova bwacindamina. Nangu ca kuti balekwata amafya ayengi, aba bwananyina tabaikalile fye ukuilishanya. Ifyo balemona ifintu fyalelenga tulemona ukuti na ifwe kuti twashipikisha amafya e lyo na malwele twingakwata.

Twalipapile ilyo batupeele umulimo umbi. Uno muku batwebele ukuya ku Bethel ya ku Hong Kong.  Tatwabalile atutontonkanyapo ukulaikala ku Asia. Nomba ilyo twaibukishe ifyo Yehova atupaalile ilyo twasumine ukubomba imilimo imbi, twalisumine ukuya ku Hong Kong. Mu 2013, twali sana no bulanda ilyo twashile ifibusa fyesu ne fintu ifisuma ifyaba mu Africa. Nomba tatwaishibe ifyo uko twaleya kwali.

Mu musumba wa Hong Kong mwaliba abantu abengi sana abafuma ku fyalo ifyalekanalekana. Kabili calitwafishe sana ukusambilila ululimi lwa ciChinese. Na lyo line, aba bwananyina balitupokelele bwino kabili twaleipakisha sana ifya kulya ifya ku Asia. Imilimo ya kubomba pa Bethel yaleya ilefulilako fye, e lyo imitengo ya kushita ifikuulwa fimbi nayo yaleilako fye pa muulu. E ico Ibumba Litungulula lyapingwilepo ukushitisha ifikuulwa fimo ifyo twakwete. Kabili pa numa, mu 2015, balitwebele ukuya mu kubombela ku South Korea, uko twaba pali nomba. Kuno nako tulingile ukusambilila ululimi na lumbi ulwakosa. Nangu ca kuti na nomba tatwaishibisha ukulanda ulu lulimi, aba bwananyina balatukoselesha nga baletweba ukuti natuya tuleishiba ifya kulanda iciKorean.

Te lyonse canguka ukupanga ifibusa, lelo twasanga ukuti nga tuleitendekelako ukuba ne cileela, tuleshibana bwangu na bantu. Twalimona ukuti aba bwananyina baba fye cimo cine, e lyo kabili Yehova atubumbile ukuti tulekwata ifibusa ifingi.—2 Kor. 6:11.

Twalisambilila ukulamona abantu nge fyo Yehova abamona, no kuti alitutemwa kabili alatutungulula. Nga twafuupulwa nelyo twalatwishika nga ca kuti aba bwananyina balitutemwa, twalebelenga amakalata yakutukoselesha ayo ifibusa fyesu fyaletulembela. Twali-imwena ukuti Yehova alasuka amapepo yesu, alitutemwa, kabili alatukosha pa kuti tutwalilile ukumubombela.

Pa myaka iingi ine na ba Lesli twalisambilila ico cacindamina ukulasangako inshita ya kuba pamo, te mulandu ne milimo ubwingi iyo tukwete. Twalisambilila ne co cacindamina ukulasekako nga ca kuti twalufyanya ukulanda ilyo tulesambilila ululimi. Kabili cila bushiku tulafwaya ifisuma ifyacicitika ifyo twacitemwa, ifyo twingatashishapo Yehova.

Ukulanda fye icishinka, nalemona kwati teti mbe mishonari nelyo ukuyaikala ku fyalo fimbi. Lelo naliba ne nsansa pantu nalishiba ukutila kuti twacita icili conse nga ca kuti Yehova aletutungilila. Ntontonkanya pa mashiwi ya kwa kasesema Yeremia, aya kuti: “Mwambepa, mwe Yehova.” (Yer. 20:7) Yehova alimpeela ifingi ifyo nshale-enekela kabili alimpaala sana, alilenga naninapo ne ndeke pantu nalefwaisha ukunina indeke ukutula fye ilyo nali umwaice. Twaliyapo ku fyalo ifingi ifyo nshaletontonkanyapo ukutila kuti nayako ilyo nali umwaice, nalitandalila ama Bethel ayengi mwi sonde. Ndatasha sana pa fyo ba Lesli bantungilila mu milimo yonse iyo twabomba.

Lyonse tulebukisha ukuti ico tubombela imilimo yonse iyi, ni co twalitemwa Yehova. Amapaalo tuipakisha pali ino nshita, yalanga fye ifyo tukalaikala umuyayaya ilyo Yehova ‘akafumbatula iminwe yakwe no kupeela ica mweo conse ifyo cilefwaya.’—Amalu. 145:16.