1-2. Mafya nshi tukwata ayapalana na yo Lote akweteko?

 NGA TWAMONA ifyabipa ifyo abantu balecita muli cino calo, tumfwa nge fyo Lote umulungami aumfwile. Ali no “bulanda nga nshi ku mibele ya kuilekelesha iya bampulamafunde,” pantu alishibe ukuti Shifwe wa ku muulu alipata imibele yabipa. (2 Pet. 2:7, 8) Apo Lote aletiina Lesa kabili alimutemenwe sana, alipatile ifyabipa ifyo abantu balecita. Na muno nshiku mwine, abantu tabatiina Yehova kabili balacita ifyabipa. Na lyo line, kuti twatwalilila abasanguluka nga natutemwa Yehova kabili tulemutiina.—Amapi. 14:2.

² Ifyo Yehova alemba mwi buuku lya Amapinda, filatwafwa ukutwalilila ukuba abasanguluka. Abena Kristu bonse fye, abaume na banakashi, abanono na bakalamba, kuti banonkelamo mu kusambilila ifyaba muli ili buuku.

3. Ukulingana na Amapinda 17:3, mulandu nshi tulingile ukucingilila umutima wesu? (Moneni ne cikope.)

³ Umulandu uwacindama uo tulingile ukucingilila umutima wesu wa kuti Yehova alaceceeta umutima. Tatumona nge fyo abantu batumona, lelo alishiba ifyaba mu mitima yesu. (Belengeni Amapinda 17:3.) Yehova akatutemwa nga ca kuti lyonse tuletontonkanya pa fyo atusambilisha, ifikalenga tukabe no mweo wa muyayaya. (Yoh. 4:14) Nga tulecita ifi, tatwakulacita ifyo abantu aba muli cino calo abatungululwa na Satana bacita, kabili tatwakulabepwa na Satana. (1 Yoh. 5:18, 19) Nga twapalama kuli Yehova, tukamutemwa sana kabili tukaba na katiina kuli ena. Pa mulandu wa kuti tatufwaya ukukalifya Shifwe, tatwakulatontonkanya na pa fingalenga twabembuka. Nga twatunkwa ukucita ifyabipa, tukalatontonkanya pali ici cipusho, ‘Cinshi ningakalifisha Lesa ku mufulo fye, uuncitila ifilanga ukuti alintemwa?—1 Yoh. 4:9, 10.

4. Bushe ukutiina Yehova kwalengele shani nkashi umo ukukanacita ifyabipa?

 ⁴ Ba Marta bankashi abekala ku Croatia abatunkilwe ukucita ubulalelale batile: “Calenkosela ukuleka ukutontonkanya pa kucita ifyabipa. Lelo ukutiina Yehova e kwancingilile.” b Bushe ukutiina Lesa kwacingilile shani ba Marta? Batile baletontonkanya pa fyali no kufumamo nga bacita ifyabipa. Na ifwe bene kuti twacita nge fyacitile ba Marta. Icabipa sana icingafumamo nga twacita ifyabipa ca kutila, kuti twalenga Yehova ubulanda kabili te kuti tube pa bantu abakalamupepa umuyayaya.—Ukute. 6:5, 6.

5. Finshi mulesambilila ku fyacitikile ba Leo?

⁵ Nga tuletiina Yehova, tatuba ifibusa na bantu abacita ifyabipa. Ifi e fyo ba Leo abekala ku Congo baishileishiba. Ilyo papitile imyaka 4 ukutula apo babatishiwilwe, batendeke ukwangala na bantu abakwete imibele yabipa. Baletontonkanya ukuti apo bena tabalecita ifyabipa, ninshi tabalebembukila Yehova. Lelo tapakokwele, ifibusa fyabo ifyabipa fyalengele baba bacakolwa kabili batendeka no kucita ubulalelale. Lyena batendeke ukutontonkanya pa fyo abafyashi babo Abena Kristu babasambilishe, e lyo ne fyo bali ne nsansa ilyo balebombela Yehova. Finshi fyaishilecitika? Balilekele ukucita ifyabipa. Baeluda balibafwile ukubwelela kuli Yehova. Pali ino nshita, ba Leo ni baeluda kabili ni bapainiya baibela.

6. Banakashi nshi babili aba mampalanya abo twalalandapo nomba?

⁶ Lekeni nomba tusambilile pa banakashi babili aba mampalanya abalembwa mu Amapinda icipandwa 9. Umo emininako amano e lyo umbi emininako ubuwelewele. (Linganyeniko Abena Roma 5:14; Abena Galatia 4:24.) Ilyo tulesambilila pali aba banakashi,  muleibukisha ukuti abantu muli cino calo ico Satana ateka balacita sana ubulalelale kabili balatamba sana ifye shiku. (Efes. 4:19) Kanshi nacicindama ukuti tutwalilile ukutiina Lesa no kutaluka ku fyabipa. (Amapi. 16:6) E ico bonse fye, nampo nga tuli baume nelyo nga tuli banakashi kuti twasambililako ku fyalembwa muli ici cipandwa. Aba banakashi babili abo balandapo muli ici cipandwa beta abantu ‘ababulwa umutima wa mano.’ Cili kwati bonse baleti, ‘Iseni mu ng’anda yandi mulyepo ifya kulya.’ (Amapi. 9:1, 5, 6, 13, 16, 17) Lelo ificitika ku baya mu mayanda ya aba banakashi babili fyalipusana.

7. Ukulingana na mashiwi yaba pa Amapinda 9:13-18, finshi ficitikila bonse abomfwila umwanakashi umuwelewele? (Moneni ne cikope.)

⁷ Umfweni ifyo “umwanakashi umuwelewele” alanda. (Belengeni Amapinda 9:13-18.) Eta bonse ababulwa amano kuti baye mu ng’anda yakwe kabili balye ifya kulya fyakwe. Finshi fibacitikila? “Mulya musangwa abafwa.” Nalimo muleibukisha amashiwi ayapala aya ayasangwa mu cikomo na cimbi icaba muli li line buuku lya Amapinda. Baibo ilatusoka pa “mwanakashi umweni” e lyo no “mwanakashi umbi umbi.” Itila: “Ing’anda yakwe ilatotobela mpaka na ku mfwa.” (Amapi. 2:11-19) Baibo pa Amapinda 5:3-10 ilatusoka na pa “mwanakashi umweni” uo “amakasa yakwe yatentemukila ku mfwa.”

8. Finshi tulingile ukusalapo?

⁸ Bonse abomfwa uko “umwanakashi umuwelewele” aleita balingile ukusalapo, nampo nga kuya ku ng’anda yakwe nelyo iyo. Na ifwe tulingile ukusalapo ifya kucita. Tukacita shani nga ca kuti umo alefwaya tucite ubulalelale nelyo mu kukanaenekela twamona ifikope apali ifye shiku?

9-10. Milandu nshi iyo tushilingile ukucitila ubulalelale?

⁹ Kwaliba imilandu iyacindama iyo tushiliingile ukucitila ubulalelale. Baibo ilondolola ukuti “umwanakashi umuwelewele” alanda ukuti: “Amenshi ya kwiba yalomfwika bwino.” Bushe amashiwi ya kuti “amenshi ya kwiba” yalola mwi? Baibo ilinganya filya abaupana bapanga icupo ku menshi ayasuma. (Amapi. 5:15-18) Umwaume no mwanakashi abaupana ukulingana ne funde e bakwata insambu sha kupanga icupo. Insambu bakwata shalipusana na “menshi ya kwiba.” “Amenshi ya kwiba” kuti yalosha ku bulalelale. Pantu abacita ubulalelale ilingi line bacita mu bumfisolo nga filya fine umupuupu eba mu bumfisolo. Abalecita ubulalelale kuti bamona kwati “amenshi ya kwiba” nayawama nga ca kuti baletontonkanya ukuti  tapali nangu umo uukeshiba ifyo balecita. Ala uku kuibepa fye, pantu Yehova alamona fyonse! Kabili tapaba icabipa ukucila pa kuleka ukuba cibusa wakwe. Kanshi amenshi ya kwiba nangu batila yalomfwika bwino, baibepa fye. (1 Kor. 6:9, 10) Kwaliba na fimbi ifyabipa ififuma mu bulalelale.

¹⁰ Ukucita ubulalelale kulalenga umuntu alaumfwa insoni, alaimona ukuti tacindama, kabili kuti akwata ifumo nelyo icupo ukupwa. Kanshi kuti cawama ukukanaya ku “ng’anda” ya mwanakashi umuwelewele e lyo no kulya ifya kulya fyakwe. Abacita ubulalelale balaleka ukuba ifibusa fya kwa Yehova, kabili abengi balambula na malwele ayalenga bafwa bwangu. (Amapi. 7:23, 26) Amashiwi ya kulekeleshako mu cipandwa 9 icikomo 18 yatila: “Bonse abo alaalikapo bali umwashika mu Nshiishi.” Nomba mulandu nshi abengi basuminina ukuya umwanakashi umuwelewele nga abeta, nangu ca kutila kuti bakwata amafya ayengi?—Amapi. 9:13-18.

11. Mulandu nshi ukutambila ifye shiku kwabipila sana?

¹¹ Cimo ico tufwile ukutalukako iciseekele sana muno nshiku, kutamba ifye shiku. Abantu bamo bamona ukuti ukutamba ifye shiku takwabipa. Ukutamba ifye shiku kulalenga umuntu aonaika, alaimona ukuti wa cabecabe kabili tacindika na bantu bambi. Na kabili calyafya ukuleka ukutamba ifye shiku. Umuntu nga atamba ifye shiku cilafya ukuleka ukutontonkanya pa fyo amwene. E lyo kabili, ukutamba ifye shiku kulalenga alatontonkanya pa fyabipa, kabili alafwaisha ukucita ifyo atambile. (Kol. 3:5; Yako. 1:14, 15) Abengi abatamba ifye shiku balacita ifyo batamba.

12. Kuti twalanga shani ukuti tatufwaya ukulolesha pa fikope ifingalenga twacita ubulalelale?

¹² Finshi tufwile ukucita nga ca kuti pali foni yesu nelyo tabuleti paisa ifye shiku? Ilyo line fye tufwile ukuleka ukuloleshapo. Kuti catwangukila ukucita ifi nga ca kuti lyonse tuleibukisha ukuti bucibusa bwesu na Yehova bwalicindama sana. Na kuba, ne fikope ifyo abengi bamona kwati te fye shiku, kuti fyalenga twatendeka ukutontonkanya pa kucita ubulalelale. Mulandu nshi tufwile ukulekela ukulolesha pa fikope fya musango uyu? Pantu tatufwaya ukucita icili conse icingalenga twacita ubucende mu mutima wesu. (Mat. 5:28, 29) Ba David, baeluda ba ku Thailand batile: “Lyonse ntontonkanya ukuti: ‘Nangu ca kuti ifi fikope te fye shiku, bushe Yehova kuti atemwa nga natwalilila ukufitamba?’ Ukutontonkanya pali ifi kulalenga naishiba ifya kucita.”

13. Cinshi cingalenga twaba na mano?

¹³ Nga tulatiina Lesa, tatwakulacita ifingalenga Yehova ubulanda. Baibo itila: “Akatiina ka kuli Yehova e kutendeka kwa mano.” (Amapi. 9:10) Ifi fine e fyo tumona mu mashiwi ya kutendekelapo mu Amapinda icipandwa 9, umo bapashanya “amano yene yene” ku mwanakashi umbi.

14. Bwite nshi ubo tubelengapo mwi buuku lya Amapinda 9:1-6?

¹⁴ Belengeni Amapinda 9:1-6. Pali ili ilembo, tubelengapo ubwite ukufuma kuli Yehova, Kabumba wesu kabili Intulo ya mano yene yene. (Amapi. 2:6; Rom. 16:27) Pali ili lembo, balilanda pa ng’anda iikalamba iyakwata inceshi 7. Ici calola mu kuti Yehova ni kapekape kabili alapokelela bonse abafwaya ukusambilila kuli ena pa kuti babe na mano yene yene.

15. Finshi Lesa afwaya tulecita?

¹⁵ Yehova ni kapekape kabili alatupeela ifisuma ifingi. Ku ca kumwenako, ku cilangililo ca mwanakashi uwimininako “amano yene yene” uwalembwa mwi buuku lya Amapinda icipandwa 9, tusambililako ukuti Yehova ni kapekape kabili alatupeela ifisuma ifingi nga nshi. Ifi  fikomo fitila uyu mwanakashi wa mampalanya naipika inama, nasankanya umwangashi, kabili nateyanya itebulo mu ng’anda yakwe. (Amapi. 9:2) Na kabili, ukulingana na mashiwi yaba mu cikomo 4 na 5, umwanakashi uwimininako amano yene yene alanda “kuli onse uwabulwa umutima wa mano [ukuti]: ‘Iseni mulyepo ifya kulya fyandi.’” Mulandu nshi tulingile ukuyila ku ng’anda ya uyu mwanakashi no kulya ifya kulya fyakwe? Pantu Yehova afwaya abana bakwe ukuba na mano e lyo no kucingililwa. Tafwaya tulecita ifingalenga twaba na mafya. E mulandu wine “abikila abalungami amano yene yene.” (Amapi. 2:7) Nga tuletiina Yehova tukalacita ifilenga asekelela. Na kabili tukalamumfwila no kucita ifyo tulesambilila.—Yako. 1:25.

16. Bushe ukutiina Lesa kwalengele shani ba Alain basalepo bwino ifya kucita, kabili finshi fyafuminemo?

¹⁶ Moneni ifyo ukutiina Lesa kwalengele ba Alain basalepo bwino ifya kucita. Ba Alain ni baeluda kabili ni bakafundisha. Batile: “Abanandi abengi abo nalebomba nabo ku sukulu balemona ukutamba ifye shiku nge nshila ya kusambililamo ifya kupanga icupo.” Lelo ba Alain balishibe ukuti ubu bufi. Batile: “Apo nalitemwa sana Yehova kabili nalimucindika, nalikeene ukutamba ifye shiku. Na kabili nalilondolwelele abo momba nabo ico nakaanine ukutambila ifye shiku.” Ba Alain balebomfya ifyo “amano yene yene” yalanda ukuti tulingile ukwenda “mu nshila ya mucetekanya.” (Amapi. 9:6) Bamo ababomba na ba Alain balitemenwe sana ilyo bamwene ifyo ba Alain bakaaninine fye ndai ukutamba ifye shiku. Pali ino nshita balitendeka ukusambilila Baibo kabili balasangwa na mu kulongana.

17-18. Bushe abantu banonkelamo shani nga balekutika ku “mano yene yene,” kabili bakanonkelamo shani ku ntanshi? (Moneni ne cikope.)

¹⁷ Yehova abomfya ifilangililo fya aba banakashi babili pa kutusambilisha ifyo tulingile ukucita pa kuti tukabe ne nsansa ku ntanshi. Abomfwila “umwanakashi umuwelewele” uwa cilumba, bafwaya ukusanga insansa mu kucita ubulalelale. Nomba ukulanda fye icishinka, tabatontonkanya pa fili no kubacitikila ku ntanshi. Ifyo bacita fili no kubatwala “umwashika mu Nshiishi.”—Amapi. 9:13, 17, 18.

¹⁸ Nomba ifi te fili no kucitikila abomfwila umwanakashi uwimininako “amano yene yene.” Abeni bakwe balaipakisha ifya kulya ifisuma umwaba umulyo, kabili baliba ne nsansa sana pantu balakwata fyonse ifyo bakabila pa kuti babe ifibusa fya kwa Yehova. (Esa. 65:13) Ukupitila muli kasesema Esaya, Yehova atile: “Kutikisheni kuli ine, no kulya ifisuma, kabili lekeni imyeo yenu iilemene ifya kulya ifyanona.”  (Esa. 55:1, 2) Tulasambilila ukutemwa ifyo Yehova atemwa no kupata ifyo apata. (Amalu. 97:10) Kabili tulaba ne nsansa pantu tuletako na bantu bambi ukuti nabo bene basambilileko ku “mano yene yene.” Ciba kwati ‘tulebilikisha apasansama mu musumba, ati: “Onse imbula mano aalukile kuno.”’ Fwe balebilikisha na balekutika tulanonkelamo pali ino nshita, kabili tukaba “no mweo” nga twatwalilila ukwenda “mu nshila ya mucetekanya.”—Amapi. 9:3, 4, 6.

19. Ukulingana na mashiwi yaba pali Lukala Milandu 12:13, 14, finshi tufwile ukulafwaisha ukucita? (Moneni na kabokoshi kaleti “ Tulanonkelamo nga Tuletiina Lesa.”)

¹⁹ Belengeni Lukala Milandu 12:13, 14. Kanshi natutwalilile ukutiina Yehova pa kuti tulecingililwa. Kabili ukutiina Yehova kukalenga tukabe abasanguluka no kuba ifibusa fyakwe muli shino nshiku sha kulekelesha ishabipa. Na kabili ukutiina Yehova kuli no kulenga tukatwalilile ukwita abantu abengi abafwaya “amano yene yene” pa kuti babe ifibusa fya kwa Yehova.