BUSHIKU bumo mu nshita ya lucelo ilyo naumfwile umwela uwatalala uwalepupa, nalilwike ukuti impepo yalatendeka mu musumba wa Brookings mu citungu ca South Dakota, ku U.S.A. Nalimo kuti mwapapa ukuti pali ubu bwine ubushiku, fwe bali akalibumba akanono twali mu ng’anda umo balesungile ifya kulya fya nama ninshi tuletutuma ku mpepo. Twaiminine mupepi ne co inama shalenwenamo amenshi ninshi muli na menshi ayatalala! Lekeni mushimikileko fimo pa bumi bwandi pa kuti mwishibe icalengele ifi ficitike.

Nafyelwe pa 7 March mu 1936, twafyelwe bane, kabili nine kasuli. Twaleikala pa farmu iinono iyabelele ku kabanga ka citungu ca South Dakota. Ulupwa lwesu lwalelima sana lelo ubulimi te bo lwabikileko sana amano. Abafyashi bandi babatishiwe mu 1934, no kuba Inte sha kwa Yehova. Baliipeele kuli Shibo wa ku muulu Yehova, kanshi babikile sana amano ku kucita ukufwaya kwa kwa Lesa. Ababalilepo ukuba umubomfi wa cilonganino mu cilonganino cesu icinono icali mu musumba wa Conde, mu citungu ca South Dakota ni batata ba Clarence e lyo pa numa abakonkelepo ni batata mukalamba ba Alfred (pali ino nshita umubomfi wa cilonganino tumwita ati kampanya we bumba lya baeluda).

Ulupwa lwesu talwalepuswa ku kulongana, kabili twaleya na ku ng’anda ne ng’anda ku kusambilisha abantu pe subilo ilyaba mu Baibolo. Ifyo abafyashi bandi balecita ne fyo baletusambilisha fyalilengele twatemwa sana ifya kwa Lesa. Ine na nkashi yandi Dorothy twali bakasabankanya abashabatishiwa ninshi tuli ne myaka 6. Mu 1943 nalilembeshe mwi Sukulu lya Butumikishi Ilya Bulesa ilyo fye lyatendeke.

Twalitemenwe sana ukulongana kwa citungu no kwa muputule. Munyinefwe Grant Suiter e walandile amalyashi ayakalamba pa kulongana kwa citungu  ukwaliko mu 1949 mu musumba uukalamba uwa Sioux Falls, mu citungu ca South Dakota. Na ino ine nshita nshalaba ilyashi alandile, ilyaleti, “Bushe Impela Naipalama Sana?” Munyinefwe akomaile pa cishinka ca kuti bonse Abena Kristu ababatishiwa balingile ukulabila sana imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa. Ici calengele naipeela kuli Yehova. Pa kulongana kwa muputule ukwakonkelepo ukwali mu musumba wa Brookings, nali pa bali mu ng’anda balesungila ifya kulya fya nama ninshi tulelolela ukubatishiwa nga fintu nandilepo pa ntendekelo. Batubatishishe mu co bapangiile ne cela umo inama shalenwena amenshi. Fwe babatishiwe ubu bushiku pa 12 November, mu 1949 twali bane.

Lyena napangile ukubombako bupainiya bwa nshita yonse. Natendeke bupainiya pa 1 January mu 1952 ninshi ndi ne myaka 15. Baibolo itila: “Uule-enda na ba mano akaba uwa mano,” mu lupwa lwesu mwali aba mano abengi abankoseleshe ukubomba bupainiya. (Amapi. 13:20) Batata mukalamba ba Julius abali ne myaka 60 ebo nalebomba nabo bupainiya. Nangu ca kuti bali bakalamba sana pali ine, twalebomba bwino sana umulimo wa kubila imbila nsuma. Nalisambilileko ifingi ku fyo bapitilemo. Tapakokwele nkashi yandi Dorothy na o alitendeke bupainiya bwa nshita yonse.

Ukutula fye ilyo nali umwaice, abafyashi bandi baleita bakangalila wa muputule na bena mwabo ukulaikala na ifwe pa ng’anda. Kangalila wa muputule uwangafwile sana ni munyinefwe Jesse Cantwell no mwina mwakwe Lynn. Ifyo balenkoselesha na fyo fyalilengele ukuti ntendeke bupainiya. Balimbikileko sana amano, ne ci calengele nalafwaisha ukubombako imilimo na imbi mu mulimo wa kwa Lesa. Nga baya mu kubombela ifilonganino ifyali mupepi, limo limo balensenda ukuya nabo mu kubila imbila nsuma. Ala ifi balecita fyalenkoselesha sana!

Ba Bud Miller na bena mwabo ba Joan ebatendeke ukutandalila umuputule wesu. Pali iyo inshita nali ne myaka 18 kabili ubuteko bwalinjitile ukuya mu kwingila ubushilika. Abalelemba incito ya bushilika pa kubala balefwaya ndebomba incito iyapusene ne fyo Yesu aebele abasambi bakwe ukukanaitumpa mu fikansa fya calo. Ine nalefwaisha ukulabila imbila nsuma. (Yoh. 15:19) E ico nalilembeele abalelemba incito ya bushilika ukuti banembe ukuti ndi mubomfi wa kwa Lesa.

Nalitemenwe sana ilyo munyinefwe Miller anjebele ukuti alanshindika kubalelemba incito ya bushilika. Munyinefwe Miller alitemenwe abantu kabili takwete  insoni no mwenso wa kulanda na bantu. Ifi uyu munyinefwe uwaishibe sana amalembo aipeeleshe ukunshindika calilengele nashipa! Mu 1954 abalelemba abashilika tabanjingishe ubushilika, banembele ukuti ndi mubomfi wa kwa Lesa. Ici calengele ukuti mombeko umulimo wa kwa Lesa na umbi.

Tapakokwele, balinjitile ukuya mu kubomba pa Bethel apo baleita abati Watchtower Farm iyali mwi tauni lya Staten Island mu musumba wa New York. Nabombele pa Bethel nalimo imyaka itatu. Ukubombela pa Bethel kwalengele naishiba ifintu ifingi pantu nalebomba na bantu ba mano abengi.

UKUBOMBELA PA BETHEL

Pa farmu ya Watchtower pali no mulabasa wa WBBR. Inte sha kwa Yehova batendeke ukubomfya umulabasa mu 1924 ukufika mu 1957. Bantu fye 15 ukufika kuli 20 abalebombela pa musambo ebo balepeela umulimo wa kubombela mu farmu. Fwe bengi abalebombela pa farmu twali abaice kabili tatwaishibe imilimo iingi. Lelo kwali munyinefwe umukalamba Eldon Woodworth uwali uwasubwa. Uyu munyinefwe ali na mano icine cine kabili ali ngo mufyashi wesu. Alitubikileko sana amana ne ci calengele tukose mu fya kwa Lesa. Nga kwaba ifyalenga twapusana, munyinefwe Woodworth aletweba ati, “Ifyo Yehova alecita fikalamba nangu ca kuti alebomfya abantu abashapwililika.”

Twalibombelepo na munyinefwe Frederick W. Franz. Amano akwete e lyo ne fyo aishibe Amalembo fyalitwafwile sana kabili alibikile amano kuli bonse abalebombela pa farmu. Abaletwipikila ifya kulya ni ba Harry Peterson, twalefilwa ukulumbula ishina lyabo ilya kuti Papargyropoulos, twalebeta fye ishina lya lupwa. Uyu munyinefwe na o ali uwasubwa kabili alitemenwe sana umulimo wa kubila imbila nsuma. Alebomba bwino umulimo bamupeele pa musambo lelo talekeleshe umulimo wa kubila imbila nsuma. Cila mweshi alepeela abantu magazini yesu iingi sana. Na kabili alishibe sana Amalembo, aleyasuka amepusho yonse ayo twalemwipusha.

IFYO NANONKELAMO MULI BANKASHI ABA MANO

Ifisabo no musalu uo twalelima twalefisungila mu tukopo. Cila mwaka twalesunga utukopo 45,000 utwa fya kulya ifyo aba pa musambo balelya. Ilyo twalebomba uyu mulimo, nalebombeela pamo na nkashi uwa mano Etta Huth. Uyu nkashi e waishibe ifya kucita pa kusunga bwino ifya kulya mu tukopo pa kuti  tafibolele. Inshita twalebika ifya kulya mu tukopo nga yafika, bankashi abaleikala mupepi ne farmu baleisa mu kubombako imilimo, e lyo nkashi Etta ewalebapeela imilimo. Nangu ca kuti uyu nkashi alembomba umulimo uukalamba pa kusunga ifya kulya bwino, alecindika bamunyinefwe abaleyangalila ifarmu. Nalinsambilileko ukunakila ubo Lesa asonta ukutungulula.

Nkashi wacaice Angela Romano ali pa baleisa mu kubombako pa farmu. Ba Etta ebamusambilishe icine. Angela e nkashi na umbi uwa mano uo nakumenye ilyo nali pa musambo, kabili pa myaka 58 twalibombela Lesa pamo. Twaupeene mu April mu 1958, kabili twalibomba imilimo iyalekanalekana mu mulimo wa kwa Lesa. Ukutula apo twaupanina umwina mwandi alitwalilila ukuba uwa cishinka kuli Yehova ne ci calilenga icupo cesu ukuba icakosa. Nangu twingakwata amafya ayengi shani, nalicetekela ukutila kuti angafwa.

Ilyo bashitishe umulabasa wa WBBR mu 1957, nalilebombelako pa musambo wa Brooklyn pa nshita fye iinono. Ilyo twaupeene na Angela, nalifumine pa musambo kabili pa myaka itatu twalebomba bupainiya mwi tauni lya Staten Island. Nalibombeleko panono incito kubashitile umulabasa wesu, uo batendeke ukwita ati WPOW.

Ine no mwina mwandi twalefwaisha ukwangusha imikalile pa kuti cikatwangukile ukubomba umulimo onse uo bengatupeela. E ico ku kutampa kwa mwaka wa 1961 twalitendeke ukubomba bupainiya bwaibela mu musumba wa Falls City mu citungu ca Nebraska. Tapakokwele balitwitile ukuyasangwa kwi Sukulu lya Butumikishi bwa Bufumu, pali ilya nshita isukulu lyalebako fye pa mweshi umo kabili lyalebela mwi tauni lya South Lansing mu musumba wa New York. Twalinonkelemo sana mwi sukulu kabili twaleenekela ukubwelela uko twafumine ku Nebraska. Nomba twalipapile ilyo batwebele ukuti tuleya ku calo ca Cambodia ku kubomba bumishonari! Ici calo cabela ku kapinda ka ku kulyo aka ku kabanga ka Asia. Muli ici calo mwaliba incende ishisuma nga nshi, twalyumfwile ifyo tushaumfwapo no kulya ifyo tushalyapo. Twalefwaisha ukubila imbila nsuma muli ici calo.

Nomba ifintu muli ici calo fyalyalwike, ici calengele ukuti tukuukile ku kapinda ka ku kulyo aka calo ca Vietnam. Ku ca bulanda, ne myaka ibili tayapwile nalilwele ubulwele ubukalamba, e ico batwebele ukubwelela ku mwesu. Twalilekele bupainiya bwa nshita yonse lelo ilyo naumfwileko bwino twalitendeke bupainiya na kabili.

Mu March 1965 balitupeele umulimo wa kutandalila ifilonganino. Pa myaka 33 ine no mwina mwandi twalibombele umulimo wa muputule no wa citungu, twalebombako ne milimo ya kupekanya ukulongana kwa citungu. Nalitemenwe uyu mulimo pantu ukutula fye ku bwaice nalitemenwe ukulongana kwa citungu. Pa myaka iingi twalebombela mu musumba wa New York, kabili ukulongana kwa citungu kwalebela mu cibansa ca Yankee Stadium.

Ine no mwina mwandi Angie twalibomba imilimo iyalekanalekana mu mulimo wa nshita yonse uwaibela nga filya na bambi babomba. Ku ca kumwenako, mu 1995, bampeele umulimo wa kusambilisha mwi Sukulu lya Kukansha Ilya Butumikishi. Pa numa ya myaka itatu, balitwitile ku Bethel. Nalitemenwe sana  ukuti pa numa ya myaka 40 nalibwelele ku musambo uko natendekele umulimo wa nshita yonse uwaibela. Nalebombela ku Departiment ya Mulimo kabili nalesambilishako na mu masukulu ya bulesa ayengi. Mu 2007 Ibumba Litungulula lyapangile Dipartimenti Ilolekesha pa Masukulu ya Bulesa yonse kabili bampeele umulimo wakwangalila iyi dipartimenti uo nabombele pa myaka iingi.

Twalimona ukwaluka ukwingi ukwabako mu masukulu ya bulesa. Mu 2008 Isukulu lya Baeluda lyalitendeke. Pa numa ya myaka ibili, baeluda ukucila pali 12,000 balisambilile muli ili sukulu mu Patterson na ku musambo wa ku Brooklyn. Ili sukulu lilabako na mu ncende shimbi kabili abasambilisha muli ili sukulu ni bamunyinefwe abashibombela pa musambo. Mu 2010, Isukulu lya Kukansha Ilya Butumikishi batendeke ukulita ati Isukulu lya Bamunyinefwe Abashimbe, kabili balibikileko ne sukulu ilipya iyo baleita ati Isukulu Ilya Bena Kristu Abaupana.

Ukutendekela mu mwaka wa mulimo uwa 2015 aya masukulu yabili baliyabikile pamo kabili batendeke ukulita ati Isukulu lya Bakabila ba Mbila Nsuma ya Bufumu. Abasangwa kuli ili isukulu ni bamunyinefwe abaupana e lyo na bamunyinefwe abashimbe na bankashi. Aba bwananyina mwi sonde lyonse balitemenwe ukwishiba ukuti ili isukulu likalabako pa misambo iyingi. Nalitemwa ukuti aba bwananyina abengi bakakwata ishuko lya kusangwa kuli ili sukulu, kabili naliba ne nsansa ifi nakumanyapo abengi abaleisa kuli ili sukulu.

Nga natontonkanya pa fyo ubumi bwandi bwali ukutula ilyo nshilabatishiwa mu co inama shalenwena amenshi ukufika na pali ino nshita, ndatasha Yehova pa kumpeela aba mano abangafwile ukutwalilila ukuba mu cine. Abangafwile nshalingene nabo umushinku, kabili tatwali ne nkulilo imo ine, lelo balitemenwe sana ifya kwa Lesa. Ifyo balecita ne mibele bakwete fyalelanga ukuti balitemenwe sana Yehova. Mu cilonganino ca kwa Lesa, mwaliba aba mano abengi nga nshi abo twingenda nabo. Ifi fine e fyo nacitile kabili nalinonkelamo sana.