1, 2. (a) Finshi fyafwa Abena Kristu bacaice ukucimfya imipashi ibifi? (Moneni icikope pa muulu.) (b) Finshi twalasambilila?

UMUTUMWA Paulo alingenye fwe Bena Kristu ku bashilika abalwa inkondo. Nomba ubulwi tulwa te bwa ku mubili lelo bwa ku mupashi. Nangu ca kuti ubulwi bwesu bwa ku mupashi, abalwani besu ba cine cine. Satana ne fibanda balishiba bwino ifya kulwa ubulwi kabili balilwa pa myaka iingi. Pa kubala kuti twalamona ukuti te kuti tubacimfye. Cimoneka kwati abo Satana ne fibanda bafwaisha ukusansa Bena Kristu bacaice. Bushe abacaice kuti bacimfya imipashi ibifi? Ee kuti bacimfya, kabili balacimfya no kucimfya! Cinshi twalandila ifi? Pantu ‘balakosa muli Shikulu.’ Lelo kwaliba na fimbi ifyo bacita. Balafwala ifya kufwala fya bulwi. Nga filya abashilika abaishiba sana ukulwa bacita, abacaice nabo balafwala “ifya bulwi fyonse ifya kwa Lesa.”—Belengeni Abena Efese 6:10-12.

² Ilyo Paulo alelanda pali ici cilangililo afwile aletontonkanya pa fya kufwala fya bulwi ifyo abashilika abena Roma balefwala. (Imil.  28:16) Natulande pa fyo ici cilangililo cabela icalinga. Ilyo twakulasambilila pali ici cilangililo, mulemona amafya ayo abacaice bamo balandapo ne fyo ukufwala ifya kufwala fya bulwi ifya kwa Lesa kwabafwile.

3, 4. Bushe icine ca mu Baibolo caba shani kwati mushipi uo umushilika umwina Roma alefwala?

³ Belengeni Abena Efese 6:14. Imishipi iyo abashilika abena Roma balefwala yalikwete utufyela utwapapatala utwalecingilila umusana wa mushilika. Uyu mushipi walelenga ica kucinga icifuba icaleba icafina cilaselasela. Imishipi imo yalikwete uto balesendelamo ulupanga ne cimwele icikalamba. Umushilika nga akakisha umushipi aleshipa pa kulwa inkondo.

⁴ Ifi fine e fyo ne cine icaba mu Cebo ca kwa Lesa cilatucingilila ku fisambililo fya bufi ifingalenga bucibusa bwesu na Lesa bwapwa. (Yoh. 8:31, 32; 1 Yoh. 4:1) Nga twatemwa sana icine ca kwa Lesa, te kuti citwafye ukufwala “ica kucinga icifuba,” e kutila ukulakonka amafunde ayalungama aya kwa Lesa. (Amalu. 111:7, 8; 1 Yoh. 5:3) Na kabili nga twaishiba bwino icine icaba mu Cebo ca kwa Lesa, kuti twashipa no kucicingilila ku basuusha.—1 Pet. 3:15.

5. Mulandu nshi tulingile ukulalandila icishinka?

⁵ Nga ca kuti twalikakisha icine ca mu Baibolo mu misana nga filya umushilika alekakisha, lyonse tukalacita ifyo cilanda kabili tukalalanda icine. Mulandu nshi tushilingile ukulabepela? Pantu ubufi bwaba pa fyanso ifyo Satana abomfya sana. Ubufi bulacena uulebepa no ulesumina ifya bufi. (Yoh. 8:44) Kanshi nangu ca kuti tatwapwililika, tulingile ukulaesha na maka ukukanalabepa. (Efes. 4:25) Kwena ukulanda icishinka kwalyafya. Abigail uuli ne myaka 18 alandile ati: “Inshita shimo ukulanda icishinka takwafwa, maka maka nga ca kuti ukubepa kuti kwalenga ifintu fyakuwamina.” Nomba mulandu nshi afwaila ukulanda icishinka lyonse? Alandile ati, “Nga nalanda icishinka ndaba na kampingu iisuma. Kabili abafyashi bandi na banandi balancetekela.” Victoria uuli ne myaka 23 alandile ati: “Nga walanda icishinka kabili tautiinine ukulanda pa fyo wasuminamo, kuti balakucusha. Na lyo line mulafuma ifisuma: Kuti washipa, kuti wapalama kuli Yehova, kabili abakutemwa kuti bakucindika.” Ukwabula no kutwishika calicindama lyonse ‘ukuikaka icine mu misana yenu.’

6, 7. Mulandu nshi ubulungami babulinganishisha ku ca kucinga icifuba?

⁶ Umusango umo uwa ca kucinga icifuba uo umushilika umwina Roma alefwala mu nshita ya batumwa, walikwete no tufyela utwapapatala utwalolele mu bufumo. Utu utufyela baletongamika ukulingana ne cifuba ca mushilika kabili pa kukaka balebomfya intambo sha mpapa ishalepita mu twakukofyamo utwafyela, e lyo ku fipeya baletukakila no tumishipi twa mpapa. Ici ca kufwala calelenga umushilika afinininwako panono, kabili alingile ukulaceeceeta utufyela twapapatala pa kuti amone nga tatukakulwike. Ica kucinga icifuba calemucingilila pa kuti ulupanga no mufwi tafilashile ku mutima nelyo ku filundwa fimbi ifya mushilika.

⁷ Filya ica kucinga icifuba calecingilila umushilika cilangilila bwino bwino ifyo amafunde ya kwa Yehova yengacingilila umutima wesu uwa mampalanya! (Amapi. 4:23) Nga filya fine umushilika ashingafwala ica kucinga icifuba ico bapangila no tufyela utushakosa, na ifwe tatulingile ukusuula amafunde ya kwa Yehova no kulakonka ifyo tulemona ukuti e fyalungama. Te kuti tucingilile imitima yesu ku mano yesu fwe bene. (Amapi. 3:5, 6) Lelo lyonse tulingile  ukulabeebeeta ica kucinga icifuba ico Yehova atupeela pa kuti tumone nga nacicingilila umutima wesu.

8. Busuma nshi bwaba mu kutwalilila ukukonka amafunde ya kwa Yehova?

⁸ Bushe inshita shimo mumona ukuti amafunde ya kwa Yehova yalamutitikisha nelyo yalalenga mwafilwa ukuba no buntungwa? Daniel uuli ne myaka 21 alandile ati: “Bakafundisha na bana besukulu banandi balenseka pantu nalekonka ifyo Baibolo ilanda. Pa nshita imo nalilekele ukuicetekela kabili nali no bulanda sana.” Bushe acitile shani pa kuti aleke ukumfwa ifi? Alandile ati, “Mu kuya kwa nshita nalimwene ubusuma bwaba mu kukonka amafunde ya kwa Yehova. Abo nalesambilila nabo bamo batendeke ukubomfya imiti iyo babinda e lyo bambi balilekele isukulu. Ifintu fyalibabipiile. Ala Yehova alatucingilila.” Madison uuli ne myaka 15 alandile ati: “Ndashomboka pa kuti ntwalilile ukukonka amafunde ya kwa Yehova na pa kuti nilacitako ifyo abanandi bamona ukuti fisuma.” Bushe acita shani pa kuti atwalilile ukukonka amafunde ya kwa Lesa? Atile: “Ndebukisha ukuti njitilwa kwi shina lya kwa Yehova no kuti amatunko e mifwi iyo Satana alendasa. Nga nacimfya ubulwi, ndomfwa bwino.”

9-11. (a) Ni nsapato nshi isha mampalanya isho Abena Kristu bafwala? (b) Finshi fingatwafwa ukuba abashipa ilyo tulebila imbila nsuma?

⁹ Belengeni Abena Efese 6:15. Umushilika umwina Roma nga tafwele insapato taleya mu kulwa inkondo. Insapato ishalemoneka nge ndyato, baleshipangila ne mpapa shitatu, imo pa muulu shibili pa ca pa nshi. Ifi baleshipanga fyalelenga shileba ishakosa kabili ishanakilila.

¹⁰ Insapato isho abashilika abena Roma balefwala shalebafwa ukulwa bwino inkondo, insapato ishamampalanya isho Abena Kristu bafwala shilabafwa ukubilisha imbila nsuma ya mutende. (Esa. 52:7; Rom. 10:15) Na lyo line Umwina Kristu alingile ukuba uwashipa pa kubila imbila nsuma. Umulumendo uo twalaita ati Bob uuli ne myaka 20 alandile ati: “Naletiina ukubila imbila nsuma ku bo nalesambilila nabo. Naleumfwa insoni. Pali ino nshita nga natontonkanyapo, ndapapa ne co naleumfwila insoni. Nomba nshumfwa insoni ukubila imbila nsuma ku banandi.”

¹¹ Abacaice abengi basanga ukuti nga baipekanya bwino ukubila imbila nsuma, tabatiina ukushimikila abantu imbila nsuma. Kuti mwacita shani pa kuti muipekanye? Julia uuli ne myaka 16 alandile ati: “Ndasenda impapulo mu cola candi ica ku sukulu kabili ndakutika ilyo abo nsambilila nabo balelanda ifyo baishiba ne fyo basuminamo. Lyena ndatontonkanya pa fingabafwa. Nga ninjipekanya ndabebako ifingabanonsha. Makenzie uuli ne myaka 23 alandile ati: “Nga ca kuti muli ba cikuuku kabili mulakutika, kuti mwaishiba amafya ayo abanenu bakwete. Ndabelenga impapulo shonse isho balembela abacaice. Nga nacita ifi ndebako abanandi ifyo Baibolo ilanda nelyo ifyaba pa jw.org ifingabafwa.” Nga fintu aba abacaice balanda, nga muleipekanya ukubila imbila nsuma, ciba kwati mulekaka insapato shenu isha mampalanya pa kuti shikate bwino.

12, 13. “Mifwi” nshi imo “iya mulilo” iya kwa Satana?

¹² Belengeni Abena Efese 6:16. “Inkwela iikalamba” iyo abashilika abena Roma balesenda mu bulwi yali iitali kabili yalefuma pa fipeya ukufika mu makufi. Yalecingilila umushilika ku mifwi na ku fyanso fimbi.

¹³ “Imifwi” imo “iya mulilo” iyo Satana abomfya, bufi ubo alanda pali Yehova. Atila Yehova tamubikako amano kabili tamutemwa. Ida  uuli ne myaka 19 aimona ukuti tacindama. Atile: “Ilingi line ng’umfwa kwati Yehova taba mupepi na ine kabili tafwaya no kuba Cibusa wandi.” Finshi fimwafwa? Atile: “Ukulongana kulangafwa sana ukuba ne citetekelo cakosa. Naleikala fye ukwabula ukwasukapo, nalemona kwati takuli abengatemwa ukumfwa ifyo ndelanda. Pali ino nshita, ndapekanishisha kabela ukulongana kabili ndasukapo imiku ibili nelyo itatu. Nangu ca kuti cilankosela, ndomfwa bwino nga nayasukapo. Kabili bamunyinane balankoselesha sana. Lyonse nga nafuma mu kulongana ng’umfwa ukuti Yehova alintemwa.”

14. Finshi tulesambilila ku fyacitikile Ida?

¹⁴ Inkwela balebomfya mu bulwi yalipiminwe libela ubukulu, lelo ifyacitikile Ida filanga ukuti inkwela yesu iya citetekelo kuti yacepelako nelyo kuti yakulilako. Cili ku fyo tulefwaya fwe bene. (Mat. 14:31; 2 Tes. 1:3) Kanshi tulingile ukulakosha icitetekelo cesu!

15, 16. Bushe isubilo lyaba shani nge cisote?

¹⁵ Belengeni Abena Efese 6:17. Icisote abashilika abena Roma balefwala calebacingilila ku mutwe, ku mukoshi na ku menso. Ifisote fimo fyalikwete no mukobelo ica kuti umushilika kuti asenda na ku minwe.

¹⁶ Nga filya fine icisote calecingilila bongobongo ya mushilika, e fyo ne “subilo lya kupusuka” ilyo twakwata licingilila amatontonkanyo yesu. (1 Tes. 5:8; Amapi. 3:21) Isubilo lilatwafwa ukubika amano ku fyo Lesa atulaya kabili lilatwafwa ukukanafuupulwa nga twakwata  amafya. (Amalu. 27:1, 14; Imil. 24:15) Lelo nga tulefwaya icisote cesu ciletucingilila, tufwile ukulacifwala tatulingile ukulacisenda ku minwe.

17, 18. (a) Bushe Satana kuti acita shani pa kuti tufuule icisote? (b) Finshi tufwile ukucita pa kulanga ukuti tatwabelelekwa ku bufi bwa kwa Satana?

¹⁷ Bushe Satana kuti alenga shani twafuula icisote ce pusukilo? Natulande pa fyo acitile kuli Yesu. Satana alishibe ukuti Yesu alesubila ukuti ku ntanshi akalateka abantu. Lelo Yesu ali no kulolela mpaka inshita iyo Yehova apekenye ikafike. Kabili ilyo iyi nshita ishilafika, Yesu ali no kucula no kufwa. E ico Satana apeele Yesu ishuko lya kukwata bwangu ifyo alesubila. Satana alandile ukuti nga ca kuti Yesu amupepako fye umuku umo, ali no kumupeela fyonse ilyo line fye. (Luka 4:5-7) Ifi fine e fyo caba na kuli ifwe, Satana alishiba ukuti Yehova alilaya ukutupeela ifintu ifisuma mu calo cipya. Lelo tufwile ukulolela, kabili ilyo tulelolela nalimo kuti twakwata amafya. E ico Satana atubelelekela ku fintu ifingalenga twaikala bwino pali ino nshita. Satana afwaya twabika ukunonka ifyuma intanshi, ukukwata fyonse ifyo tufwaya pali ino ine nshita. Tafwaya twabika Ubufumu intanshi.—Mat. 6:31-33.

¹⁸ Nga filya fine Abena Kristu bacaice abengi bashabelelekwa no bufi bwa kwa Satana, e fyo caba na kuli Kiana uuli ne myaka 20. Alandile ati: “Nalishiba ukuti Ubufumu bwa kwa Lesa e bukapwisha fye amafya yonse ayo tukwata.” Bushe ili subilo akwata lyakuma shani ifyo atontonkanya ne fyo acita? Alandile ati, “Isubilo lya kuti kukaba Paradaise lilangafwa ukukanabika sana amano ku fya muli cino calo. Nshifwaya ukubomfya ifyo nacenjelamo ku kupanga indalama nelyo ukulafwaya ukukwata icifulo ca pa muulu. Lelo momfya inshita yandi na maka ku kubomba umulimo wa kwa Lesa.”

19, 20. Finshi tulingile ukucita pa kuti twishibileko ifya kubomfya Icebo ca kwa Lesa?

¹⁹ Ulupanga ulo abashilika abena Roma balebomfya pa nshita Paulo alembele kalata lwalepele amacentimita 50 kabili abashilika ba pa makasa e balelubomfya pa kulwa. Cimo icalengele abashilika abena Roma beshibe bwino ifya kulwa inkondo ni co cila bushiku balesambilila ifya kubomfya ifyanso pa kulwa.

²⁰ Paulo alingenye Icebo ca kwa Lesa ku lupanga ulo Yehova atupeela. Lelo tulingile ukwishiba ifya kulubomfya bwino ilyo tulecingilila icitetekelo cesu nelyo ilyo tulefwaya ukwaluka mu fyo tutontonkanya. (2 Kor. 10:4, 5; 2 Tim. 2:15) Finshi mufwile ukucita pa kuti mwishibe bwino ifya kubomfya ulupanga? Sebastian uuli ne myaka 21 alandile ati: “Ilyo ndebelenga Baibolo ndalembako icikomo cimo muli cila cipandwa nabelenga. Inemba fikomo ifyo natemwa sana. Ifi ncita fyalenga naishiba ifyo Yehova amona ifintu.” Daniel uo tulandilepo kale, atile: “Ilyo ndebelenga Baibolo, ndabika amano ku fikomo ifyo ndemona ukutila kuti fyayafwa abantu abo mbilako imbila nsuma. Nalimona ukuti abantu balakutika nga bamona ukuti mwalitemwa Baibolo kabili mulefwaisha ukubafwa.”

21. Mulandu nshi uo tushilingile ukulatiinina Satana ne fibanda?

²¹ Nga fintu abacaice abo tulandilepo muli cino cipande balandile, tatufwile ukulatiina Satana ne fibanda. Kwena balikwata amaka lelo tabakwata amaka ukucila Yehova, kabili bakafwa. Nomba line ilyo Kristu akalateka pa Myaka Ikana Limo, Satana ne fibanda bakabakaka mu cifungo, lyena pa numa bakabonaula. (Ukus. 20:1-3, 7-10) Twalishiba umulwani wesu, imicenjelo yakwe e lyo ne fyo afwaya. Yehova nga atwafwa kuti twaiminina ndi ilyo tulemulwisha!