1. Finshi malaika alelanda, kabili bushe ifi fifwile fyalenga twaumfwa shani?

 NGA CA kuti malaika alefwaya ukulanda naimwe, bushe kuti mwakutika ku fyo alefwaya ukumweba? Muno nshiku malaika alelanda “ku nko shonse na ku mitundu yonse na ku ba ndimi shonse na ku bantu bonse.” Finshi ale-eba abantu? “Alesosa ishiwi ilikalamba, ati: ‘Tiineni Lesa no kumupeela umucinshi, . . . pepeni Uwapangile umuulu ne sonde na bemba no tumfukumfuku twa menshi.’” (Ukus. 14:​6, 7) Yehova e Lesa wa cine eka uo bonse tulingile ukulapepa. Kanshi tulingile ukulamutasha sana pa bupe ubo atupeela ubwa kulamupepa mwi tempele ilikalamba ilya mampalanya!

2. Bushe itempele lya kwa Yehova ilya mampalanya li tempele nshi? (Moneni na kabokoshi akaleti “ Ifyo Itempele Ilikalamba Ilya kwa Yehova Lishipilibula.”)

² Bushe itempele lya mampalanya litempele nshi, kabili ni kwisa twingasanga ifyebo ifyalondolola ili tempele? Itempele lya mampalanya te cikuulwa ca cine cine. Lelo ni nshila Yehova apekanya iya ku mupepelamo ukubomfya ilambo lya kwa Yesu. Umutumwa Paulo alilondolwele ifi pali ili tempele muli kalata alembele Abena Kristu abaHebere abaleikala mu Yudea. b

3-4. Bwafya nshi ubo Abena Kristu abaHebere abaleikala mu Yudea bakwete, kabili bushe Paulo abafwile shani?

³ Mulandu nshi Paulo alembeele iyi kalata ku Bena Kristu abaHebere abaleikala mu Yudea? Nalimo kwali imilandu ibili iyalengele. Umulandu wa kubalilapo, alefwaya ukubakoselesha. Abengi ilyo tabalaba Abena Kristu balekonka imipepele ya  ciYuda pa kupepa. Abali kale bashimapepo babo nalimo balebapumya ifi baishileba Abena Kristu. Mulandu nshi? Pantu Abena Kristu tabakwete itempele ilyalemoneka bwino ilyo balebomfya pa kupepa. Kabili tabakwete ne ciipailo apa kutuulila amalambo kuli Lesa, nelyo bashimapepo abakuba pa ntanshi pa kupepa. Ifi nalimo fyali no kulenga Abena Kristu bamo ukunenuka kabili fyali no kunasha icitetekelo cabo. (Heb. 2:1; 3:​12, 14) Nalimo bamo baletontonkanya no kubwelela ku mipepele yabo iya baYuda.

⁴ Umulandu uwalenga bubili wa kuti, Paulo alefwaya ukweba Abena Kristu abaHebere ukuti tabaleisambilisha icine icashika, e kutila“ukulya ifyakosa” ifyaba mu Cebo ca kwa Lesa. (Heb. 5:​11-14) Cimo icalengele bamo balefilwa ukuisambilisha icine icashika, ni co balitwalilile ukukonka Amafunde ya kwa Mose. Paulo alilondolwele ukuti amalambo ayo Amafunde ya kwa Mose yalandilepo, tayali no kufumyapo ulubembu. E calengele ukuti ‘bayafumyepo.’ E ico Paulo alitendeke ukubasambilisha icine icashika. Alibukisheko Abena Kristu banankwe pe “subilo ilyawamisha” ilyo twakwata pa mulandu ne cilubula ca kwa Yesu, kabili ili subilo lyali no kulenga Abena Kristu ‘bapalamina kuli Lesa.’—Heb. 7:​18, 19.

5. Finshi tufwile ukusambilila mwi buuku lya AbaHebere, kabili mulandu nshi?

⁵ Paulo alilondolwelele Abena Kristu abaHebere ukuti ifyo balepepa Lesa fyalicindeme ukucila imipepele ya baYuda. Ifyo abaYuda balecita pa kupepa ukulingana na Mafunde ya kwa Mose, fyali fye “cinshingwa ca fikesa, lelo ifya cine cine fya kwa Kristu.” (Kol. 2:17) Icinshingwa ca muntu cilangilila fye ifyo umuntu alemoneka. Ifi fine e fyo cali na kumipepele ya baYuda, yali fye cinshingwa ca fyo ukupepa kwa cine kwali no kuba. Kanshi tulingile ukumfwikisha ifyo Yehova acitapo pa kuti tule-elelwa imembu, kabili tulemupepa ukulingana ne fyo afwaya. Lekeni tulinganye “icinshingwa” e kutila ifyo abaYuda balepepa, ku “fya cine cine” e kutila ifyo Abena Kristu bapepa, nga fintu balondolola mwi buuku lya AbaHebere. Ukucita ifi kwalalenga tumfwikishe ifyo itempele lya mampalanya lipilibula, ne fyo lyatukuma.

6. Finshi fyalecitika pa cikuulwa ca mushilo?

⁶ Ifyo abaYuda balecita pa kupepa. Ilyo Paulo alelondolwela abaHebere alebomfya icikuulwa ca mushilo ico Mose apangile mu 1512  ninshi Yesu talaisa pano isonde. (Moneni charti iileti “Ifyo AbaYuda Balecita pa Kupepa Ifyo Abena Kristu Bapepa Muno Nshiku.”) Icikuulwa ca mushilo bacipangile na matenti kabili abena Israele balecisenda konse uko bakuukila. Balicibomfeshe mupepi ne myaka 500 mpaka ilyo bakuulile itempele mu Yerusalemu. (Ukufu. 25:​8, 9; Impe. 9:22) Ici “icikuulwa ca kukumaninako” epo abena Israele baleisa mu kupepela Lesa No kutuula amalambo. (Ukufu. 29:​43-46) Nomba icikuulwa ca mushilo na kabili caleimininako icintu icacindama sana icali no kwisa ku Bena Kristu.

7. Ni lilali itempele lya mampalanya lyatendeke ukubomba?

⁷ Ifyo Abena Kristu bapepa muno nshiku. Icikuulwa ca mushilo cali “icinshingwa ca fintu ifya mu muulu” kabili caleimininako itempele ilikalamba ilya mampalanya ilya kwa Yehova. Paulo atile “ici cine cikuulwa ca mushilo ca kulanga ifyo cali no kuba pali ino nshita.” (Heb. 8:5; 9:9) Kanshi ilyo alelemba ili buuku ku baHebere, ninshi ili tempele lya mampalanya lyalitendeka ukubomba ku Bena Kristu. Lyatendeke ukubomba mu mwaka wa 29 ninshi Yesu alisa pe sonde. Muli ulya wine mwaka, Yesu alibatishiwe, alisubilwe no mupashi wa mushilo, kabili Yehova alimusontele ukuba “shimapepo mukalamba” mwi tempele lya mampalanya. c—Heb. 4:14; Imil. 10:​37, 38.

8-9. Ukulingana na mashiwi yaba pa AbaHebere 7:​23-27, bupusano nshi bwaba pali bashimapepo mukalamba abali mu Israele, e lyo na Shimapepo Mukalamba Yesu Kristu?

⁸ Ifyo abaYuda balecita pa kupepa. Shimapepo mukalamba e wakwete insambu sha kwimininako abantu ba kwa Lesa. Yehova e wasontele Aarone ukuba shimapepo mukalamba uwa kubalilapo ilyo batendeke ukubomfya icikuulwa ca mushilo. Na lyo line, nge fyo Paulo alondolwele, “abengi bali bashimapepo mu bupyani pa mulandu wa mfwa iyalebalesha ukutwalilila.” d (Belengeni AbaHebere 7:​23-27.) Kabili apo aba bashimapepo tabali abapwililika, balingile ukulatuula amalambo pa membu shabo. Ubu e bwali ubupusano ubukalamba pali shimapepo mukalamba uwa mu Israele e lyo na Shimapepo Mukalamba Yesu Kristu.

⁹ Ifyo Abena Kristu bapepa muno nshiku. Yesu Kristu Shimapepo Mukalamba, “uubombela abantu mu . . . cikuulwa ca mushilo ica cine cine, ico Yehova apangile, te muntu iyo.” (Heb. 8:​1, 2) Paulo alondolwele ukuti “pa mulandu wa kuti aba uwa mweo umuyayaya, aba na bushimapepo bwakwe ubwabula impyani nangu shimo.” Paulo alandile no kuti Yesu “takowela, alipaatuka ku babembu” ne ci calenga apusaneko kuli bashimapepo mukalamba aba mu Israele. Yesu “takabila ukulatuula amalambo cila bushiku” pa membu shakwe. Nomba lekeni tulande pa bupusano bwaba pa fiipailo e lyo na malambo ayo abaYuda baletuula, ne ficitika muno nshiku ku Bena Kristu.

10. Cinshi amalambo baletuula pa ciipailo yalelangilila?

¹⁰ Ifyo abaYuda balecita pa kupepa.Pa mwinshi wa cikuulwa ca mushilo, pali iciipailo ico babikileko umukuba apo baletuulila amalambo kuli Yehova. (Ukufu. 27:​1, 2; 40:29) Na lyo line, aya malambo tayalelenga abantu ukwelelwa imembu umupwilapo. (Heb. 10:​1-4) Ifi baletuula amalambo ya nama pa cikuulwa ca mushilo, calelangilila fye ukuti kwali  ilambo limo ilyali no kulubula abantu ku lubembu.

11. Bushe iciipailo ico Baibo yalandapo ukuti epo Yesu atuulile ilambo caleimininako cinshi? (AbaHebere 10:​5-7, 10)

¹¹ Ifyo Abena Kristu bapepa muno nshiku. Yesu alishibe ukuti Yehova amutumine pano isonde ku kutuula umweo wakwe ilambo. (Mat. 20:28) Kanshi pa bushiku Yesu abatishiwe alilangile ukuti alefwaya ukucita ifyo Yehova alefwaya. (Yoh. 6:38; Gal. 1:4) Yesu aliipeele umwine pa ciipailo ca mampalanya icaleimininako “ukufwaya” kwa kwa Lesa. Ico Lesa alefwaya ca kuti Umwana wakwe atuule ilambo umweo wakwe uwapwililika. Yesu atuulile umweo wakwe “umuku umo fye capwa” pa kuti bonse abatetekela Kristu babeleele imembu shabo umupwilapo. (Belengeni AbaHebere 10:​5-7, 10.) Nomba natulande pa fyo ifyali mu cikuulwa ca mushilo fyaleimininako.

12. Ni bani baleingila mu miputule ibili iyali mu cikuulwa ca mushilo?

¹² Ifyo abaYuda balecita pa kupepa. Icikuulwa ca mushilo e lyo na matempele baishilekuula pa numa mu Yerusalemu yalikwete imiputule ibili. Umuputule umo balewita ukuti “Umuputule wa Mushilo,” e lyo umuputule umbi balewita ukuti “Umuputule wa Mushilo nga Nshi.” Kabili kwali ne nsalu ya kucinga iyalelekanya iyi miputule ibili. (Heb. 9:​2-5; Ukufu. 26:​31-33) Mu Muputule wa Mushilo mwali ica kutekapo inyali ica golde, iciipailo apa kocela ifyanunkila, e lyo ne tebulo apaleba umukate wa mutuulo. Ni “bashimapepo basubwa  fye” ebo balesuminisha ukwingila mu Muputule wa Mushilo no kubomba umulimo wabo uwa bushimapepo. (Impe. 3:​3, 7, 10) Mu Muputule wa Mushilo nga Nshi mwali icipao ca cipangano ica golde, icaleimininako ukubapo kwa kwa Yehova. (Ukufu. 25:​21, 22) Shimapepo mukalamba fye e o balesuminisha fye ukwingila mu Muputule uwa Mushilo nga Nshi pa Bushiku bwa Cifuta Mulandu. (Lebi 16:​2, 17) Cila mwaka aleingila muli uyu Muputule wa Mushilo nga Nshi no mulopa wa nama pa kuti afute imembu shakwe, e lyo ne membu sha luko lonse. Mukuya kwa nshita, Yehova alibomfeshe umupashi wakwe uwa mushilo kukulenga caishibikwa ukuti ifyali mu cikuulwa ca mushilo fyalikwete ifyo fyaleimininako.—Heb. 9:​6-8. e

13. Bushe Umuputule wa Mushilo e lyo no Muputule wa Mushilo nga Nshi uwali mu cikuulwa ca mushilo wimininako cinshi mu fyo Abena Kristu bapepa muno nshiku?

¹³ Ifyo Abena Kristu bapepa muno nshiku. Abena Kristu abanono balisubwa no mupashi wa mushilo, kabili baliba na bucibusa bwaibela na Yehova. Aba ba 144,000 bakaba bashimapepo ku muulu na Yesu. (Ukus. 1:6; 14:1) Umuputule wa Mushilo wimininako ukusubwa kwa ba 144,000 ukwalenga babe abana ba kwa Lesa. (Rom. 8:​15-17) Umuputule uwa Mushilo nga Nshi wimininako umuulu, uko Yehova ekala. “Insalu ya kucingilako” iyalekenye Umwa Mushilo no mwa Mushilo nga nshi, imininako umubili wa kwa Yesu uwalengele eingila mu muulu nga Shimapepo Mukalamba mwi tempele lya kwa Lesa ilya mampalanya. Ilyo Yesu atuulile umubili wakwe ilambo, aliswile inshila ya kuya ku muulu ku Bena Kristu bonse abasubwa. Nabo bene pa kuya ku muulu, balingile ukusha imibili yabo. (Heb. 10:​19, 20; 1 Kor. 15:50) Ilyo Yesu abuushiwe, alingiile Umwa Mushilo nga Nshi mwi tempele lya kwa Lesa ilya mampalanya ilikalamba, umo abasubwa bonse bali no kwingila.

14. Ukulingana na mashiwi yaba pa AbaHebere 9:​12, 24-26, cinshi calenga itempele lya kwa Yehova ilikalamba ukupusanako ku fyo abaYuda balepepa?

¹⁴ Kanshi kuti twamona ifyo ukupepa ukwasanguluka ukwashimpwa pa cilubula, e lyo na Yesu Kristu nga shimapepo mukalamba, kwabela ukwacindama ukucila ifyo abaYuda balepepa. Shimapepo mukalamba uwa bena Israele aleingila mu Muputule wa Mushilo nga Nshi no mulopa wa nama uo batuulile, lelo Yesu ena aingile “mu muulu mulya mwine” umwashilisha nga nshi, no kumonekela kuli Yehova. Alilangile ifyo umuntu uwapwililika acindeme “pa kuti afumyepo ulubembu ukupitila mwi lambo lyakwe.” (Belengeni AbaHebere 9:​12, 24-26.) Ilambo lya kwa Yesu, e lambo fye limo ililenga imembu ukwelelwa umupwilapo. Nga fintu twalasambilila, nampo nga twakwata isubilo lya kuya ku muulu, nelyo ilya kwikala pano isonde, bonse fye kuti twapepa Yehova mwi tempele ilikalamba ilya mampalanya.

15. Ni bani abalebombela mu lubansa lwa cikuulwa ca mushilo?

¹⁵ Ifyo abaYuda balecita pa kupepa. Icikuulwa ca mushilo calikwete ulubansa ulukalamba ulwakwete ne linga, umo bashimapepo balebombela imilimo yabo. Mu lubansa lwa cikuulwa ca mushilo mwali icipailo ca mukuba ica kutuulilapo amalambo, e lyo ne cakusambilamo ica mukuba ico bashimapepo balebomfya pa kuisangulula ilyo tabalatendeka ukubomba imilimo yabo. (Ukufu. 30:​17-20; 40:​6-8) Amatempele ayo bakuulile pa numa, yalikwete ulubansa lwa ku nse umo abantu abaleisa mu kupepa Lesa baleiminina.

16. Ni bani babombela mu lubansa lwa mu kati ulwe tempele ilikalamba ilya mampalanya?

 ¹⁶ Ifyo Abena Kristu bapepa muno nshiku. Ilyo abasubwa tabalaya ku muulu mu kubomba bushimapepo na Yesu, babomba pano isonde mu lubansa lwa mu kati ulwe tempele ilikalamba ilya mampalanya. Filya pa cikuulwa ca mushilo pali ica kusambilamo, cilebukisha Abena Kristu bonse ukutwalilila ukuba abasanguluka ilyo balepepa Lesa. Nomba ni kwi aba mwi “bumba likalamba” abatungilila bamunyina ba kwa Kristu bapepela? Umutumwa Yohane abamwene “nabeminina pa ntanshi ya cipuna ca bufumu,” apemininako ulubansa lwa ku nse, kabili epo “balemubombela akasuba no bushiku mwi tempele lyakwe.” (Ukus. 7:​9, 13-15) Tulatasha sana ifi Yehova atupeela ishuko ilya kumupepela mwi tempele lya mampalanya ilikalamba!

17. Malambo nshi twingapeela Yehova?

¹⁷ Muno nshiku Abena Kristu balapepa Yehova ukubomfya inshita yabo, amaka yabo, e lyo ne fyo bakwata. Nga filya Paulo aebele Abena Kristu abaHebere, na ifwe kuti “tuletuulila ilambo lya kulumbanya Lesa, e kutila, icisabo ca milomo iilumbula apabuuta ishina lyakwe.” (Heb. 13:15) Kuti twalanga ukuti tulatasha pa fyo Yehova atweba ukulamupepa nga tulemubombela na maka yesu yonse.

18. Ukulingana na mashiwi yaba pa AbaHebere 10:​22-25, finshi tushifwile ukulekelesha e lyo no kulaba?

¹⁸ Belengeni AbaHebere 10:​22-25. Mu mashiwi Paulo alekelesheko ilyo alelembela abaHebere kalata, alilandile pa fintu fimo ifyo tushifwile ukulekelesha ilyo tulebombela Lesa. Pa fyo alandile paba ukulapepa kuli Yehova, ukulalanda pe subilo, ukulalongana, e lyo no kulakoseleshanya “maka maka apo [tulemona] ubushiku [bwa kwa Yehova] bulepalama.” Malaika wa kwa Yehova alilandile amashiwi ya kuti “Pepa Lesa” imiku ibili, mu mashiwi ya kulekeleshako mwi buuku lya Ukusokolola. (Ukus. 19:10; 22:9) Twikalaba ifyo twasambilila pe tempele ilikalamba ilya kwa Yehova ilya mampalanya, kabili tuletasha ifi Yehova atusuminisha ukulamupepa!