1. Ukulingana na 1 Petro 3:8, cinshi tutemenwa ukuba na bantu abatulangulukilako kabili abafwaya tuleba ne nsansa?

BONSE fye tulatemwa ukuba na bantu abatulangulukilako kabili abafwaya tuleba ne nsansa. Balesha ukwishiba ifyo tuletontonkanya e lyo ne fyo tuleumfwa. Baleshibila libela ifyo tulekabila kabili balatwafwa. Inshita shimo balatwafwa na lintu tushilabeba ukuti batwafwe. Tulatemwa abantu ‘abatulangulukilako’ * kabili tulabatasha.—Belengeni 1 Petro 3:8.

2. Mulandu nshi nalimo tulingile ukulaesesha na maka pa kuti tulelangulukilako abantu?

² Fwe Bena Kristu bonse tufwaya ukulalangulukilako abantu. Kwena ukulanda fye icishinka limo cilafya ukulangulukilako abantu. Mulandu nshi? Cimo icilenga ni co tatwapwililika. (Rom. 3:23) Kanshi mu cifyalilwa fye tubika sana amano kuli fwe bene. E ico tufwile ukulaesha na maka pa kuti tulebika amano na ku bantu bambi. Na kabili bamo nalimo cilatwafya ukulangulukilako abantu pa mulandu ne fyo twakula nelyo ifyatucitikilapo. Ne ca kulekelesha ca kuti abantu kuti balenga twalafilwa ukubika amano ku bantu bambi. Muli shino nshiku sha kulekelesha, abantu abengi tababika amano ku banabo. Ni bakaitemwe. (2 Tim. 3:1, 2) Finshi tufwile ukucita pa kuti tulelangulukilako abantu?

3. (a) Finshi tulingile ukulacita pa kuti tulelangulukilako sana abantu? (b) Finshi twalalandapo muli cino cipande?

³ Nga tulepashanya Yehova Lesa no Mwana wakwe Yesu Kristu kuti tulelangulukilako sana abanensu. Yehova ni Lesa  uwaba no kutemwa, kabili e ulanga sana ukuti alabika amano ku bantu. (1 Yoh. 4:8) Yesu alepashanya sana Wishi. (Yoh. 14:9) Ilyo ali pano calo alecita ifyalelanga ifyo umuntu engalanga ukuti alalangulukilako abantu banankwe. Muli cino cipande twalabalilapo ukulanda pa fyo Yehova na Yesu balanga ukuti balibika amano ku bantu. Lyena twalaisalanda pa fyo tufwile ukulacita pa kuti tulebapashanya.

4. Bushe ifyaba muli Esaya 63:7-9 filanga shani ukuti Yehova alalangulukilako ababomfi bakwe?

⁴ Baibolo itusambilisha ukuti Yehova alalangulukilako ababomfi bakwe. Ku ca kumwenako, tontonkanyeni pa fyo Yehova aumfwile ilyo abena Israele balecula. Icebo ca kwa Lesa citila: “Lyonse ilyo balecula, na o alecula.” (Belengeni Esaya 63:7-9.) Pa numa Yehova alandile ukupitila muli kasesema Sekaria ukuti abantu bakwe nga balebacusha ciba kwati e o balecusha. Yehova aebele ababomfi bakwe ati: “Uwakumya pali imwe ninshi akumya pa mboni ya linso lyandi.” (Seka. 2:8) Ala ifi Yehova alandile filanga fye ukuti alibika amano ku bantu bakwe!

5. Landeni ifyo Yehova alecita pa kuti afwe ababomfi bakwe abalecula.

⁵ Yehova tapelela fye pa kulangulukila ababomfi bakwe abacula. Alacitapo cimo pa kuti abafwe. Ku ca kumwenako, ilyo abena Israele balecula mu busha mu Egupti, Yehova alishibe ifyo balekalipwa kabili alefwaisha ukucitapo cimo pa kuti abafwe. Yehova aebele Mose ati: “Nimona ukucula kwa bantu bandi . . . , kabili ning’umfwa ukulilishika kwabo . . . Ninjishiba ukukalipwa balekalipwa. Kabili ndeya ku kubapokolola mu minwe ya bena Egupti.” (Ukufu. 3:7, 8) Pa mulandu wa kuti Yehova alilangulukileko abantu bakwe, alibalubwile mu busha. Ilyo abena Israele bali mu Calo ca Bulayo ninshi palipita ne myaka iingi ukutula apo Yehova abalubwilile mu busha, abalwani balebasansa. Finshi Yehova alecitapo? Baibolo itila Yehova “alelanguluka pa kuteta kwabo pa mulandu wa balebatitikisha na balebacusha.” Na kabili Yehova alilangulukileko abantu bakwe kabili alecitapo cimo pa kuti abafwe. Aletuma abapingushi ku kupususha abena Israele ku balwani.—Abapi. 2:16, 18.

6. Landeni ifyo Yehova alangulukileko umuntu uwaletontonkanya ifyapusene ne fyo ena aletontonkanya.

 ⁶ Yehova alalangulukilako abantu bakwe na lintu baletontonkanya ifipusene ne fyo aletontonkanya. Moneni ifyo alangulukileko Yona. Lesa atumine uyu kasesema ku kubila imbila ya bupingushi ku bena Ninebe. Ilyo abena Ninebe balapiile, Lesa alibabelele uluse. Lelo Yona tatemenwe ifyo Lesa acitile. Baibolo itila: “Abubwike mu bukali” pantu ifyo aseseme pa musumba wa Ninebe tafyafikilishiwe. Na lyo line Yehova alitekanishishe Yona kabili alimwafwile ukwaluka mu fyo aletontonkanya. (Yona 3:10–4:11) Mu kupita kwa nshita Yona asukile aishiba ifyo Yehova alemusambilisha, kabili Yehova alimupeele no mulimo wa kulemba ili lyashi pa kuti tulesambililako.—Rom. 15:4. *

7. Bushe ifyo Yehova acitiile ababomfi bakwe filanga cinshi?

⁷ Ifyo Yehova acitiile abantu bakwe filanga fye ukuti alalangulukilako ababomfi bakwe. Alishiba ifyo umuntu umo na umo akalipwa e lyo ne fyo acula. Yehova ‘alishiba bwino imitima ya bana ba bantu.’ (2 Imila. 6:30) Aleshiba fyonse ifyo tutontonkanya, ifyo tumfwa, ne fyo tushingacita. E ico ‘takatuleke tukeshiwe ubwesho ubo tushingashipikisha.’ (1 Kor. 10:13) Ala ifi Yehova atulaya filatusansamusha nga nshi!

8-10. Finshi nalimo fyalengele Yesu alebika amano ku bantu?

⁸ Ilyo Yesu ali pano isonde, alebika sana amano ku bantu. Kwaliba ifintu ifingi ifyalengele alecita ifi. Natulandeko pali fitatu. Ica kubalilapo, nga fintu tulandilepo kale, Yesu alepashanya sana Wishi wa ku muulu. Yesu alitemenwe abantu nga filya fine Wishi abatemenwe. Nangu ca kuti Yesu alesekelela pali fyonse ifyo ayafwile Yehova ukupanga, ‘abana ba bantu e bo atemenwe.’ (Amapi. 8:31) Icalengele Yesu alebika amano ku bantu ni co alibatemenwe.

⁹ Icalenga bubili, Yesu aleishiba ifyaleba mu mitima ya bantu nga filya fine Yehova eshiba. Aleishiba ifyalelenga abantu balecita fimo kabili aleishiba ne fyo baleumfwa. (Mat. 9:4; Yoh. 13:10, 11) Kanshi Yesu nga aishiba ukuti abantu bali no bulanda, alebasansamusha pantu alebabikako amano.—Esa. 61:1, 2; Luka 4:17-21.

¹⁰ Icalenga butatu ca kuti Yesu na o alikwetepo amafya yamo ayo abantu balekwata. Ku ca kumwenako, cimoneka kwati Yesu akulile mu lupwa ulupiina. Apo Yesu alebomba na wishi Yosefe umulimo wa bukabasa, alisambilile ukubombesha. (Mat. 13:55; Marko 6:3) Cimoneka kwati Yosefe afwile ilyo Yesu ashilapwisha umulimo wa kubila imbila nsuma. Kanshi Yesu nalimo alyumfwile ifyo umuntu aba no bulanda nga afwilwa. Na kabili Yesu alishibe ifyo cumfwika ukukwata balupwa abashasumina mu fyo umuntu asuminamo. (Yoh. 7:5) Ifi twalandapo ne fintu fimbi fifwile fyalengele Yesu aishiba amafya ayo abantu balekwata kabili aishiba ne fyo baleumfwa.

11. Ni lilali camoneke apabuuta tuutu ukuti Yesu alelangulukilako abantu? Londololeni. (Moneni icikope pa nkupo.)

¹¹ Ifipesha amano ifyo Yesu alecita na fyo filanga fye apabuuta tuutu ukuti alebika amano ku bantu. Yesu talecita fye ifipesha amano pa mulandu wa kuti e fyo alingile fye ukucita. Lelo icalelenga alecita ifi ni co ‘aleumfwila’ abalecula uluse. (Mat. 20:29-34; Marko 1:40-42) Ku ca kumwenako, elenganyeni ifyo Yesu  aleumfwa ilyo alefumya nkomamatwi pe bumba pa kuti ayemundapa, nelyo ifyo aumfwile ilyo abuushishe umwana umwaume umo fye mpo uo mukamfwilwa akwete. (Marko 7:32-35; Luka 7:12-15) Yesu alilangulukileko aba bantu kabili alefwaya ukubafwa.

12. Bushe ifyaba muli Yohane 11:32-35 filanga shani ukuti Yesu alilangulukileko Marita na Maria?

¹² Yesu alilangulukileko Marita na Maria. Ilyo amwene baleloosha ndume yabo Lasaro uwafwile, “Yesu aponeshe ifilamba.” (Belengeni Yohane 11:32-35.) Yesu taponeshe ifilamba pa mulandu wa kuti nomba tali na kulaba na cibusa wakwe Lasaro. Na kuba, alishibe ukuti ali mu kumubuusha. Icalengele aponye ifilamba ni co aletontonkanya pa bulanda ubo Marita na Maria bakwete.

13. Mulandu nshi tutemenwa nga twaishiba ukuti Yesu alalangulukilako abantu?

¹³ Tulasansamuka nga nshi nga twaishiba ukuti Yesu alelangulukilako sana abantu. Kwena Yesu ali uwapwililika lelo ifwe tatwapwililika. Twalimutemwa pantu alelangulukilako abantu. (1 Pet. 1:8) Twalitemwa nga nshi ifi nomba aba Imfumu ya Bufumu bwa kwa Lesa. Ali no kufumyapo amacushi yonse. Apo Yesu na o alipo umuntunse, e walinga ukulubula abantu ku mafya ayo bakwata pa mulandu wa mitekele ya kwa Satana. Cine cine twalipaalwa pa kukwata Kateka ‘uwingatulangulukilako pa kukanapwililika kwesu.’—Heb. 2:17, 18; 4:15, 16.

14. Ukulingana ne fyaba pa Abena Efese 5:1, 2, finshi tufwaisha ukulacita?

¹⁴ Nga twatontonkanya pa fyo Yehova na Yesu balangulukilako abantu, na ifwe tulafwaisha ukulalangulukilako sana abantu. (Belengeni Abena Efese 5:1, 2.) Kwena tatwishiba ifiba mu mitima ya bantu nga fintu Yehova na Yesu beshiba. Na lyo line, kuti twaesha ukwishiba ifyo baleumfwa ne fyo balekabila. (2 Kor. 11:29) Tatwaba nga bantu ba muli cino calo abaitemwa nga nshi pantu ifwe ‘tatubika fye amano ku fyo tulefwaya fye fwe bene, lelo tulabika amano na ku fyo bambi bafwaya.’—Fil. 2:4.

15. Ni bani maka maka abalingile ukulalangulukilako aba bwananyina?

¹⁵ Baeluda maka maka balingile ukulalangulukilako aba bwananyina mu cilonganino. Balishiba ukuti bakalubulula kuli Yehova pa fyo basunga impaanga isho abapeela ukulasakamana. (Heb. 13:17) Balingile ukulalangulukilako aba bwananyina pa kuti babafwe. Bushe kuti bacita shani ifi?

16. Finshi eluda uwa cikuuku acita, kabili mulandu nshi cacindamina ukucita ifi?

¹⁶ Eluda uwa cikuuku alakwatako inshita ya kuba pamo na ba bwananyina. Alabepushako amepusho, alakutikisha kabili alatekanya ilyo balelondolola. Ukucita ifi kwalicindama maka maka impaanga nga ilefwaya ukulondolola fyonse ifili ku mutima lelo ilefilwa ukulondolola bwino. (Amapi. 20:5) Eluda nga alekwatako inshita ya kuba pamo na ba bwananyina, bamunyinefwe na bankashi balamucetekela, balaba ifibusa fyakwe kabili balamutemwa nga nshi.—Imil. 20:37.

17. Cinshi bamunyinefwe na bankashi batemenwa sana nga ca kuti baeluda balalangulukilako abantu? Landeni icacitike.

¹⁷ Bamunyinefwe na bankashi abengi balanda abati ico batemwisha pali baeluda ni filya balangulukilako aba bwananyina. Mulandu nshi? Ba Adelaide batile: “Cilanguka ukulanda nabo pantu ninshi nawishiba ukuti balaumfwa ifyo walabalondolwela. Kuti waishiba no kwishiba ukuti balekulangulukilako nga waumfwa ifyo balelanda ilyo mulelanshanya.” Munyinefwe umo uutasha pa fyo eluda amwafwile atile: “Nalimwene  ifilamba fyalengalenga mu menso ya kwa eluda ilyo nalemulondolwela ubwafya nakwete. Nshakatalelaba ifyo uyu eluda acitile.”—Rom. 12:15.

18. Kuti twacita shani pa kuti tulelangulukilako aba bwananyina?

¹⁸ Nomba te baeluda fye beka balingile ukulalangulukilako aba bwananyina. Bonse fye e fyo tufwile ukulacita. Finshi tulingile ukulacita pa kuti tulelangulukilako aba bwananyina? Tufwile ukulaesha ukwishiba amafya aba mu lupwa na ba mu cilonganino bakwete. Tulebika amano ku bacaice, ku balwala, ku bakoloci, e lyo na ku bafwilwa. Tulebepusha ifyo bali. Tulekutikisha ilyo balelondolola. Tulebalanga ukuti natwishiba amafya bakwete. Tuleitemenwa ukubafwa mu nshila yonse iyo twingakwanisha. Nga twacita ifi, ninshi tulelanga ukuti twalibatemwa icine cine.—1 Yoh. 3:18.

19. Mulandu nshi tushilingile ukuumina kumo ilyo tuleafwa abantu?

¹⁹ Tatufwile ukuumina kumo ilyo tuleafwa abantu. Mulandu nshi? Pantu ifyo abantu bacita nga bali na mafya filapusanapusana. Bamo balafwaisha ukulanda pa mafya bakwete lelo bambi bena tabafwaya ukulandapo. Kanshi nangu ca kuti tulefwaya ukubafwa, tatufwile ukubepusha pa fyo bashilefwaya ukulandapo nelyo ukubepusha amepusho ayengalenga baumfwa insoni. (1 Tes. 4:11) Na lintu bamo batulondolwela ifyo baleumfwa, ifyo tuletontonkanya kuti fyapusana ne fyo baleumfwa. Na lyo line, tulingile ukwiluka ukuti bena e fyo baleumfwa. Kanshi tufwile ukwangufyanya ukumfwa no kukokola ukulanda.—Mat. 7:1; Yako. 1:19.

20. Finshi tukasambililapo mu cipande cikonkelepo?

²⁰ Te ba bwananyina fye mu cilonganino abo tulingile ukulalangulukilako lelo na bantu abo tubilako imbila nsuma. Kuti twacita shani pa kuti tulelangulukilako abo tubilako imbila nsuma? Ifi e fyo tukasambililapo mu cipande cikonkelepo.